Ndërsa Fondi Monetar Ndërkombëtar dhe Banka Botërore përgatiten për takimin e tyre vjetor javën e ardhshme, të gjithë sytë janë drejtuar te Evergrande, zhvilluesi i dytë më i madh i pronave në Kinë, i cili me sa duket nuk mund të paguajë rreth 300 miliardë dollarë që u detyrohet aktualisht bankave, mbajtësve të bonove, punonjësve dhe furnizuesve. Me gjigantin e pronës në prag të falimentimit, bota po detyrohet të mendojë një skenar që nuk e kishte konsideruar kurrë seriozisht: një krizë financiare e krijuar nga Kina.
Vëzhguesit kanë nxituar të bëjnë paralele midis shkatërrimit të Evergrande dhe krizave të kaluara. Disa e krahasojnë atë me rrëzimin e vitit 2008 të bankës amerikane të investimeve Lehman Brothers, e cila shkaktoi një krizë masive bankare dhe financiare. Të tjerët kujtojnë rrëzimin e afërt të fondit mbrojtës të Menaxhimit të Kapitalit Afatgjatë në 1998, i cili u shmang vetëm nga një ndihmë nga Rezerva Federale e SHBA për të mbrojtur tregjet financiare. Të tjerë kujtojnë shembjen e flluskës së pronës së patundshme në Japoni në vitet 1990.
Në të gjitha këto raste, kombinimi i levave të tepërta dhe aktiveve të mbivlerësuara shkaktuan paqëndrueshmëri. Por asnjëra me të vërtetë nuk ofron shumë njohuri për situatën në Evergrande, për shkak të veçorive të sistemit bankar dhe financiar të Kinës, i cili drejtohet nga politika, jo nga tregjet.
Ndërsa një vend si Shtetet e Bashkuara mund të sigurojë një ndihmë kur kolapsi financiar duket i pashmangshëm, Kina ndërhyn rregullisht në tregjet e kapitalit dhe toleron disa rreziqe për stabilitetin financiar. Autoritetet monetare të Kinës janë kështu të aftë në menaxhimin e problemeve financiare të firmave vendase, duke mbrojtur ato të shqetësuara nga infektimi, duke siguruar kosto të ulëta të huamarrjes dhe duke siguruar ndihma selektive.
Në inxhinierinë e shpëtimeve të tilla, autoritetet kineze nuk ka gjasa të agonizojnë mbi pyetjen nëse një firmë është vërtet “shumë e madhe për të dështuar”, siç bënë autoritetet amerikane ditët para falimentimit të Lehman Brothers. Kina më mirë do të rrezikonte rrezikun moral sesa të rrezikonte stabilitetin financiar.
Duke pasur parasysh këtë, ndoshta është e sigurt të supozohet se Kina do të ndërhyjë për të menaxhuar kolapsin e Evergrande. Por episodi megjithatë do të lërë dy plagë të mëdha në ekonominë e Kinës.
Që nga themelimi i tij në 2010, tregu në det të hapur ka qenë qendror në strategjinë e Kinës për ta bërë renminbi -n një monedhë ndërkombëtare të përdorshme lirshëm, sepse mundëson anashkalimin e kontrolleve të kapitalit të brendshëm. Por investitorët e huaj kanë qenë jashtëzakonisht të kujdesshëm në lidhje me tregtimin e aktiveve të shprehura në renminbi në këtë treg. Saga Evergrande do të përforcojë dyshimet e tyre, të paktën tani për tani, duke e detyruar Kinën të rimendojë strategjinë e saj renminbi.
Dhimbja e dytë do të jetë në ekonominë reale të Kinës. Sektori i pasurive të paluajtshme përbën gati 30% të PBB-së së Kinës, krahasuar me 19% në SHBA. Dhe vlera e shtuar e pasurive të paluajtshme kontribuon rreth 6.5% në PBB-në e Kinës. (Nëse merren parasysh kontributet indirekte, të tilla si investimet në asete fikse, kontributi i sektorit në rritjen kineze është edhe më i madh.)
