Projekti evropian ka pasur gjithmonë probleme, por ato rrallë kanë shkaktuar tërmete.
Kjo falë Gjermanisë, e cila është provuar të jetë një arbitër i aftë i mosmarrëveshjeve midis shteteve anëtare të Bashkimit Evropian, veçanërisht gjatë qëndrimit 16-vjeçar të kancelares Angela Merkel.
Me përfundimin e mandatit përfundimtar të Merkelit në shtator, a është BE -ja në një lloj tërmeti – apo më keq?
Kur Evropa ishte fokusuar ekskluzivisht në konsolidimin e tregut të vetëm, problemet e saj ishin kryesisht ekonomike. Gjatë krizës së euros që filloi në 2009, çarjet ekonomike u thelluan, me shumë vende “të kursyera” të eurozonës veriore që e gjejnë veten në kundërshtim me fqinjët e tyre të supozuar “të shfrenuar” jugorë.
Deri në pandeminë COVID-19 ajo-falë jo vetëm Merkelit-anëtarët e BE-së ranë dakord për çdo gjë të afërt me një mekanizëm evropian të transferimit fiskal.
Por edhe fondi i përbashkët i rimëkëmbjes, brezi i ardhshëm BE, ka një fushëveprim të kufizuar. Dhe planet e shpenzimeve kombëtare sipas programit nuk kanë qenë pa polemika.
Për më tepër, çarjet ekonomike të Evropës tani shkojnë krahas ndarjeve politike në rritje, të cilat kanë shoqëruar zhvendosjen e BE-së drejt integrimit më të gjerë.
Ndërsa nuk ka mungesë të mosmarrëveshjeve të politikave midis shteteve anëtare – migrimi është një shembull i dukshëm – ndarjet më të spikatura lidhen, së pari, me nenin 2 të Traktatit për Bashkimin Evropian, dhe së dyti, me politikën e jashtme të BE -së.
Neni 2 përcakton parimet themelore të BE -së: “respekti për dinjitetin njerëzor, lirinë, demokracinë, barazinë, sundimin e ligjit dhe respektimin e të drejtave të njeriut”. Por interpretimi i tij ka qenë një burim konflikti të rëndësishëm, me Poloninë dhe Hungarinë në qendër të polemikës.
Që kur fitoi një fitore dërrmuese të zgjedhjeve parlamentare në vitin 2010, kryeministri hungarez Viktor Orban ka nisur një sulm mbi sundimin e ligjit, duke prekur liritë civile dhe duke zgjeruar fuqinë ekzekutive në mënyrë të konsiderueshme.
Partia qeverisëse joliberale e Polonisë, Ligji dhe Drejtësia (PiS), ndoqi shembullin pasi erdhi në pushtet në 2015, duke i fokusuar sulmet e saj në sistemin gjyqësor.
Sigurisht, BE i ka pranuar këto sulme.
Në Dhjetor 2017, Komisioni Evropian shkoi aq larg sa që thirri nenin 7 të traktatit-i cili siguron një mekanizëm për mbajtjen e përgjegjësisë ndaj qeverive të shteteve anëtare, veprimet e të cilëve kërcënojnë sundimin e ligjit, të drejtat e njeriut ose parimet demokratike-kundër Polonisë, e para kohën kur ishte shkaktuar.
Në shtator 2018, Parlamenti Evropian bëri të njëjtën gjë kundër Hungarisë. Por Këshilli i BE -së ende nuk ka marrë një vendim për asnjërën, duke pretenduar se “do t’i kthehet çështjes”.
Ndërkohë, shkeljet kanë vazhduar. Në qershor 2019, Gjykata Evropiane e Drejtësisë vendosi që reforma e diskutueshme e qeverisë polake në Gjykatën Supreme të vendit shkeli ligjin e BE -së, pasi minoi parimin e “pakundrueshmërisë” së gjyqtarëve.
Komisioni i ka dhënë afat Polonisë deri më 16 gusht që të respektojë vendimin ose do të përballet me sanksione financiare.
Por të dhënat e Komisionit për të ndjekur kërcënimet e tilla nuk janë veçanërisht bindëse.
Në fund të fundit, ajo ka thënë gjithashtu se shqetësimet për sundimin e ligjit mund të parandalojnë që të dy vendet të marrin pjesën e tyre të fondeve të BE-së të Gjeneratës së Tjetër. Por ajo tashmë ka shtyrë vendimin e saj për Hungarinë dhe pritet të bëjë të njëjtën gjë për Poloninë, edhe pse të dy qeveritë kanë përdorur krizën e COVID-19 si një pretekst për të forcuar kontrollin e tyre më tej.
