“Ajo që na duhet urgjentisht tani”, shkroi ish presidenti Sovjetik Mikhail Gorbaçov vitin e kaluar, vetëm një muaj pasi jeta normale u ndal në të gjithë botën nga pandemia, “është një rimendim i të gjithë konceptit të sigurisë.Në vend që të masim sigurinë thjesht në terma ushtarakë, siç bëjmë zakonisht, qëllimi kryesor duhet të jetë siguria njerëzore: sigurimi i ushqimit, ujit dhe një ambienti të pastër dhe kujdesi për shëndetin e njerëzve”.
Gorbaçovi, i cili feston 90 vjetorin e tij të lindjes , ishte ndoshta mendimtari më radikal për sigurinë që ka udhëhequr ndonjëherë një fuqi të madhe botërore – dhe sigurisht më radikali që ka udhëhequr ndonjëherë një vend bërthamor.
Si president Sovjetik, demokratizoi Bashkimin Sovjetik për të ndihmuar në dhënien fund të Luftës së Ftohtë – një luftë që i dha atij çmimin Nobel për Paqe.
Që nga fundi i mandatit të tij, Gorbachev ka vazhduar të argumentojë për mendime të reja në lidhje me sigurinë dhe ngjarjet e fundit e kanë justifikuar këtë.
Përballë krizave globale në rritje, udhëheqësit e sotëm duhet të marrin parasysh tre mësime që Gorbachev ka promovuar për dekada të tëra.
Së pari, militarizimi nuk na bën më të sigurt.
Si udhëheqës sovjetik, Gorbaçov pa nga afër se si në vend të kësaj shpesh përshkallëzon kërcënimin e dhunës. Këto investime të shtrenjta i devijojnë burimet nga investimet në nevoja themelore të tilla si kujdesi shëndetësor dhe arsimi që vërtet mund të rrisin sigurinë njerëzore.
Gorbaçov, një nga reduktuesit më të përkushtuar të armëve për të drejtuar ndonjëherë një vend bërthamor, ishte revolucionar kur në vitet 1980 ai bëri thirrje për heqjen e plotë të armëve bërthamore.
Megjithatë, vizioni i tij i çmilitarizimit mbetet jo vetëm i papërfunduar, por gjithnjë e më shumë nën kërcënim.
Traktatet kryesore të armëve janë lejuar të skadojnë dhe disa kombe, përfshirë Shtetet e Bashkuara, Rusia dhe Kina, tani po modernizojnë arsenalet e tyre.
Mendimi i dytë jetësor i Gorbaçovit është që siguria fillon me bashkëpunimin – edhe kur ai bashkëpunim duket i pamundur.
Presidenti Ronald Reagan e quajti Bashkimin Sovjetik një “perandori të keqe”. Kjo do të pengonte shumë përpjekjen për dialog. Por, siç e kam dëgjuar shpesh Gorbaçov të thotë në mbledhje gjatë viteve, “nëse nuk përpiqemi atë që duket e pamundur, ne do të rrezikojmë të përballemi me të pamendueshmen.”
Kështu që ai ngulmoi.
Siç e tha Gorbachev, “Ne fituam vetëm kur mbaroi Lufta e Ftohtë”. Partneriteti i pamundur me Reagan e bëri gjithë botën më të sigurt.
Sigurisht, ky bashkëpunim është edhe më i rëndësishëm sot, pasi “e pamendueshmja” përfshin gjithashtu sëmundje që nuk njohin kufij dhe një krizë mjedisore që kërcënon vetë planetin.
Administrata e Bidenit që bashkohet me Organizatën Botërore të Shëndetësisë dhe marrëveshjen e klimës së Parisit dhe, shpresojmë, nënshkrimi i marrëveshjes bërthamore të Iranit janë hapa të rëndësishëm.
Në fund të fundit, Gorbaçov na kujton se një nga mënyrat më të mira për të mbrojtur sigurinë tonë kombëtare është ruajtja dhe përparimi i institucioneve tona demokratike.
Gorbaçov tregoi se si edhe udhëheqësit që dalin nga sistemet autoritare mund të zbatojnë reformat kryesore që promovojnë demokracinë.
Nga 1985, kur erdhi në pushtet, Gorbaçov prezantoi zgjedhjet presidenciale dhe parlamentare që mbeten zgjedhjet më të lira, më të drejta në historinë e Rusisë.
Ai madje investoi në gazetari të pavarur, duke kryer një pjesë të parave të tij të Çmimit Nobel për Novaya Gazeta, gazeta kryesore opozitare demokratike e vendit që vazhdon të publikojë raportime të rëndësishme hulumtuese.
Por, edhe këtu, vizioni i Gorbaçovit mbetet i parealizuar.
Situata është përkeqësuar nën udhëheqjen e Vladimir Putin, siç dëshmohet nga burgimi i fundit i kritikut anti-korrupsion Alexei Navalny.
Dhe, në vitet e fundit, praktikat anti-demokratike dhe autoritare kanë qenë në rritje në vendet e botës, duke përfshirë edhe në Shtetet e Bashkuara.
Kanë kaluar 30 vjet që kur Gorbaçov u largua nga pushteti.
Por ideja e tij se siguria e vërtetë mund të arrihet më mirë përmes çmilitarizimit, bashkëpunimit dhe demokratizimit është edhe më e vërtetë sot, kur kërcënimet ndaj sigurisë sonë vijnë në më shumë forma se kurrë.
Të kuptuarit e këtij realiteti të ri të sigurisë nuk është idealizëm. Është realizëm.
Katrina vanden Heuvel, kolumniste e The Washington Post/ konica.al
Përkthyer dhe përshtatur nga The Washington Post/ konica.al
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
Gorbaçov: Bota është në “rrezik kolosal”
Gorbaçov: Një garë e re armësh sapo ka nisur
