Nuk është film. Është një fotografi e viteve ’80, në Kosovë. Mësimi i gjuhës shqipe, kushtet e mjerueshme… po sa dashuri për dijen!
Disa fotografi të publikuara rishtas, nga fotografi Ilaz Bylykbashi, pasqyrojnë një periudhë të vështirë.
E sjell: Jeta Zymberi
“Në shkollën e fshatit në Sllovi, komuna e Lipjanit, në fund vitet 1980- ta, nxënësit ishin urdhëruar që të hynin me këpucë të veçanta në shkollë për të mos futur baltën nëpër klasa. Shumica e tyre hynin zbathur, sepse nuk kishin mundësi të blinin edhe një palë këpucë për brenda”, – ky është përshkrimi i fotografive të postuar, nga fotografi Bylykbashi.
Këto fotografi nuk na emocionuan vetëm neve, por fatmirësisht edhe një nga personazhet në foto.
Elhame Avdyli Bajraktari, vajza e ulur në bankën e parë të klasës, që shikimin e ka drejtuar ngultas drejt fotografit, sot përjetoi emocione të forta kur familjarët i dërguan fotografinë në fjalë.
“Kur djali i axhës më dërgoi fotografinë, nuk mund të besoja që isha unë. Nëna dhe të gjithë më njohën. U emocionova aq shumë e nisa ta kujtoj atë kohë. Gjëja e parë që mu kujtua ishte bluza me vija. Mu kujtu edhe që nuk kemi pas këpuca e hynim zbathur në klasë sepse shkolla ishte e re dhe nuk na lejonin të hynim më këpucët që vinim nga rruga. Ishte viti 1986, ishte skamje e madhe”, – tregon për KultPlus, Elhamja që sot është një grua e martuar dhe ka dy fëmijë. Ajo jeton në fshatin Baicë, Komuna e Lipjanit, jo larg nga fshati ku e kishte kaluar fëmijërinë.
Ajo tutje tregon që pothuajse e gjithë klasa ishte në atë gjendje, vetëm 5-6 nga fëmijët kishin kushte pak më të mira dhe kishin mundësi t’i blinin dy palë këpucë.
“Kur u ftoh moti, shkojshim me çorape. Kemi shku me çka kemi mujt”, – thotë Elhamja e cila nuk e ka harruar as mësuesin e klasës së parë, Feriz Bytyqin i cilit sot nuk jeton më, por që Elhamja ruan një kujtim të mirë për të, si një mësues i sjellshëm e shumë i kujdesshëm me nxënësit.
Ndoshta dikush do të ndihej keq, apo do të turpërohej për fotografinë që sot u shpërnda edhe nëpër media, por Elhamja jo. Me zërit plot krenari e e lumtur pafund për këtë fotografi, ajo në një intervistë për KultPlus shprehet se nuk ndihet aspak keq për atë kohë, por shumë e lumtur që i ka përjetuar ato momente.
“E kisha kthy prapë atë kohë, e prapë kisha shku zbath në shkollë, veç me i përjetu ato momente se edhe pse nuk kemi pas, kemi qenë të kënaqur”, thotë ajo.
“Kemi qenë shtatë fëmijë, unë kamë qenë fëmija i tretë, nuk kanë pas me na vesh krejtve. E mbaj mend që dy motrat e mëdha të mijat kanë qenë në shkollë njëra paradite e tjetra pasdite. Me një parë këpuca kanë shku në shkollë. Pasi u kthy njona i ka mbath tjetra.”
Për të përshkruar gjithë vështirësitë e asaj kohe, Elhamja na përshkruan edhe një tjetër moment. Në klasë të dytë ajo pohon se nuk kishte pantallona për të shkuar në shkollë dhe nënë e saj i ka marr një palë pantallona të burrave dhe i ka shkurtuar e ngushtuar për trupin e fëmijës. Madje ajo tregon edhe se si u paragjykua nga një shoqe në atë kohë.
“Asnjëherë s’kam pas komplekse. Një shoqe më pat thon që i paske pantollonat pak të shkym, unë i kam than po, veç kom kalu shembullore.”
Elhamja flet me dashuri të madhe për shkollën të cilën dikur ju desh ta ndërpriste pasi familja nuk kishte mundësi financiare.
“Shkollën e mesme e kam përfundu e pastaj e kam regjistru shkollën e lartë pedagogjike, po për shkak të kushteve e kam ndërpre”, – thotë ajo.
Krejt për fund Elhamja ka një mesazh për të rinjtë sot.
“Unë çuditem çfarë kushte kanë sot fëmijët e nuk mësojnë, unë as natën nuk kisha flejt. Po e marr shembull djalin tem, krejt kushtet i ka edhe priton me msu. Gjithë i them djalit që unë me një fletore i kam shkru krejt landët e ju sot i keni krejt edhe s’po m’soni. Ju kisha lut me m’su sa më shumë”, përfundon kështu Elhamja e cila më në fund e ka në duar imazhin e vetëm nga fëmijëria falë shkrepjes së fotografit Ilaz Bylykbashi.
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
“Dashuri nëne” – Fotografia e Vitit!
