Ashtu si ekonomia botërore dukej se po rikuperohej nga ndikimi i pandemisë COVID-19, rritja totale e PBB-së është ngadalësuar ndjeshëm ose është kthyer në negative në disa ekonomi kryesore të botës gjatë 2022.
Një recesion global nuk është i pashmangshëm, por është gati për rritje të kostove dhe rritje më të ngadaltë, thanë ekspertët. Ndërsa lufta në Ukrainë dhe ndërprerjet për shkak të pandemisë vazhdojnë të shkaktojnë kërdi në zinxhirët e furnizimit, stagflacioni i shënuar nga rritje e ulët dhe inflacioni i lartë do të qëndrojë “për të paktën 12 muajt e ardhshëm.
Por a është i pashmangshëm recesioni global? Disa ekspertë japin përgjigjen.
Jeffrey Frankel
Jo. Recesioni global mund të shmanget.
Në të vërtetë, gjasat për një rënie të ekonomisë janë shumë më të larta se zakonisht në Europë, e cila është goditur rëndë nga furnizimet e reduktuara të gazit natyror rus; Kina, ku bllokimet e COVID-19 tashmë shënuan ulje në tremujorin e dytë; dhe vende të tjera, duke përfshirë ekonomitë e tregjeve në zhvillim me probleme të mëdha të borxhit.
Edhe ekonomia amerikane po përjeton një ngadalësim. Unë ende mbaj se dy tremujorët radhazi të uljes të PBB-së të raportuara nga Byroja e Analizës Ekonomike nuk nënkuptojnë se një recesion në SHBA filloi në pjesën e parë të 2022.
Ka tre arsye për këtë. PBB-ja e tremujorit të parë do të rishikohet më 29 shtator dhe e tremujorit të dytë më 25 gusht; tregues të tjerë si të ardhurat e brendshme bruto (GDI) dhe punësimi ishin pozitiv; dhe vendimi i recesionit varet nga Byroja Kombëtare e Kërkimeve Ekonomike.
Por rritja e normave të interesit dhe perspektiva e zymtë midis partnerëve tregtarë të Amerikës do të thotë se SHBA-ja ka më shumë gjasa të përjetojë një recesion se zakonisht në një moment se sa gjatë dy viteve të ardhshme.
Po një “recesion global”?
Shtetet e Bashkuara nuk janë i vetmi vend ku një rregull negativ i rritjes nuk është një kriter i favorshëm për përcaktimin e recesionit. Merrni parasysh GDP-në globale. Ka qenë e rrallë në periudhën e pasluftës që rritja globale të bjerë nën zero edhe për një tremujor të vetëm, e lëre më dy. As rëniet më të mëdha ekonomike të 1974 dhe 1981 nuk u kualifikuan.
Edhe në periudha recesioni, rritja negative në ekonomitë e përparuara zakonisht tejkalohet nga rritja ende pozitive midis ekonomive të tregjeve në zhvillim dhe atyre në zhvillim. (Dy përjashtime ishin kriza financiare globale e vitit 2008 dhe recesioni i shkaktuar nga pandemia e vitit 2020.)
Fondi Monetar Ndërkombëtar tani parashikon që rritja globale e PBB-së do të ngadalësohet nga 6.1% në 2021 në 3.2% në 2022 dhe 2.9% në 2023. Ky është një ngadalësim i rëndësishëm.
Edhe me kritere më të lehta si rritja e PBB-së nën 2.5%, recesioni global është shumë larg të qenit i pashmangshëm.
Anne O. Krueger
Kur filloi pandemia e COVID-19, njerëzit shkurtuan shpenzimet e tyre. Megjithëse papunësia u rrit dhe furnizimet ranë ndjeshëm për shkak të masave të kontrollit të pandemisë, pjesa më e madhe e humbjes së mundshme të të ardhurave u kompensua nga politikat e qeverisë. Në Shtetet e Bashkuara, madje paguheshe të ishte i papunë.
Rezultati ishte që kursimet personale u rritën. Kur kufizimet e lidhura me COVID-in u lehtësuan më vonë, kërkesa u rrit me shpejtësi. Ndërprerjet e zinxhirit të furnizimit, koha e nevojshme për të rifilluar prodhimin dhe mungesat e vazhdueshme të punëtorëve rezultuan në reagime dukshëm më të ngadalta të furnizimit.
Në SHBA, kjo rritje e kërkesës në fillim tejkaloi ndjeshëm rritjen e ofertës, duke çuar në presione inflacioniste. Akti balancues i Fed-it është i vështirë: Disa, por jo shumë, zbutja e kërkesës është e garantuar. Nëse shtrëngimi i politikës së Fed-it do të kontrollojë rritjen e kërkesës po aq sa rritja e ofertës do të përcaktojë nëse presionet inflacioniste do të mbizotërojnë në SHBA.
