Diplomatët britanikë dhe francezë 30 vjet më parë mund të pranonin në heshtje se ata mund të jetonin të lumtur me një Gjermani të ndarë.
Ndarja e saj, sidoqoftë e padrejtë, përmbante problemin e një vendi që, sipas fjalëve të Henry Kissinger, ishte “shumë i madh për Evropën, shumë i vogël për botën”.
Pas rënies së Murit të Berlinit në 1989, Margaret Thatcher u përpoq të rekrutonte François Mitterrand, presidentin e Francës, në një komplot të pafrytshëm për të bllokuar, ose të paktën vonuar, ribashkimin, me frikën se një Gjermani e zgjeruar do të prishte ekuilibrin e Evropës ose edhe të kërcënonte sigurinë e saj.
Midis udhëheqësve evropianë, vetëm Felipe González, kryeministri i atëhershëm i Spanjës, mbështeste pa dyshim një Gjermani të bashkuar.
Tridhjetë vjet më vonë, Gjermania e bashkuar shënon ditëlindjen e saj në 3 Tetor, frika e partnerëve evropianë të Gjermanisë nuk është zhdukur kaluar.
Në të vërtetë, ata kanë qenë më shpesh të shqetësuar nga mosveprimi sesa veprimi gjerman.
Fundi i luftës së ftohtë dukej se shfajësonte angazhimin e vendit për një botë në të cilën interesat kombëtare ishin një dhimbje koke nga një e kaluar e egër dhe politika e jashtme do të përfshihej në institucione shumëpalëshe.
Ministrat gjermanë menduan se interesat gjermane dhe evropiane ishin të njëjta.
Këto pikëpamje e angazhoi Gjermaninë në çështjen e integrimit në BE, jo vetëm zgjerimin në lindje, por duke punuar me Francën për të thelluar lidhjet midis anëtarëve ekzistues. Qëllimi i një “Evropë të bashkuar” madje u fut në kushtetutë.
Një gjeneral i Bundeswehr tha se shpresonte të shihte trupat gjermane të betoheshin për besnikëri ndaj një flamuri evropian.
Kancelari Helmut Kohl pranoi të heqë markën e çmuar të vendit të tij për euron. Monedha, megjithatë, u ndërtua mbi bazat teutonike: rregulla të rrepta fiskale dhe një bankë qendrore (me bazë në Frankfurt) me një mandat të vetëm të stabilitetit të çmimeve. Kur kriza globale shkaktoi krizën e euros në 2010, Angela Merkel, kishte pak hapësirë për manovrim.
Pakënaqësia në vendet e jugut ishte e madhe. Monedha e vetme, e krijuar për të lidhur Gjermaninë me Evropën, dukej se po bënte të kundërtën.
Ngurrimi i Gjermanisë për të vepruar përballë një sfide të rëndë shkaktoi një debat të çuditshëm se çfarë lloj “hegjemoni” ishte, ose mund të shpresonte të bëhej. Por nuk ishte një diskutim që gjermanët e kërkuan vetë. Në 2011, me krizën e euros që po tërbohet, Radek Sikorski, ministri i jashtëm i Polonisë, tha se i trembej pasivitetit gjerman më shumë sesa fuqisë së saj.
Në fund, zjarri në zonën e euros nuk u shua nga Gjermania, por zotimi i Bankës Qendrore Evropiane për të bërë “gjithçka që duhej”.
Pastaj erdhën kriza të tjera, secila me Gjermaninë në zemër të tyre.
Pas sulmit të Rusisë ndaj Ukrainës në 2014, Merkel i bëri thirrje anëtarëve të tjerë të BE-së për sanksione dhe punoi me Amerikën dhe Francën për t’iu kundërvënë Vladimir Putinit.
Megjithatë, në krizën e migrantëve të viteve 2015-16, Gjermania irritoi dy herë partnerët e saj evropianë: së pari duke mbajtur kufijtë e saj të hapur dhe pastaj duke arritur një marrëveshje me Turqinë për t’i mbajtur ata jashtë.
Ngjarjet shkuan më tej. Brexit, i cili ishte dhe mbetet një mister për shumicën e gjermanëve, e la vendin me më shumë peshë brenda BE-së, por, çuditërisht, me më pak ndikim, ndërsa qendra e gravitetit u zhvendos drejt jugut.
Disa shtete të “reja” të Evropës Qendrore morën një kthesë autoritare. Më e rëndësishmja ishte mosrespektimi i fshehtë i administratës së Donald Trump për BE.
Franca nën Presidentin Emmanuel Macron u përshtat me këtë më shpejt sesa Gjermania.
Megjithatë, qëndrimet gjermane mund të ndryshojnë. Merkel ka befasuar shumëkënd, duke rënë dakord që BE duhet të jepte 750 miliardë euro (880 miliardë dollarë) në borxh të përbashkët dhe të shpërndante të ardhurat, pjesërisht përmes granteve, në vendet e prekura nga dëmtimi. Kontrasti me ngurrimin e 2010-2012 është i habitshëm.
Megjithatë, Timothy Garton Ash, një historian në Universitetin e Oksfordit, frikësohet se gjermanët kanë humbur interesin për idenë transatlantike.
Për optimistët, një fitore e Joe Biden në nëntor mund të parashikojë një marrëveshje të re në të cilën Evropa ripozicionohet si një partner i Amerikës, veçanërisht kundër Kinës dhe sigurisë, në këmbim të një angazhimi të ri amerikan në marrëveshjet shumëpalëshe, të tilla si marrëveshja e klimës në Paris dhe marrëveshja Marrëveshja bërthamore e Iranit, aq e çmuar nga Gjermania.
Kjo nuk do të jetë e lehtë. “Ne kemi nevojë që gjermanët të mos rrinë duarkryq, por ata e kanë të vështirë sepse bota nuk është ashtu si ata do të donin të ishte”, thotë Jim Townsend, një ish-zyrtar i lartë për Evropën në Pentagon.
Shpenzimet e mbrojtjes së Gjermanisë po rriten shpejt por mbeten larg objektivit 2% të pBB-së dhe pjesë të forcave të saj të armatosura nuk janë të përshtatshme për qëllimin.
Ndoshta iluzioni më i vështirë nga i cili Gjermania duhet të heqeë dorë është se tregtia dhe ekonomia mund të ndahennga gjeopolitika.
Siç argumentojnë shumë nga aleatët e saj, tubacionet e gazit nga Rusia dhe rrjetet 5g të ndërtuara nga Kina janë gjithashtu projekte politike. “Pjesa tjetër e Evropës nuk do të bëhet më sovrane nëse Gjermania gjithmonë ndjek rrugën kombëtare” për çështje të tilla, thotë Franziska Brantner, një deputete e Të Gjelbërve.
Ky do të jetë një debat i pakëndshëm. Por, zgjedhjet e vitit të ardhshëm, kur Merkel të largohet, ofron një mundësi shumë të mirë.
Përkthyer dhe përshtatur nga The Economist/ konica.al
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
Evropa në duart e pasardhësve të Merkelit…
Evropa humb udhëheqësen e kontinentit…
Është koha që Merkel ta ‘braktisë’ anijen…
