Rituali vjetor i Ditës së Bastijës është një moment që francezët të festojnë mitet themeluese të republikës. Më 14 korrik të këtij viti, megjithatë, kur ambasadori francez në Kabul, David Martinon, regjistroi një mesazh për bashkëqytetarët, shkatërroi festën. “Bashkatdhetarë”, filloi ai, “situata në Afganistan është jashtëzakonisht shqetësuese.” Ambasada franceze, tha ai, kishte përfunduar evakuimin e punonjësve afganë. Shtetasve francezë iu tha të largoheshin me një fluturim special tre ditë më vonë. Pas kësaj, duke pasur parasysh “evolucionin e parashikueshëm” të ngjarjeve në Afganistan, ai deklaroi – një muaj të plotë para rënies së Kabulit – Franca nuk mund t’u garantonte atyre një dalje të sigurt.
Kur francezët filluan të tërheqin stafin afgan dhe familjet e tyre në maj, madje edhe miqtë i akuzuan ata për disfatizëm dhe për shpejtimin e kolapsit të regjimit.
Përpjekjet e tyre për evakuim në gusht (nga 2,834 persona, në 42 fluturime) ishin të papërsosura dhe lanë disa afganë të pambrojtur pas.
Ndërsa aleatët u përpoqën të nxirrnin punonjësit e tyre afganë nga Kabuli, francezët e gjetën veten po aq të varur sa çdokush nga siguria amerikane.
Megjithatë ka pasur qetësi në Paris. Planet e tyre treguan “largpamësi mbresëlënëse”, thotë Lord Ricketts, një ish -ambasador britanik në Francë.
Nëse francezët vepruan herët, duke bërë vlerësimin e tyre të inteligjencës së përbashkët, kjo ishte pjesërisht për shkak të një gjurme më të vogël në terren. Franca luftoi në Afganistan së bashku me aleatët e NATOS nga 2001. “Ne të gjithë jemi amerikanë”, doli në faqen e parë të Le Monde pas 11 Shtatorit. Më pas ajo tërhoqi të gjithë trupat deri në vitin 2014, pjesërisht për t’u përqëndruar në përpjekjet e saj kundër kryengritjes në Sahel.
Megjithatë, vendimi në Kabul ishte gjithashtu më i lehtë për t’u marrë sepse francezët kanë më pak mëdyshje për të bërë gjërat e tyre, edhe kur kjo zemëron Amerikën.
Për francezët, të cilët morën nga kriza e Suezit në 1956 mësimin se ata kurrë nuk mund të mbështeteshin plotësisht në Amerikë, një përfundim i përforcuar nën presidencën e Obamës dhe Trump, Afganistani ka shërbyer për të konfirmuar atë që ata dyshonin prej kohësh.
Nuk është sekret që jo të gjithë evropianët ndajnë pikëpamjen e Francës.
Kur Emmanuel Macron doli në skenë menjëherë pas zgjedhjes së tij në 2017 dhe u lut për “sovranitetin evropian” dhe një “kapacitet për të vepruar në mënyrë autonome” në çështjet e sigurisë, nëse Evropa ka nevojë, ai ishte i vetëm.
Mendimet kanë ndryshuar fare pak që atëherë, pasi Macron ka kërkuar të sigurojë miqtë se ideja e tij nuk është të zëvendësojë, por të plotësojë aleancën transatlantike.
Edhe kështu, vitin e kaluar Annegret Kramp-Karrenbauer, ministrja e mbrojtjes e Gjermanisë, shkroi troç se “iluzioneve të autonomisë strategjike evropiane duhet t’u japim fund”. Në Britani, ndërkohë, thirrjet e Macron u shpërfillën si të parëndësishme për një komb ishull të sapokrijuar të lirë për të krijuar rolin e tij global.
Bashkimi i sovranitetit evropian mbi mbrojtjen ishte diçka që Brexit ishte projektuar për të shmangur.
Afganistani ka ndryshuar retorikën. Tom Tugendhat, një deputet konservator që shërbeu në Afganistan, i bëri thirrje Britanisë “të sigurohet që ne të mos jemi të varur nga një aleat i vetëm”, duke emëruar Francën dhe Gjermaninë si partnerë të mundshëm.
Për Gjermaninë e turpëruar nga konflikti, Afganistani ishte një përvojë.
Me pak fjalë, Evropa duket se e kupton se do të duhet të bëjë më shumë për veten.
Pavarësisht nëse skeptikët e kuptojnë apo jo, kjo është pikërisht ajo që Macron ka thënë dhe do të thotë përsëri në një fjalim përpara presidencës së rradhës të Francës në Këshillin e BE -së në 2022.
Askush, por askush, nuk do ta thotë këtë me zë të lartë. Por me të vërtetë, Macron kishte të drejtë.
Dy pyetje të mëdha për evropianët lindin nga ky mendim shqetësues, megjithatë, dhe përgjigje të lehta nuk ekzistojnë për asnjërën.
Së pari, çfarë kupton në të vërtetë Evropa me “sovranitet evropian” ose “autonomi strategjike”? Shumica e vendeve premtojnë të shpenzojnë më shumë për mbrojtjen, edhe pse Gjermania (ndryshe nga Britania dhe Franca) ende nuk arrin të përmbushë standardin prej 2% të PBB -së.
Përtej kësaj, ka pak qartësi dhe akoma më pak marrëveshje.
A duhet që europianët të aspirojnë thjesht për menaxhim të kufizuar të një konflikti rajonal, siç është Saheli apo Iraku? Apo ata shpresojnë të marrin mbrojtjen kolektive të kontinentit të tyre? Realistët argumentojnë për të parën. Entuziastët lënë të kuptohet për këtë të fundit.
Së dyti, a është Evropa me të vërtetë e përgatitur për të bërë atë që do të duhej për t’ia dalë mbanë vetë? Provat nuk janë bindëse.
Evropa është më e mirë në hartimin e akronimeve sesa në ndërtimin e aftësive. “Nëse nuk mund të kujdesemi as për aeroportin në Kabul, ekziston një hendek i madh midis analizës sonë dhe aftësisë sonë për të vepruar,” thotë Claudia Major nga Instituti Gjerman për Çështjet Ndërkombëtare dhe të Sigurisë.
“Nuk jam i sigurt se evropianët janë psikologjikisht të gatshëm për t’u përballur me sfidën,” shkroi Gérard Araud, një ish -ambasador francez në Amerikë, për Këshillin Atlantik.
Macron, si ambasadori i tij në Kabul, mund të ketë bërë thirrjen e duhur. Por a janë evropianët gati ta marrin parasysh?
Përkthyer dhe përshtatur nga The Economist/ konica.al
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
Edhe Makron kundër Trump…
Evropa, ‘pre’ e lehtë e Kinës
Ç’kërkon Macron të arrijë me Rusinë?
