Çështja kurde u diskutua në takimin e NATO-s në qershor në Madrid.
Titujt e lajmeve u përqendruan në kundërshtimin e Turqisë ndaj anëtarësimit të Suedisë dhe Finlandës në aleancën ushtarake, ndërsa shqetësimi i kahershëm i Ankarasë për separatistët kurdë ishte një elefant në dhomë.
Turqia ka pretenduar prej kohësh se Suedia dhe Finlanda strehojnë militantë kurdë së bashku me kundërshtarë të tjerë të qeverisë së presidentit Recep Tayyip Erdogan.
Kjo duket se do të mbetet një çështje e diskutueshme në marrëdhëniet e ardhshme midis Turqisë dhe Organizatës së Traktatit të Atlantikut të Veriut.
Erdogan arriti një “triumf”, pasi mori lëshimet që donte nga Suedia dhe Finlanda për çështjen e frenimit të aktiviteteve të Partisë së jashtëligjshme të Punëtorëve të Kurdistanit (PKK), e cila është etiketuar si organizatë terroriste nga Bashkimi Evropian, Shtetet e Bashkuara dhe Mbretëria e Bashkuar.
Që nga samiti, ligjvënësit suedezë dhe finlandezë janë përballur me reagime nga kundërshtarët politikë, kryesisht ata të majtë.
Në Suedi, Partia e Gjelbër dhe Partia e Majtë paralajmëruan kundër rreziqeve të aleancës me Turqinë.
Turqia po kërkon ekstradimin e më shumë se 70 personave që i përshkruan si terroristë nga Suedia. Në fillim të korrikut, anëtarët e Partisë së Majtë u fotografuan me flamuj të PKK-së, si dhe me degën e saj siriane YPG (Njësitë e Mbrojtjes Popullore), e cila ka marrë armë në luftën kundër Shtetit Islamik (ISIS) nga vendet perëndimore si SHBA.
Megjithëse anëtarët e krahut të majtë të parlamentit suedez kanë treguar historikisht njëfarë simpatie ndaj grupit, incidenti i fundit, i cili ndodhi gjatë një takimi politik në ishullin Gotland, ishte krijuar për të tërhequr vëmendjen ndaj samitit të NATO-s.
Megjithëse Partia e Majtë nuk është në qeveri, ajo ndihmon në mbështetjen e kabinetit socialdemokrat.
Kryeministrja suedeze Magdalena Andersson dënoi rastin, duke thënë se “të pozosh me flamuj të tillë është jashtëzakonisht e papërshtatshme”.
Pasojat e brendshme të asaj që ishte ndoshta një fitore e politikës së jashtme do të vazhdojnë të shfaqen gjatë muajve të ardhshëm në Turqi.
Erdogan ka sfidat e veta në shtëpi përpara zgjedhjeve presidenciale dhe parlamentare të vitit të ardhshëm, që përkojnë me njëqindvjetorin e themelimit të Republikës Turke në 1923.
Votuesit kurdë kanë qenë një ndikim i rëndësishëm në sondazhet e mëparshme. Në të kaluarën, votat e tyre kanë ndikuar në zgjedhje.
Turqia ka ende sfida në dinamikën e brendshme të çështjes kurde që do të fitojë urgjencë të re në ciklin e ardhshëm zgjedhor.
Shikoni Partinë Pro-Kurde të Demokracisë Popullore (HDP). Nga qelia e tij e burgut në qytetin perëndimor të Edrenesë, ish-kreu i burgosur i HDP-së, Selahattin Demirtas, shkroi një letër ku thoshte se politika dhe dhuna nuk mund të shkojnë së bashku. Demirtas u burgos me akuza për mbështetje për terrorizmin pas një kryengritjeje guerile urbane të organizuar nga PKK dhe degët e saj në verën e vitit 2016 në pjesë të Turqisë juglindore. Në letrën e botuar më 1 korrik në të përditshmen pro-kurde Yeni Yasam, e cila është e ndaluar në Turqi, Demirtas bëri thirrje për “ndryshim”, duke u kërkuar partive opozitare turke të gjejnë rrugë të reja për t’u bashkuar kundër Partisë për Drejtësi dhe Zhvillim të Erdoganit. (AKP). Ai gjithashtu i bëri thirrje partisë së tij që të kërkojë paqe brenda unitetit të vendit.
Fjalët e tij ishin një thirrje e qartë për opozitën kurde që të vepronte si një parti politike autonome, pa ndërhyrje të jashtme nga militantët e PKK me bazë në malet Kandil në Irakun verior.
Megjithatë, është e paqartë se deri ku do të rezonojë lutja brenda lëvizjes më të gjerë kurde, e cila është zemëruar nga ngjarjet në samitin e Madridit. Nëse kurdët mund të ndajnë kërkesat legjitime për të drejtat politike dhe kryengritjen e vazhdueshme të armatosur, do të përcaktojë fatin e brezave të ardhshëm të popullit kurd në Turqi dhe në mbarë Lindjen e Mesme.
Koha mund të jetë e kufizuar. Gjykata Kushtetuese e Turqisë do të shqyrtojë një çështje që kërkon të ndalojë HDP-në – partinë e tretë më të madhe në parlament, për shkak të lidhjeve të saj me terrorizmin. Dy të tretat e anëtarëve të gjykatës duhet të bien dakord për një vendim, megjithatë, nuk është ende e qartë se kur do të shqyrtohet çështja. Në prill, HDP paraqiti mbrojtjen e saj në Gjykatën Kushtetuese, duke hedhur poshtë akuzat.
Një ndalim përpara zgjedhjeve të vitit të ardhshëm do të shuante në mënyrë të padrejtë miliona zëra kurdë pro paqes. Kjo do të rrezikonte gjithashtu shpresat e vdekura të Turqisë për anëtarësimin në Bashkimin Evropian.
Por HDP nuk mund të vazhdojë luftën e saj për të drejtat brenda sistemit politik të Turqisë, ndërkohë që refuzon të shkëpusë lidhjet e saj me një organizatë terroriste të ndaluar. Asnjë anëtar tjetër i NATO-s nuk do ta pranonte një situatë të tillë.
Pasi u sigurua nga Suedia dhe Finlanda, Turqia mund të besojë se ka ndikimin më të madj në betejën me militantët kurdë dhe mund të ndërmarrë hapa ndaj kurdëve në Turqi. Këtu mund të ketë një mundësi për rifillimin e dialogut, i cili ka qenë i ngrirë që nga rishfaqja e dhunës gjashtë vjet më parë.
Gjërat mund të ndryshojnë në qasjen ndërkombëtare të Turqisë ndaj çështjes kurde nëse Suedia dhe Finlanda dështojnë të respektojnë angazhimet e tyre të dakorduara në Madrid. Si e tillë, kjo çështje është e detyruar të varet nga NATO-n.
Në Ankara mendohet se procesi i pranimit sapo ka filluar, që do të thotë se ngecja midis Turqisë dhe NATO-s mund të mos zgjidhet menjëherë.
Burimi: The Times
Përktheu dhe përshtati: Konica.al
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
Bideni mbështet “derën e hapur” të NATO-s për Suedinë dhe Finlandën
