Në vitin 2020, ndërsa kërkesa për naftë bruto u mbyt nga bllokimet e covid-19, kështu u rritën edhe buxhetet e firmave të energjisë. Kjo i la naftëtarët me më pak para për të shpenzuar në vlerësimin e rezervuarëve, shpimin e puseve të reja dhe mirëmbajtjen e atyre ekzistuese, të cilat ata zakonisht i transferojnë te firmat e specializuara të shërbimeve të naftës. Midis Janarit dhe Qershorit numri i makinerive aktive në të gjithë botën ra me gjysmën, në pak më shumë se 1000. Më 19 Janar Jeff Miller, shefi i Halliburton, një gjigant i industrisë së shërbimeve, e quajti vitin e kaluar “më të keqin në historinë tonë”. Të ardhurat e firmave të tij ranë me 36%, në 14.4 miliardë dollarë, duke çuar në një humbje operative prej 2.4 miliardë dollarë.
Akoma, insistoi z. Miller, e ardhmja duket më e ndritur. Ai parashikoi “një biçikletë shumëvjeçare” duke filluar në 2022. Më 22 Janar Olivier Le Peuch, shefi ekzekutiv i Schlumberger, një rival i madh, i bëri jehonë kësaj ndjenje, duke deklaruar “një cikël të ri të rritjes”. Një ditë më parë drejtuesit në Baker Hughes, ofruesi i tretë i madh, tha të njëjtën gjë. A është ky optimizëm i gabuar?
Historia e fundit jep baza për skepticizëm. Megjithëse çmimi i aksionit të Halliburton pothuajse është rikuperuar në nivelet e tij para-pandemike, është më pak se një e treta e asaj që ishte në vitin 2017. Schlumberger dhe Baker Hughes kanë performuar pak më mirë. Treshja ka djegur 128 miliard dollarë në vlerën e aksionarëve në katër vitet e fundit, pasi çmimet e ulëta të karburanteve fosile kanë shtrydhur buxhetet e firmave të naftës.
Në të njëjtën kohë të sapoardhurit grumbullohen, veçanërisht nëpër fushat e argjilës së Amerikës. Rendet globale të industrisë u rritën, nga rreth 100 kompani në 2014 në gati 1.000 vitin e kaluar, llogarit Muqsit Ashraf të Accenture. Konkurrenca nënkuptonte që shumica e përfitimeve nga efikasiteti i përmirësuar u shkuan klientëve, në formën e çmimeve më të ulëta. Kthimet u shembën. Fitimet operative bruto të sektorit ranë me gjysmën nga 2014 në 2019, sipas Bernstein, një firmë kërkimore. Pastaj erdhi covid-19.
Megjithatë, edhe një treg në tkurrje ofron një mundësi. Gjigandët e kaluan vitin 2020 duke ulur kostot. Schlumberger pushoi nga puna 21,000 punëtorë, një e pesta e totalit të saj, uli dividentin e saj me 75% dhe tha se menaxherët e vjetër do të heqnin vullnetarisht 20% të pagës së tyre. Ajo ka para të mjaftueshme (siç kanë dy rivalët e saj) për të investuar në shërbime më të mira për klientët tradicionalë. Z. Miller mburrej se firma e tij mbylli një pus në Detin e Veriut me çimento në një proces që ishte, për herë të parë, plotësisht i automatizuar.
Rreziqet afatgjata përtej pamjes pandemike janë shqetësuese. Shpenzimet e majorëve të naftës për platforma të reja mund të mos ecin në hap me çdo rritje të çmimit të naftës. Investitorët janë më të prirur për rrjedhën e parave sesa për nxituesit e rinj të kushtueshëm. Qeveritë po bëhen serioz në lidhje me ndryshimin e klimës. Më 27 Janar Presidenti Joe Biden njoftoi një pauzë të pacaktuar për lejet e reja të shpimit në tokat federale të Amerikës. Përkundër këtij sfondi, perspektivat për firmat e shërbimeve mund të ngjajnë me ato të transportuesve të kuajve në agimin e epokës së makinës.
Firmat e mëdha gjithashtu po zgjerohen në ndërmarrje të reja, më të pastra. Në Nëntor Baker Hughes tha se do të blinte një kompani të kapjes së karbonit. Schlumberger ka krijuar një njësi biznesi “energji të re” dhe në 11 Janar ndërmarrja e saj e përbashkët në Francë për të prodhuar pajisje për prodhimin e hidrogjenit të pastër mori bekimin e BE.
Më e rëndësishmja, të tre gjigandët përfitojnë nga tërheqja. Firmat e shërbimit të Amerikës së Veriut hynë në pandemi me 32 miliardë dollarë për të shlyer deri në vitin 2024, sipas Moody’s, një agjenci vlerësimesh. Kompanitë e shkallës spekulative përbënin gati dy të tretat e kësaj. Pak janë synime tërheqëse të marrjes së pushtetit; ndryshe nga një firmë nafte, e cila merr tokë që shpohet kur blen një tjetër, një kompani shërbimi blerëse merr pajisje dhe pajisje të tjera që tashmë ka me bollëk. Sreedhar Kona i Moody’s sheh “shumë pajisje që ndjekin një rrugë me shumë pak para të gatshme”. Tre të mëdhenjtë shpresojnë se ato para që kanë mbetur do të vijnë tek ata.
/Përkthyer dhe përshtatur për Konica.al nga The Economist
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
“Nuk është krizë shëndetësore, por ekonomike”
BBC/ Çmimet e naftës bien në nivelet e 17 viteve më parë