Shpërthimi Evergrande mund të ketë pasoja serioze për vendet e punës dhe rritjen. Nëse shkakton një rënie të çmimeve të aksioneve dhe të pasurive të paluajtshme, strehimi përfshin 78% të aseteve kineze, krahasuar me 35% për SHBA, besimi i konsumatorit, dhe kështu konsumi, gjithashtu mund të goditet.
Pyetja është nëse Kina do të jetë në gjendje të frenojë krizën Evergrande dhe të parandalojë që pasojat e saj të përhapen në tregjet financiare globale. Deri më tani, pritjet duket të jenë që Kina do të ketë sukses në rrethimin e problemit. Edhe nëse Evergrande shembet, logjika shkon, sistemi bankar dhe financiar i Kinës është mjaft i fortë dhe elastik për ta përballuar atë. Për më tepër, reagimi i politikave ndaj çdo paqëndrueshmërie ka shumë të ngjarë të jetë efektiv, duke përputhur në shpejtësi dhe shkallë lëvizjen e Fed në 2008 për të mbështetur sistemin bankar amerikan. Ekzistojnë disa mjete të politikave, përfshirë lehtësimin monetar dhe fiskal.
Por nuk ka asnjë garanci që reagimi i politikave nuk do të mbetet prapa ngjarjeve, me konsiderata politike potencialisht që pengojnë veprimin. Në atë rast, pjesa tjetër e botës do të ndiejë efektet.
Që nga kriza financiare globale e vitit 2008, sistemi financiar i Kinës është zgjeruar për t’u bërë një nga më të mëdhenjtë në botë, me asete financiare që arrijnë në gati 470% të PBB -së. Dhe është bërë më e integruar me pjesën tjetër të botës përmes rrjedhave të investimeve dhe huadhënies direkte. Por ndërsa sistemi financiar kinez tani është i rëndësishëm në mënyrë sistematike, nuk është e qartë se rrjeti ndërkombëtar i sigurisë financiare, i siguruar nga institucionet financiare shumëpalëshe, veçanërisht FMN, është zgjeruar në mënyrë adekuate për ta përshtatur këtë.
Ky rrjet sigurie aktualisht vlerësohet të jetë rreth 2.7 trilion dollarë (bazuar në burimet financiare të disponueshme menjëherë, pa përfshirë burimet e para-angazhuara). Kjo është më pak se rezervat valutore të Kinës, aktualisht rreth 3.2 trilion dollarë. A do të ishte e mjaftueshme kjo për të shmangur katastrofën në rast të një krize sistemike të krijuar në Kinë? A do të pajtoheshin SHBA, aksionari kryesor i FMN, që Fondi të jepte ndihmë dhe burime të përshtatshme për të ndaluar një krizë të tillë?
Për fat të mirë, ky skenar ende duket i pamundur. Në fund të fundit, sa ngjarje me probabilitet të ulët kanë ndodhur gjatë dy dekadave të fundit? Së paku, kriza e Evergrande duhet të na shkundë nga vetëkënaqësia në lidhje me rreziqet financiare globale. Ne duhet të ndërtojmë elasticitet, jo të politizojmë arkitekturën financiare shumëpalëshe. Dhe nëse një krizë sistemike financiare godet Kinën, ne duhet të dimë se kush do të ndërhyjë për të shpëtuar pjesën tjetër të botës dhe si.
*Paola Subacchi, Profesore e Ekonomisë Ndërkombëtare në Institutin e Politikave Globale të Universitetit të Londrës Queen Mary, është autori, së fundmi, i Kostos së Paranë Falas.
/Përkthyer dhe përshtatur për Konica.al nga Project Syndicate
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
‘Dridhet’ tregu i borxhit aziatik prej $400 miliardë
Kina përballë një krize të furnizimit me energji
