Drejtuesit e 30 vendeve të NATO-s takohen këtë pranverë në Bruksel, dhe nuk do të jetë një samit i zakonshëm.
Sekretari i përgjithshëm i aleancës, Jens Stoltenberg, ka vendosur të ardhmen e NATO-s në rendin e ditës. Do të jetë gjithashtu samiti i parë i madh ndërkombëtar për Presidentin e SHBA Joe Biden, i cili ka thënë se forcimi i aleancave do të jetë një përparësi e politikës së tij të jashtme.
Vendimet e marra në këtë takim do të përcaktojnë planet dhe përparësitë e NATO-s për një kohë të gjatë.
Prandaj është me rëndësi që samiti të adresojë drejtpërdrejt një temë me implikimet më të mëdha gjeopolitike për dekadën e ardhshme deri tani: Kina.
I inkurajuar nga Uashingtoni dhe kryeqytetet e tjera aleate, Stoltenberg tashmë e ka nxitur aleancën për t’u marrë më në mënyrë gjithëpërfshirëse me këtë sfidë.
Problemi është se disa aleatë nuk e shohin Kinën si biznesin e NATO-s ndërsa të tjerët kanë frikë se vendosja e saj në agjendën e aleancës do të kundërshtojë një partner të fuqishëm tregtar.
Të dy shqetësimet janë të gabuara.
Vetëm se Kina është një fuqi aziatike nuk do të thotë që aktivitetet e saj janë jashtë fushës së aleancës perëndimore.
Është e vërtetë që garancia e Nenit 5 të NATO-s për ndihmë të ndërsjellë në rast sulmi ushtarak vlen vetëm për zonën Euro-Atlantike.
Por Kina është tashmë aktive pikërisht në këtë zonë gjeografike në mënyra që ndikojnë në sigurinë e aleatëve.
Kontrolli i Kinës mbi një pjesë në rritje të infrastrukturës kritike evropiane – nga rrjetet telekomunikuese te pajisjet portuale – ndikon drejtpërdrejt në gatishmërinë e NATO-s, ndërveprimin dhe komunikimet e sigurta.
Prania e Kinës nuk është vetëm komerciale.
Përmes strategjisë së tij të shkrirjes ushtarake-civile – e cila synon të shfrytëzojë sistematikisht teknologjinë për qëllime ushtarake – Pekini po nxjerr teknologjinë dhe talentin e sektorit privat nga vendet anëtare të NATO-s për t’u përdorur nga Ushtria Çlirimtare e Kinës.
Anijet dhe avionët ushtarakë kinezë janë gjithnjë e më aktivë në Mesdheun lindor, Atlantikun Verior dhe Oqeanin Arktik.
Në të njëjtën kohë, Kina po zhvillon fushata agresive dhe gjithnjë e më të sofistikuara të informacionit për të ndikuar në popullatat e anëtarëve të NATO-s dhe vendimmarrësit – dhe për të ndarë aleancën nga brenda.
Nëse dikush mendon se injorimi i këtyre dhe dimensioneve të tjera të dukshme të sigurisë së veprimtarisë kineze do ta bëjë shoqërinë e tyre më të sigurt ose më të pasur, ata gabojnë.
Siç tregon sjellja kineze ndaj një liste në rritje të vendeve në Evropë dhe gjetkë, strategjia e preferuar e Pekinit për zgjerimin e ndikimit global është të sjellë fuqinë dhe pasurinë e tij të pamundur ndaj shteteve më të vogla, të izoluara.
Sa më e madhe të jetë asimetria në fuqi, aq më mirë nga perspektiva e Pekinit.
Sa më shumë vendet perëndimore të mund të përparojnë së bashku interesat e tyre, prandaj, aq më të pajisur do të jenë për të kompensuar atë asimetri.
Mund të jetë një befasi që nuk ka asnjë strategji të Kinës të NATO-s dhe asnjë mekanizëm për të mbrojtur aleatët kundër sfidave kineze për sigurinë e tyre.
Për t’u marrë seriozisht me Kinën dhe për t’iu përshtatur shumë ndryshimeve gjeopolitike që kanë ndodhur gjatë dekadës së fundit, NATO ka nevojë urgjente për të azhurnuar Konceptin Strategjik të saj 2010.
