Për dekada, Shtetet e Bashkuara – dhe Perëndimi më gjerë – qëndruan si një shembull i ndritshëm i prosperitetit liberal-demokratik që shumica e pjesës tjetër të botës u përpoq të imitonte.
Por çarjet në sistemet politike perëndimore kohët e fundit kanë filluar të shfaqen, me presidencën e Donald Trump – e cila përfundoi me sulmimin e Kapitolit të SHBA në 6 janar nga një turmë mbështetësish të tij – duke i theksuar dhe zgjeruar ato.
Rënia e Perëndimit nuk është e pashmangshme.
Por, për të mbrojtur demokracitë e tyre dhe për të rivendosur pozitën e tyre globale, vendet perëndimore duhet të demonstrojnë se ata kanë vetëdijen dhe vullnetin politik për të trajtuar dobësitë e tyre ballë për ballë.
Udhëheqësit duhet të fillojnë duke u marrë me disa sfida të menjëhershme dhe urgjente – duke filluar me mungesën e besimit tek institucionet, veçanërisht ato që lidhen me qeverisjen dhe zgjedhjet.
Fushata “Stop vjedhjen” që zuri rrënjë pas humbjes elektorale të Trump nëntorin e kaluar dhe nxiti kryengritjen e Kapitolit, nuk bazohej në asnjë provë.
Por, e ndihmuar nga mediat sociale, ajo u përhap me shpejtësi mes mbështetësve të tij, ku gjeti tokë pjellore dhe zuri rrënjë.
Siç mund të dëshmojnë shtetet post-Sovjetike, injorimi i dyshimeve për integritetin e proceseve zgjedhore – të themeluara ose jo – mund të ketë pasoja serioze afatshkurtra dhe afatgjata.
Ndërsa teoricienët e komplotit të ashpër nuk do të binden kurrë, për shumicën e skeptikëve amerikanë të rezultateve të vitit 2020 (por jo të zgjedhjeve në përgjithësi), kuptimi që autoritetet po i marrin seriozisht shqetësimet e tyre duhet të bëjë një ndryshim.
Pyetjet e tyre rreth disa aspekteve të procesit zgjedhor, votimi përmes postës për shembull, duhet të diskutohen dhe zgjidhen përpara zgjedhjeve të ardhshme kombëtare.
Një sfidë tjetër është adresimi i polarizimit politik jofunksional. Ekziston një ndryshim i madh midis opozitës politike dhe sabotazhit politik. Politikanët përgjegjës përfaqësojnë interesat dhe kërkesat e zgjedhësve të tyre. Por ata gjithashtu punojnë me kundërshtarë (të gatshëm) për të qeverisur në mënyrë efektive.
Përballja e polarizimit do të kërkojë që vendet perëndimore të përballen me një sfidë të tretë: sqarimin e kufijve të lirisë së shprehjes.
Udhëheqësit perëndimorë duhet gjithashtu të marrin në konsideratë ndryshime më thelbësore në sistemet e tyre politike për t’i mbrojtur ata nga kërcënimet e reja ose në rritje, duke përfshirë shumë që lidhen me teknologjinë dixhitale.
Vala populiste e fundit në Perëndim (dhe gjetkë) tregon pse nevojiten ndryshime të tilla.
Interneti – veçanërisht media sociale – ka mundësuar që informacionet e gabuara dhe premtimet e pamatura të shpërndahen në mënyrë më efikase se kurrë më parë.
Vendet perëndimore gjithashtu mund të kenë nevojë të rimendojnë sistemet e tyre për përfaqësimin e interesave të votuesve.
Për dekada – madje shekuj – partitë politike, së bashku me grupet zyrtare dhe jo-zyrtare të lobit, e kanë kryer këtë funksion.
Një shtyp i lirë dhe i besuar, media transmetuese e përgjegjshme, grupe ekspertësh dhe shoqata profesionale gjithashtu kanë luajtur një rol të rëndësishëm, duke përkthyer punën e qeverisë për publikun që voton.
Ky sistem duket se nuk po funksionon më me kapacitet të plotë.
Dhe kanalet e reja të asociimit dhe formimit të identitetit (të tilla si komunitetet në internet) kanë shtrembëruar forcën dhe rëndësinë relative të grupeve të veçanta të interesit, ndërsa, herë pas here, paraqesin keq pikëpamjet e tyre.
Si të reformohen institucionet politike të demokracisë në mënyrë që grupe të ndryshme të interesit të përfshihen në vendimmarrje në mënyra që të dy pasqyrojnë rëndësinë e tyre në shoqëri dhe të sigurojnë një zë për pakicat e prekshme është një pyetje e vështirë.
Por nëse vendet perëndimore nuk përballen me të plotësisht, sistemet e tyre gjithsesi do të transformohen.
Siç kemi parë në vitet e fundit, kontrollet dhe ekuilibrat kushtetues shpesh dobësohen ose anashkalohen më lehtë sesa njiheshin më parë.
Vigjilenca demokratike është më e rëndësishme se kurrë: Publiku gjithashtu ka për detyrë të ndihmojë në mbrojtjen e demokracive nga ambiciet autoritare të liderëve, siç bënë shumë organizata të shoqërisë civile amerikane në denoncimin e sulmeve të 6 janarit në Kapitolin e SHBA.
Marrja e një qëndrimi publik për një çështje politike do të thotë të mbrosh bazat institucionale të demokracisë, e cila përfshin hedhjen poshtë të dezinformatave dhe “lajmeve të rreme” të çdo lloji.
Rivendosja e kufijve të asaj që demokracia, dhe çdo person në një demokraci, duhet ose nuk duhet të lejojë do të jetë edhe më e vështirë në një epokë kur vetëm disa kompani dhe platforma, duke ditur aftësinë e tyre për të përpiluar dhe analizuar sasi të mëdha të të dhënave të sjelljes, përdor një fuqi të jashtëzakonshme.
Por vetëm një qasje e tillë rrënjësore do të lehtësojë kërcënimet ndaj demokracisë që SHBA kanë përjetuar në vitet e fundit.
Grigory Yavlinsky është Kryetar i Partisë së Bashkuar Demokratike Ruse Yabloko.
Përkthyer dhe përshtatur nga The Washington Post/ konica.al
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
“Gjithçka fillon nga shtëpia”, ky është parimi i Biden!
3 problemet madhore të demokracive të sotme
Amerika nuk është më shembull për askënd…
