Terapia e sjelljes është një term ombrellë për llojet e terapisë që trajtojnë çrregullimet e shëndetit mendor.
Kjo formë terapie synon të identifikojë dhe të ndihmojë në ndryshimin e sjelljeve potencialisht vetë-shkatërruese ose jo të shëndetshme. Ajo bazohet në idenë se të gjitha sjelljet mësohen dhe se sjelljet mund të ndryshohen. Fokusi i trajtimit është shpesh tek problemet aktuale dhe mënyrat për t’i ndryshuar ato.
Kush mund të përfitojë nga terapia e sjelljes?
Terapia e sjelljes mund të ndihmojë njerëzit me një gamë të gjerë çrregullimesh.
Njerëzit më së shpeshti kërkojnë terapi të sjelljes për të trajtuar:
depresionin
ankthin
çrregullime paniku
çrregullime që përfshijnë zemërim të tepruar, si çrregullimi shpërthyes me ndërprerje
Mund të ndihmojë gjithashtu në trajtimin e kushteve dhe çrregullimeve si:
çregullime te ngrenies
çrregullimi i stresit post-traumatik
çrregullim bipolar
Çrregullimi i hiperaktivitetit të deficitit të vëmendjes (ADHD)
fobitë, duke përfshirë fobitë sociale
çrregullim obsesiv kompulsiv
sjellje vetëdëmtuese
çrregullime të përdorimit të substancave
Ky lloj terapie mund të ndihmojë si të rriturit edhe fëmijët.
Llojet e terapisë së sjelljes
Ekzistojnë një sërë llojesh të ndryshme të terapisë së sjelljes.
*Terapia konjitive e sjelljes
Terapia konjitive e sjelljes është jashtëzakonisht e popullarizuar. Ai kombinon terapinë e sjelljes, e cila fokusohet në modelet e veprimit, me terapinë konjitive, e cila fokusohet në modelet e të menduarit.
Trajtimi përqendrohet rreth mënyrës se si mendimet dhe besimet ndikojnë në veprimet dhe disponimin tuaj. Shpesh përqendrohet në problemet aktuale dhe si t’i zgjidhni ato. Qëllimi afatgjatë është të ndërtoni modele të të menduarit dhe të sjelljes që ju ndihmojnë të arrini një cilësi më të mirë të jetës.
*Terapia e lojës
Terapia e lojës njohëse të sjelljes përdoret zakonisht si një trajtim për kushtet e shëndetit mendor tek fëmijët. Duke parë një fëmijë duke luajtur, një terapist është në gjendje të kuptojë atë që ai nuk është rehat të shprehë ose është i paaftë të shprehë.
Fëmijët mund të jenë në gjendje të zgjedhin lodrat e tyre dhe të luajnë lirisht. Atyre mund t’u kërkohet të vizatojnë një pikturë ose të përdorin lodra për të krijuar skena në një kuti rëre. Terapistët mund t’u mësojnë prindërve se si të përdorin lojën për të përmirësuar komunikimin me fëmijët e tyre.
Në këtë formë të terapisë së lojës, terapisti gjithashtu merr një qasje më të drejtpërdrejtë duke punuar si me fëmijën ashtu edhe me kujdestarët për t’i mësuar fëmijës se si të përballojë mirë dhe të arrijë qëllimet e tyre të përcaktuara. Terapisti po bën më shumë sesa thjesht të shikojë fëmijën duke luajtur.
*Terapia e pranimit dhe angazhimit (ACT)
ACT është një lloj psikoterapie që përfshin analizën e sjelljes të kryer nga një klinicist i shëndetit mendor. Ndërsa ndonjëherë krahasuar me CBT, ACT ka qasjen e vet specifike. ACT bazohet në teorinë e kornizës relacionale, e cila fokusohet në proceset mendore dhe gjuhën njerëzore.
Në ACT, njerëzve u mësohen aftësitë e ndërgjegjes dhe strategjitë e pranimit me qëllimin e rritjes së fleksibilitetit psikologjik. Për më tepër, përdoren metoda të përkushtimit dhe ndryshimit të sjelljes.
*Terapia dialektike e sjelljes (DBT)
DBT u krijua nga Dr. Marsha Linehan për të ndihmuar në trajtimin e simptomave të çrregullimit të personalitetit kufitar (BPD), një çrregullim i rregullimit emocional i shënuar nga sjellje vetëvrasëse, depresion, marrëdhënie të paqëndrueshme personale dhe simptoma të tjera.
DBT gjithashtu mund të jetë i dobishëm për kushte të tjera përveç BPD.
DBT përbëhet nga katër elementë, të njohur si module:
ndërgjegjja thelbësore
efektiviteti ndërpersonal, i cili përdoret për të përmirësuar marrëdhëniet me të tjerët dhe veten
rregullimi emocional
toleranca e shqetësimit
Personave që marrin DBT u mësohen aftësitë dhe strategjitë e përballimit për t’i ndihmuar ata të bëjnë jetë më të shëndetshme dhe më të lumtur.
A është terapia e sjelljes efektive?
Terapia e sjelljes është përdorur me sukses për të trajtuar një numër të madh sëmundjesh. Konsiderohet të jetë jashtëzakonisht efektive.
Rreth 75 për qind e njerëzve që hyjnë në terapinë konjitive të sjelljes marrin disa përfitime nga ky trajtim.
Një studim i vitit 2012 zbuloi se terapia konjitive e sjelljes është më efektive kur trajtohen:
çrregullimet e ankthit
stresi i përgjithshëm
bulimia
çrregullime të lidhura me zemërimin
çrregullime somatoforme, si çrregullimi i simptomave somatike, në të cilat shfaqen simptoma trupore pa një shkak fizik themelor
depresioni
çrregullime të përdorimit të substancave
Studimet kanë treguar se terapia e lojës është shumë efektive tek fëmijët e moshës 3 deri në 12 vjeç. Por kjo terapi po përdoret gjithnjë e më shumë tek njerëzit e të gjitha moshave.
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
“Autizmi nuk ka asnjë ditë pushim”
A vuani nga Agorafobia? Është fobia nga…
