Miqtë dhe aleatët sa vjen e kanë më pas besim tek Shtetet e Bashkuara. Besimi është i lidhur ngushtë me të vërtetën. Dhe Trump nuk ka asnjë lidhje me të vërtetën.
Të gjithë presidentët kanë gënjyer, por kurrë në një shkallë të tillë që të zhvlerësojë monedhën e besimit. Sondazhet ndërkombëtare tregojnë se fuqia e butë e tërheqjes së Amerikës ka rënë ndjeshëm gjatë presidencës së Trump.
A mundet që Presidenti i zgjedhur Joe Biden ta rikthejë atë besim?
Në planin afatshkurtër, po. Një ndryshim i stilit dhe politikës do të përmirësojë qëndrimin e Amerikës në shumicën e vendeve. Biden është një politikane me përvojë të gjatë në politikën e jashtme që rrjedh nga dekada në Senat dhe tetë vjet si nënkryetar. Që nga zgjedhjet, deklaratat dhe emërimet e tij fillestare kanë pasur një efekt qetësues për aleatët.
Problemi i Trump me aleatët nuk ishte parulla e tij “Amerika e para”. Presidentëve u është besuar promovimi i interesit kombëtar. Çështja e rëndësishme morale është sesi një president përcakton interesin kombëtar.
Trump zgjodhi përkufizime të ngushta transaksionale dhe, sipas ish-këshilltarit të tij të sigurisë kombëtare, John Bolton, ndonjëherë ngatërronte interesin kombëtar me interesat e tij personal, politik dhe financiar.
Në të kundërt, shumë presidentë të SHBA që nga Harry Truman shpesh kanë marrë një vështrim të gjerë të interesit kombëtar dhe nuk e ngatërruan atë me interesin e tyre. Truman pa që ndihma për të tjerët ishte në interesin kombëtar të Amerikës, dhe madje braktisi vendosjen e emrit të tij në Planin Marshall për ndihmë për rindërtimin e pasluftës në Evropë.
Në të kundërt, Trump kishte mospërfillje ndaj aleancave dhe multilateralizmit, të cilat ai i shfaqi me gatishmëri në takimet e G7 ose NATO. Edhe kur ai ndërmori veprime të dobishme për t’iu qëndruar praktikave abuzive të tregtisë kineze, ai nuk arriti të koordinojë presionin mbi Kinën.
Dhe tërheqja e Trump nga marrëveshja e klimës së Parisit dhe Organizata Botërore e Shëndetësisë nxiti mosbesim në lidhje me angazhimin amerikan për t’u marrë me kërcënimet globale transnacionale të tilla si ngrohja globale dhe pandemitë.
Plani i Biden për t’u ribashkuar të dyve, do të kenë një efekt të menjëhershëm përfitues për SHBA.
Por Biden ende do të përballet me një problem besimi. Shumë aleatë po pyesin se çfarë po ndodh me demokracinë amerikane.
Si mund t’i besohet një vendi që prodhoi një udhëheqës politik aq të çuditshëm sa Trump në 2016 që të mos prodhojë një tjetër në 2024 ose 2028? A është në rënie demokracia amerikane, duke e bërë vendin të pabesueshëm?
Besimi në rënie tek qeveria dhe institucionet e tjera që nxitën ngritjen e Trump nuk filloi me të. Besimi i ulët tek qeveria ka qenë një sëmundje e SHBA për një gjysmë shekulli.
Pas suksesit në Luftën e Dytë Botërore, tre të katërtat e amerikanëve thanë se kishin një shkallë të lartë besimi tek qeveria. Kjo ra afërsisht në një të katërtën pas Luftës së Vietnamit dhe skandalit Watergate të viteve 1960 dhe 1970.
Ndoshta demonstrimi më i mirë i forcës dhe qëndrueshmërisë themelore të kulturës demokratike amerikane ishin zgjedhjet e vitit 2020.
Pavarësisht pandemisë dhe parashikimeve të tmerrshme të kushteve kaotike të votimit, doli një numër rekord votuesish, dhe mijëra zyrtarë lokalë, republikanët, demokratët dhe të pavarurit, që administruan zgjedhjet e konsideruan ekzekutimin e ndershëm të detyrave të tyre si një detyrë qytetare.
Por amerikanët, përfshirë Biden, do të përballen me shqetësimet e aleatëve nëse mund të besohet se nuk do të zgjedhin një tjetër Trump në 2024 ose 2028. Ata vërejnë polarizimin e partive politike, refuzimin e Trump për të pranuar humbjen e tij dhe refuzimin e republikanëve të Kongresit udhëheqësit të dënojnë sjelljen e tij ose edhe të njohin në mënyrë të qartë fitoren e Biden.
Trump ka përdorur mbështetësit e tij tëzjarrtë për të fituar kontrollin e Partisë Republikane. Gazetarët raportojnë se rreth gjysma e republikanëve në Senat përbuzin Trump, por ata gjithashtu i frikësohen atij.
Nëse Trump përpiqet të mbajë kontrollin mbi partinë pasi të largohet nga Shtëpia e Bardhë, Biden do të përballet me një detyrë të vështirë duke punuar me një Senat të kontrolluar nga Republikanët.
Për fat të mirë për aleatët e SHBA, Kushtetuta e SHBA i siguron një presidenti më shumë liri veprimi në politikën e jashtme sesa në politikën e brendshme, kështu që përmirësimet afatshkurtra në bashkëpunim do të jenë reale. Për më tepër, ndryshe nga 2016, kur Trump u zgjodh, një sondazh i fundit i Këshillit të Çikagos për Çështjet Globale tregon se 70% e amerikanëve duan një politikë të jashtme bashkëpunuese të orientuar nga jashtë.
Por pyetjes nëse aleatët mund t’i besojnë Amerikës që të mos prodhojë një tjetër Trump nuk mund t’i jepet përgjigje me siguri të plotë.
Shumë do të varet nga kontrolli i pandemisë, rivendosja e ekonomisë dhe aftësia politike e Biden në menaxhimin e polarizimit politik të vendit.
Joseph S. Nye, i Riu është profesor në Universitetin e Harvardit dhe autor, së fundmi, i librit “A ka rëndësi morali?”
Përkthyer dhe përshtatur nga Project Syndicate/ konica.al
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
“Gabimet e burrit tënd më bënë President të SHBA”
“Biden, nëse fiton do marrë masa ndaj tarifave të SHBA për Kinën”
“Harrojeni bashkimin, tani zgjedhjet sjellin hakmarrje”
