Presidenti turk Rexhep Tajip Erdogan është bërë pengesë e vendimeve historike të Suedisë dhe Finlandës për të kërkuar anëtarësimin në NATO, duke deklaruar se ai nuk mund t’i lejojë ata të bashkohen për shkak të mbështetjes së tyre ndaj militantëve kurdë dhe grupeve të tjera që Ankaraja thotë se kërcënojnë sigurinë e saj kombëtare.
Sekretari i Përgjithshëm i NATO-s Jens Stoltenberg ka shprehur besimin se aleanca do të punojë për të pranuar Suedinë dhe Finlandën me shpejtësi. Por deklarata e Erdogan tregon se rruga e dy vendeve nordike drejt anëtarësimit mund të jetë gjithçka tjetër veçse e qetë.
Miratimi i Turqisë është thelbësor sepse aleanca ushtarake i merr vendimet e saj me konsensus. Secili nga 30 vendet anëtare të tij mund të vërë veton ndaj një anëtari të ri.
ÇFARË MUND TË FITOJË TURQIA?
Turqia pritet të kërkojë të negociojë një marrëveshje kompromisi sipas së cilës të dy vendet do të godasin PKK-në dhe grupet e tjera në këmbim të mbështetjes turke për t’u bashkuar me NATO-n. Një kërkesë kryesore pritet të jetë që ata të ndalojnë çdo mbështetje për një grup kurd sirian, Njësitë e Mbrojtjes së Popullit Kurd, ose YPG. Grupi është një aleat perëndimor në luftën kundër grupit të Shtetit Islamik në Sirinë veriore, por Turqia e sheh atë si një zgjatim të PKK.
Erdogan mund të kërkojë gjithashtu të përdorë anëtarësimin e Suedisë dhe Finlandës për koncesione nga Shtetet e Bashkuara dhe aleatët e tjerë. Turqia dëshiron t’i rikthehet programit të avionëve luftarakë F-35 të udhëhequr nga Shtetet e Bashkuara – një projekt nga i cili u përjashtua pas blerjes së sistemeve ruse të mbrojtjes raketore S-400. Nga ana tjetër, Turqia po kërkon të blejë një grup të ri avionësh luftarakë F-16 dhe të përmirësojë flotën e saj ekzistuese.
Kërkesa të tjera të mundshme mund të përfshijnë fundin e një embargoje jozyrtare të shitjeve ushtarake në Turqi nga aleatët; lëshimet nga vendet anëtare të BE-së në lidhje me anëtarësimin; dhe rritjen e fondeve për të ndihmuar vendin të strehojë 3.7 milionë refugjatë sirianë.
SI NDIKON KJO NË IMAZHIN E TURQISË NË PERËNDIM?
Kërcënimi i vetos i Turqisë ka të ngjarë të prishë imazhin e saj në Uashington dhe në të gjithë NATO-n. Me këtë veprim, Turqia rrezikon gjithashtu të humbasë meritat që iu dhanë pasi furnizoi Ukrainën me dronët e armatosur Bayraktar TB2 që u bënë një armë efektive kundër forcave ruse.
“Nuk ka asnjë skenar sipas të cilit Turqia nuk përfundon duke u parë si kurbani i Putinit brenda NATO-s”, tha Soner Cagaptay, një ekspert për Turqinë në Institutin e Uashingtonit. “Të gjithë do të harrojnë kundërshtimet që lidhen me PKK-në. Të gjithë do të fokusohen tek faktin që Turqia po bllokon zgjerimin e NATO-s”.
A PO PËRPIQET TURQIA TË MOS ZEMËROJË RUSINË?
Turqia ka ndërtuar marrëdhënie të ngushta me Rusinë dhe Ukrainën dhe është përpjekur të balancojë lidhjet e saj me të dyja. Ajo ka refuzuar t’i bashkohet sanksioneve kundër Rusisë – ndërkohë që mbështet Ukrainën me dronët që ndihmuan t’i mohohej epërsia ajrore Rusisë.
Një politikan i lartë turk ka shprehur gjithashtu shqetësimin se anëtarësimi i Finlandës dhe Suedisë mund të provokojë Rusinë dhe të ndezë luftën në Ukrainë. Devlet Bahçeli, kreu i një partie nacionaliste aleate me Erdoganin, tha se opsioni më i mirë do të ishte mbajtja e dy vendeve nordike në “dhomën e pritjes”.
A MUND TË NDIHMOJË LËVIZJA VLERËSIMET E ERDOGAN-IT BRENDA VENDIT?
Udhëheqësi turk po sheh një rënie në mbështetjen e tij për shkak të një ekonomie të dobët, inflacionit në rritje dhe krizës së kostos së jetesës.
Një përplasje me vendet perëndimore mbi çështjen e mbështetjes së perceptuar për PKK-në mund ta ndihmojë Erdoganin të rrisë mbështetjen e tij dhe të mbledhë vota përpara zgjedhjeve që janë planifikuar aktualisht për në qershor 2023.
“Erdogan po kërkon një profil më të lartë ndërkombëtar për të demonstruar rëndësinë e tij globale për votuesit turq,” shkruante analisti Asli Aydintasbas në një artikull të botuar në Këshillin Evropian për Marrëdhëniet me Jashtë.
Burimi: Associated Press
Përktheu dhe përshtati: Konica.al
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
“Nuk do të lejoj hyrjen e Suedisë dhe Finlandës në NATO”
