Logjika dikton që luftimet nuk duhet të fillojnë, por një gabim i vogël mund të përshkallëzohet kaq lehtë. Rreziku po rritet që tensionet e gjata midis Kinës dhe SHBA mbi Tajvanin mund të çojnë në armiqësi ushtarake. Kjo e vendos ishullin në rangun e parë të rreziqeve gjeopolitike për Presidentin e SHBA Joe Biden.
Zbulimet që avionët ushtarakë kinezë simuluan sulmet me raketa në një aeroplanmbajtës të afërt amerikan gjatë një inkursioni në hapësirën ajrore të Tajvanit, tre ditë pas përurimit të Biden, nënvizojnë se si keqkuptimet mund të përshkallëzohen me pasoja potencialisht shkatërruese.
Ekipi hulumtues beson se shanset për të shmangur konfliktin mbi Tajvanin kanë rënë në mënyrë dramatike. Por një vit më parë, kush po parashikonte një pandemi globale që do të vriste më shumë se 2 milion njerëz dhe do të ndalte pjesën më të madhe të ekonomisë botërore?
Sulmi i simuluar ndaj USS Theodore Roosevelt ndodhi gjatë një inkursioni nga avionët e Ushtrisë Çlirimtare të Popullit në hapësirën ajrore të Tajvanit. PLA ka rritur përpjekjet e tilla kohët e fundit, si për të përmirësuar aftësinë e saj për të kryer një pushtim të suksesshëm të një ishulli të vetë-qeverisur që Kina e konsideron si territorin e vet, ashtu edhe për të rritur presionin mbi Taipein.
Fokusi i Pekinit në rritjen e gatishmërisë ushtarake për të parandaluar që Tajvani të deklarojë pavarësinë është rritur së bashku me ngritjen e besueshmërisë dhe besimit të presidentit të Kinës Xi Jinping. Xi e sheh veten si një njeri me fat.
Fjalët dhe veprimet e tij sugjerojnë se ai beson se i takon atij që ta kthejë Tajvanin përsëri nën pushtetin e Kinës.
Shpresat e përhapura dikur se modeli i qeverisjes së Hong Kongut për “një vend, dy sisteme” do të shërbente si një model për Tajvanin që zhduku me imponimin e Kinës korrikun e kaluar një ligji të ashpër të sigurisë kombëtare në ish koloninë britanike.
Masat e ashpra nxitën një kthim ndërkombëtar mbrapa.
Mbi të gjitha, bilanci ushtarak është zhvendosur në mënyrë të vendosur në favor të Kinës në 25 vitet e fundit. Falë një makine të madhe modernizimi, PLA është bërë një forcë e sofistikuar me disa aftësi që përputhen me SH.B.A.
Akoma, praktikat e një pushtimi në Tajvan janë tronditëse: një sulm amfib i diskutueshëm është operacioni më i vështirë ushtarak për t’u kryer.
Xi mund të gjykojë rreziqet e larta në mënyrë të papranueshme, prandaj Pekini ka më shumë gjasa të përdorë detyrimin.
Prandaj operacionet e rritura ajrore dhe detare rreth Tajvanit, dhe potenciali i tyre shoqërues për aksidente: një avion që bie ose një anije po fundoset mund të interpretohet keq si një veprim i qëllimshë.
A do të shkojnë Kina dhe SHBA në luftë për Tajvanin?
Zyrtarët amerikanë kanë miratuar prej kohësh “paqartësinë strategjike” kur u pyetën nëse do të vinin në shpëtim të Tajvanit në rast të veprimit ushtarak kinez.
Nëse shtrëngimi kinez do të shtrihej në një bllokadë të plotë ekonomike të Tajvanit, Uashingtoni ndoshta do të ndërhynte. Përveç aksioneve ekonomike, nëse do të qëndronte mënjanë, Shtetet e Bashkuara mund të humbnin statusin si fuqia udhëheqëse e Azi-Paqësorit.
Administrata e Biden deri më tani ka qëndruar në linjën e ashpër të Kinës të Donald Trump. Ai iu përgjigj ndërhyrjeve provokuese të ajrit duke i bërë thirrje Pekinit të ndalonte terrorin ndaj Tajvanit dhe përshkroi marrëdhënien e tij me Taipein si “të fortë”.
Biden gjithashtu theu precedentin duke ftuar përfaqësuesin e Tajvanit në Uashington në ceremoninë e betimit.
Akoma i preokupuar me problemet në vend, Biden do të dëshirojë të shmangë provokimin e Xi mbi këtë çështje.
Një provë e rëndësishme do të jetë nëse ai përfshin Tajvanin në “samitin për demokraci” të caktuar për vitin e parë të presidencës së tij.
Ftesa në Tajvan do të zemërojë Pekinin dhe Xi do të jetë nën presion për t’u përgjigjur. Për arsye racionale, çdo përballje nuk do të lejohet të përshkallëzohet. Por rreziqet e përfshira nuk janë vetëm një çështje e llogaritjes logjike.
Siç vuri re historiani dhe gjenerali grek Thucidydes, nxitësit e luftës janë frika, nderi dhe përparësia – dhe të gjithë këto duket se po përshkallëzohen.
Përkthyer dhe përshtatur nga Financial Times/ F.H, Konica.a
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
SHBA zemëron Kinën/ Dërgon luftanije në Ngushticën e Tajvanit
Tensionet me SHBA, marina kineze zgjat misionin e saj në det