Në vend që të bëjë dallgë kaq shpejt para zgjedhjeve gjermane, Presidentja e Komisionit Ursula von der Leyen duket se po i lidh shpresat e saj në partinë e Orbán Fidesz dhe PiS që do të votohen në ciklin e ardhshëm zgjedhor.
Por mos bëni gabim: nëse Gjermania do të donte të ndërmerrte veprime të vërteta për të mbështetur nenin 2, kjo do të ndodhte.
Në të vërtetë, Gjermania në mënyrë efektive ka udhëhequr jo-strategjinë e Evropës për të frenuar anëtarët e saj joliberale.
Regjistri i politikës së jashtme të Evropës është po aq zhgënjyes, me Gjermaninë që sërish nuk mban një pjesë të vogël të fajit për mungesën e drejtimit.
Nga marrëdhëniet e BE -së me Turqinë deri te Marrëveshja e saj Gjithëpërfshirëse për Investimet me Kinën – nënshkruar në ditën e fundit të presidencës së Këshillit Evropian të Gjermanisë – Bashkimi ka marrë një numër vendimesh të dyshimta.
E megjithatë, ekziston një zonë ku Gjermania nuk e gëzon më ndikimin që bën zakonisht: Rusia.
Këtu, Gjermania ka mbajtur një qëndrim të qartë, duke bërë presion për normalizimin e marrëdhënieve.
Marrëveshja e fundit e Merkelit me administratën e Presidentit amerikan Joe Biden për të lejuar përfundimin e tubacionit Nord Stream 2, i cili do të pompojë gazin rus direkt në Gjermani, është emblematik i kësaj.
Me mbështetjen e Presidentit Francez Emmanuel Macron, Merkel gjithashtu bëri thirrje që BE të ftojë Presidentin rus Vladimir Putin në një samit.
Në vend të kësaj, Këshilli i BE -së miratoi kohët e fundit një deklaratë që përcakton një qëndrim të ashpër ndaj Rusisë.
Takimi i nxehtë që prodhoi deklaratën thelloi një linjë faji kyç evropian, i cili i ndan vendet në dy blloqe që pasqyrojnë pothuajse në mënyrë perfekte ndarjet e epokës së Luftës së Ftohtë.Një qortim i tillë i Gjermanisë është larg nga norma.
Përkundrazi, Gjermania zakonisht ka udhëhequr, dhe partnerët e saj evropianë zakonisht e kanë ndjekur.
Me aftësinë e saj mbresëlënëse për të përgatitur, përgatitur dhe përqafuar partnerët dhe kundërshtarët, Merkel e ka tërhequr BE -në nga pragu më shumë se një herë. Ajo mund të mos ketë mbyllur linjat e defektit, por ajo me siguri di si të punojë përtej tyre.
Por, siç tregon mosmarrëveshja e Rusisë, ky nuk ishte një model i qëndrueshëm.
Tani që Merkel po largohet, BE -ja përballet me një moment të rëndësishëm – atë mbi të cilin vetëm votuesit gjermanë kanë kontroll.
BE po humbet rregulluesin e saj numër një, dhe nëse kancelari i ardhshëm gjerman do të jetë i gatshëm ose në gjendje të marrë përsipër atë rol është larg të qenit i sigurt.
Strategjia e drejtuar nga Gjermania për të pritur derisa kohët e dëshpëruara të mundësojnë masa dëshpëruese e ka mbajtur Unionin të paprekur.
Por gjithashtu i ka mundësuar BE-së të shmangë marrjen e qëndrimeve të qarta për çështje të rëndësishme.
Pavarësisht se kush do të pasojë Merkelin, udhëheqësit e BE -së do të duhet të fillojnë të marrin vendime të vështira – duke filluar me atë që duhet bërë për të fuqishmit brenda dhe jashtë kufijve të Bashkimit.
Ana Palacio, një ish -ministre e punëve të jashtme të Spanjës dhe ish nënkryetare e lartë dhe këshilltare e përgjithshme e Grupit të Bankës Botërore, është lektore në Universitetin Georgetown.
Përkthyer dhe përshtatur nga Project Syndicate/ konica.al
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
‘Tragjedia’ e Angela Merkel
‘Kriza ekzistenciale’ e Evropës!
‘Një moment përcaktues për Gjermaninë, Europën dhe botën’