Nëse gjykimi i politikëbërësve është i saktë, SHBA-ja mund të rikthejë normën e synuar të inflacionit të Fed dhe rritjen ekonomike pa rënë në recesion. Ajo që ndodh në pjesën tjetër të ekonomisë globale është edhe më e pasigurt. Efektet e luftës në Ukrainë dhe mungesa e energjisë euopiane lidhur me të, ngadalësimi ekonomik i Kinës dhe vështirësitë e mundshme të borxhit të disa ekonomive në zhvillim dhe tregjeve në zhvillim janë të gjitha aktualisht të paqarta.
Nëse bilanci i rreziqeve është drejt inflacionit, recesionit ose një ulje e qetë nga turbulencat aktuale varet nga të panjohurat si kohëzgjatja e luftës në Ukrainë, si dhe nga faktorët e renditur më sipër.
Por një recesion global sigurisht nuk është i pashmangshëm.
Jim O’Neill
Ndryshe nga praktika e zakonshme në ekonomitë perëndimore, një recesion global nuk përkufizohet realisht nga dy tremujorë radhazi të rritjes negative të PBB-së, sepse në shumë ekonomi të mëdha në zhvillim, si India, kushte të tilla ndodhin shumë rrallë, raporton abcnews.al.
Edhe nëse shumë ekonomi perëndimore po përjetojnë tremujore të njëpasnjëshme të rritjes negative, ne mund të përfundojmë me një recesion “global” në të cilin rritja mesatare e PBB-së botërore është rreth 2%.
Gjatë 25 viteve të fundit, SHBA-ja dhe Kina mes tyre shpesh kanë regjistruar më shumë se 80% të rritjes vjetore të PBB-së globale. Pra, nëse këto dy ekonomi janë të dyja në versionet e tyre përkatëse të recesionit, atëherë kjo do të garantojë praktikisht një rënie globale.
Duke pasur parasysh dobësitë dhe sfidat e tyre aktuale, një skenar i tillë është mjaft i mundshëm. Por unë jam më pak i bindur për këtë sesa ndoshta isha disa muaj më parë. Kjo për shkak se ka prova se rritja e inflacionit ka qen të paktën deri më tani kalimtare.
Nëse kjo vazhdon, bankat qendrore do të bëhen më pak të ashpra dhe nuk do të duhet të dobësojnë më tej ekonomitë e tyre për të stabilizuar çmimet. E gjithë kjo tha, ndikimi unik i Rusisë në çmimet europiane të gazit natyror do të thotë se një recesion në Europë është mjaft i mundshëm. fatkeqësisht, kjo aktualisht nuk duket shumë e mundshme.
Stephen S. Roach
Pavarësisht parashikimeve, për mua vlerësimi i rrezikut të recesionit ka qenë gjithmonë një proces me dy hapa: alarmi për shpejtësinë e bllokimit dhe ndikimet e goditjeve të pashmangshme.
Ekonomive – qoftë të vendeve të veçanta apo të botës në tërësi u mungon elasticiteti për të përballuar goditjet. Për ekonominë globale, pesë recesionet e fundit kanë ndodhur të gjitha kur rritja e PBB-së botërore ra nën pragun 2.5%.
Kjo përfaqëson një mungesë prej 1% nga mesatarja e pas vitit 1980 prej 3.5%. Gjysma e poshtme e këtij diapazoni, 2.5% deri në 3%, është veçanërisht ogurzi – një parashikim i përsosur i recesionit global.
Vlerësimi aktual i rritjes globale të Fondit për vitin 2022 prej 3.2% përfaqëson një rënie prej 1.7 % nga vlerësimi i tij i tetorit 2021, dhe vlerësimi i tij i fundit prej 2.9% rritje globale për vitin 2023.
Ekonomia europiane – e goditur nga mungesat e energjisë që rrjedhin nga lufta ruso-ukrainase, inflacioni më i lartë dhe shtrëngimi monetar i Bankës Qendrore Europiane duhet të udhëheqë rrugën. Ekonomia e SHBA-së sapo ka filluar të ndjejë efektet e vonuara të një ndryshimi shumë më kufizues në politikën e Fed. Dhe ekonomisë kineze në vështirësi, i mungon metoda që parandaloi rikthimin në recesionin global gjatë 2012-16.
Së bashku, Europa, SHBA dhe Kina përbëjnë rreth gjysmën e PBB-së botërore në bazë të barazisë së fuqisë blerëse. Me asnjë ekonomi tjetër në gjendje të mbushë boshllëkun, kam frikë se një recesion global duket me të vërtetë i pashmangshëm.
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
“Gjermania drejt recesionit më të thellë që nga viti 2009”
