Rimarrja e kontrollit të Afganistanit nga talibanët rishikon hartën gjeopolitike të Azisë dhe i jep Kinës dhe Rusisë – dy nga rivalët më të fortë strategjikë të Amerikës – një mundësi për të projektuar fuqinë e tyre pas tërheqjes kaotike të Uashingtonit, thanë analistët në disa vende.
“Kina ka përfituar nga sjellja e papërgjegjshme e [SHBA], e cila ka minuar thellësisht imazhin ndërkombëtar të SHBA dhe marrëdhëniet midis Uashingtonit dhe aleatëve të saj,” tha Zhu Yongbiao, një këshilltar i qeverisë kineze për Azinë Qendrore dhe profesor në Universitetin Lanzhou Me
Arkady Dubnov, një analist politik dhe ekspert i Azisë Qendrore në Moskë, kishte një qëndrim të ngjashëm. “Ne mund t’i harmonizojmë interesat tona [me Kinën] në kundërshtimin e Shteteve të Bashkuara,” tha ai. “Ajo që është e mirë për ne është e keqe për amerikanët, ajo që është e keqe për ne është e mirë për amerikanët. Sot situata është e keqe për amerikanët dhe kështu është e mirë për ne “.
Talibanët shpallën fitoren të dielën pasi Ashraf Ghani, presidenti i Afganistanit, iku nga vendi, duke i dhënë fund thuajse 20 viteve të pranisë së koalicionit të udhëhequr nga SHBA.
Ushtria afgane, pavarësisht stërvitjeve dhe investimeve shumëvjeçare nga NATO, nuk bëri ndonjë rezistencë ndërsa kryengritësit hynë në Kabul.
Por kostoja e “luftës më të gjatë të Amerikës” sjell një ndjenjë “përgjegjësie”.
Më shumë se 3,000 jetë amerikane dhe të tjera të NATO -s humbën ndërsa 47,000 civilë afganë dhe të paktën 66,000 ushtarë dhe policë afganë u vranë. Triliona dollarë iu shtuan borxhit kombëtar amerikan.
Treguesit e hershëm sugjeruan që Kina – e mbështetur potencialisht nga Rusia, Pakistani dhe disa qeveri të tjera – do të miratonte një qasje shumë të ndryshme, sipas diplomatëve dhe ekspertëve.
Pekini nuk kishte gjasa të vendoste forcë ushtarake, duke kërkuar në vend që të përdorte nxitje diplomatike dhe ekonomike për të nxitur talebanët në rrugën e rindërtimit paqësor.
“Ne shpresojmë se talebanët e Afganistanit kanë bashkuar të gjitha palët dhe po krijojnë një kornizë politike që plotëson kushtet kombëtare të Afganistanit dhe hedh një themel për paqen afatgjatë në Afganistan,” tha Geng Shuang, zëvendës përfaqësuesi i përhershëm i Kinës në OKB.
Diplomatët e lartë aziatikë të cilët refuzuan të identifikohen thanë se Pekini ishte i gatshëm të grumbullojë qindra miliona dollarë për të financuar rindërtimin e infrastrukturës kritike në Afganistan.
Investimet kineze në projektet e burimeve potencialisht mund të pasojnë një rivendosje të rendit në ekonominë e Afganistanit, thanë ekspertët kinezë.
Pekini do të ishte i gatshëm t’i japë njohjen zyrtare talebanëve si qeveri legjitime të Afganistanit. Për më tepër, mund të punojë në OKB për të kërkuar përfundimin e përcaktimit të talebanëve si një organizatë “terroriste”, megjithëse arritja e kësaj do të kërkonte bashkëpunimin amerikan dhe për këtë arsye u konsiderua një qëllim afatgjatë, thanë diplomatët.
Por Pekini e kishte të qartë se dhënia e nxitjeve të tilla varej nga respektimi i talebanëve ndaj objektivave kryesore të Kinës.
Fan Hongda, një studiues i Lindjes së Mesme në Universitetin e Studimeve Ndërkombëtare të Shangait, tha se pas takimeve të fundit të nivelit të lartë, talebanët “tani duhet të kuptojnë plotësisht qëndrimin e Kinës”.
Prioriteti më i rëndësishëm ishte sigurimi që Afganistani të mos bëhej një “vatër” për forcat terroriste që kërcënuan Kinën.
Në një takim në Kinë në korrik me Wang Yi, ministrin e jashtëm të Kinës, kreu i Komisionit Politik të Afganistanit Taliban, Abdul Ghani Baradar, binte në përputhje me kërkesat e Kinës.
“Talibanët afganë kanë sinqeritetin më të madh për të punuar drejt dhe për të realizuar paqen,” tha një deklaratë kineze e lëshuar pas takimit. “Talibanët afganë nuk do të lejojnë kurrë asnjë forcë të përdorë territorin afgan për t’u përfshirë në akte të dëmshme për Kinën. Talibanët afganë besojnë se Afganistani duhet të zhvillojë marrëdhënie miqësore me vendet fqinje dhe komunitetin ndërkombëtar “.
Kina u ka bërë thirrje gjithashtu aktorëve të tjerë rajonalë si Rusia dhe Pakistani, me të cilët Pekini ka marrëdhënie të mira.
Me trupat amerikane në Afganistan, Rusia nuk duhej të shqetësohej për sigurimin e kufijve të aleatëve të saj aziatikë qendrorë.
Por tani Moska, e cila nisi një pushtim të dënuar të Afganistanit në 1979, po përgatitet të miratojë një qëndrim më aktivist.
Në mënyrë diplomatike, ajo gjithashtu duhet të kënaqë talebanët dhe palët që kanë kontrollin mbi të, përkatësisht Kinën dhe Pakistanin, tha Andrey Serenko, kreu i Qendrës së Studimeve Afgane Bashkëkohore.
“Me shumë mundësi do të duhet të bashkëpunojë me Kinën. Kina i ka të gjitha kartat tani. Kina ndikon në Pakistan, Kina mban pozicionin e saj brenda Afganistanit, ata i konsiderojnë talebanët përgjegjës, “shtoi ai.
“Pra, strategjia ruse në lidhje me Afganistanin tani do të varet nga Kina, ajo do të përshtatet me Kinën gjithnjë e më shumë. Vëllai më i madh, Pekini, do të luajë violinën e parë këtu.”
Përkthyer dhe përshtatur nga Financial Times/ konica.al
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
A është kthyer Amerika?
‘Konkurrenca për fuqi duhet të ndalë’