Versioni aktual i këtij dokumenti, i cili përshkruan qëllimet dhe përparësitë për aleancën, pasqyron një botë para ardhjes së konkurrencës së fuqisë së madhe. Nuk përmend as Kinën.
Prioritetet e saj janë ato të një aleance që me siguri mund të supozojë se nuk ka konkurrencë kolegësh – dhe të përqendrohet në operacionet jashtë zonës mbi atë bazë.
Megjithëse NATO ka bërë shumë për të azhurnuar vetveten që kur u shkrua ai dokument – në veçanti, duke forcuar aftësitë parandaluese dhe mbrojtëse kundër Rusisë pas sulmit të saj të vitit 2014 ndaj Ukrainës – asaj ende i mungon një plan gjithëpërfshirës që pasqyron realitetin gjeopolitik.
Paralelisht me azhurnimin e konceptit të saj strategjik, NATO gjithashtu duhet të marrë hapa praktikë për sfidën e Kinës.
Ndoshta më e rëndësishmja, NATO ka nevojë për një strategji gjithëpërfshirëse të Kinës që tregon se si aleanca, për shembull, do të monitorojë dhe mbrohet kundër aktiviteteve kineze që ndikojnë negativisht në gatishmërinë dhe qëndrueshmërinë e NATO-s në rajonin Euro-Atlantik.
Kjo gjithashtu duhet të identifikojë dobësitë e sektorëve kryesorë dhe zinxhirët e furnizimit dhe të përfshijë dispozita për ruajtjen e kohezionit të NATO-s kundër ndikimit kinez përmes projektit të saj “Rruga e Re e Mëndafshtë”.
Kjo duhet të përfshijë mekanizma më të mirë për t’u dekonflikuar me rregulloret e të dhënave të Bashkimit Evropian kur çështja e sigurisë është në rrezik.
Aleanca duhet gjithashtu të krijojë versionin e saj të Agjencisë së Projekteve të Kërkimit të Avancuar të Mbrojtjes të SH.B.A.-së për të nxitur dhe financuar kërkimin dhe zhvillimin e lidhur me mbrojtjen midis anëtarëve të saj.
Më në fund, NATO mund të bëjë shumë më tepër për të forcuar partneritetet në rajonin Indo-Paqësor.
Kjo mund të bëhet duke thelluar bashkëpunimin nën formatin ekzistues NATO + 4 – në të cilin aleanca angazhohet me Australinë, Japoninë, Zelandën e Re dhe Korenë e Jugut – ose përmes angazhimit të NATO-s me Dialogun Katërkëndësh të Sigurisë, i cili grupon Australinë, Indinë, Japoninë, dhe Shtetet e Bashkuara.
Kjo duhet të përfshijë dialog të rregullt, shkëmbim informacioni dhe bashkëpunim teknologjik.
Përveç këtyre formateve, NATO duhet të ofrojë një ofertë të partneritetit zyrtar drejtpërdrejt në Indi.
A është joreale të mendosh se NATO do të veprojë ndaj sfidës së Kinës?
Ne nuk mendojmë kështu. Disa vëzhgues pretendojnë se Shtetet e Bashkuara dhe Evropa janë në rrugë të ndryshme kur bëhet fjalë për Kinën, por të dy anët e Atlantikut kanë shumë më tepër gjëra të përbashkëta me njëri-tjetrin për interesat themelore të sigurisë kombëtare dhe vlerat demokratike se sa secila ka me PKK.
Në adresimin e sfidës nga Kina, NATO ka një arsyetim bindës, një mandat organizativ dhe shumë rekomandime vepruese për të punuar me të.
Nën Stoltenberg, aleanca ka ndërmarrë hapa të parë të rëndësishëm për t’u marrë me këtë sfidë, kështu që një dështim për të vepruar ndaj Kinës tani do të ishte një hap shqetësues.
Ndërmarrja e veprimeve do të kërkojë udhëheqje politike në nivelet më të larta.
Por është vonë, dhe koha për të vepruar është tani.
Autorët ishin bashkëkryesues të Grupit të Reflektimit të NATO-s 2030.
Përkthyer dhe përshtatur nga Foreign Policy/ konica.al
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
“Rruga e Mëndafshit”: Perëndimi nuk ka pse të fshihet prapa Kinës
“BE të integrojë Ballkanin që ta mbrojë nga Rusia dhe Kina”
“Perëndimi po fut Ballkanin në duart e Rusisë, Kinës dhe Turqisë”
