Në fund të muajit të kaluar, kablloja nënujore që furnizon internetin në ishujt Shetland u pre në dy vende.
Incidente të tilla janë zakonisht aksidente, por prania e një anijeje kërkimore nënujore ruse dhe shpërthimet nënujore që prenë gazsjellësin Nordstream, e bëjnë sabotimin e Moskës shumë më të besueshëm.
NATO e tejkaloi plotësisht Paktin e Varshavës.
Ne shkëlqejmë në teknologjinë e hapësirës ajrore dhe ndërtuam nëndetëse superiore. Revolucioni dixhital, i nxitur kryesisht nga Silicon Valley, e zgjeroi më tej hendekun. Partneriteti i inteligjencës Five Eyes, me sy dhe veshë në hapësirë, mbretëron.
Por hapësira dhe hapësira kibernetike po demokratizohen gjithnjë e më shumë dhe tani mund të aksesohen me kosto të ulët.
Fuqitë armiqësore kanë llogaritur se këtu mund të sulmojnë vendet e NATO-s me efekt të madh.
Pak janë të vetëdijshëm se sa të varur jemi nga një numër i kufizuar kabllosh me fibra optike që lidhin elektronikisht kontinentet dhe ishujt tanë.
Ka ende vetëm rreth 200 kabllo në mbarë botën, secili me madhësinë e një tubi të madh dhe të aftë për transferimin e të dhënave me rreth 200 terabajt për sekondë.
Këto kabllo – të cilat bartin transaksione financiare me vlerë rreth 10 trilion dollarë çdo ditë – bashkohen në rreth 10 pika mbytjeje ndërkombëtare, të cilat janë veçanërisht të cenueshme.
Siç na kujton pushtimi i Ukrainës, të gjitha luftërat janë ekonomike.
Kundërshtarët tanë e kanë kuptuar se aftësia për të kërcënuar shenjtërinë e sistemeve tona të informacionit dhe financiare është një avantazh i madh strategjik.
Dhe siç e ka ditur prej kohësh Vladimir Putin, pika e vetme fizike e dështimit në sistem që mund të kërcënohet haptazi janë kabllot nënujore.
Mbajtja e tyre në rrezik është një mënyrë e garantuar për të krijuar një pykë midis Kievit dhe perëndimit.
Fillimisht forcat ruse synuan furnizimin me energji, duke vendosur drone dhe raketa kundër rrjetit të energjisë ukrainase dhe duke mbyllur furnizimin me gaz të Nordstream në Evropë.
Kur këto masa nuk ishin të efektshme menjëherë, Kremlini gjente të tjera. Tre shpërthime të pashpjegueshme shkatërruan tubacionin nënujor të Nordstream I në brigjet e Danimarkës dhe më pak se një muaj më vonë, ndodhën incidentet kabllore të Shetlands.
Është pothuajse e sigurt që Rusia shpërtheu tubacionin, por shkeljet e kabllove nënujore janë shumë më të vështira për t’u atribuar pasi ato mund të dëmtohen aksidentalisht nga peshkarexhat ose tërmetet.
Në të vërtetë kjo paqartësi e ndihmon Putinin: ai i ka kujtuar perëndimit se ai ka kapacitetin për të prerë tubacionet dhe kabllot nëse ai zgjedh, ndërsa i sfidon ata të provojnë se Moska ishte përgjegjëse.
Problemi për NATO-n dhe aleatët e saj është se kërcënimi nuk ndihet njëlloj.
Rusia dhe Kina, superfuqitë kontinentale që janë më armiqësore ndaj perëndimit, po kontrollojnë më shumë internetin e tyre territorial dhe janë më pak të varura nga kabllot e lidhura nëpër oqeane, kështu që nuk janë aq të cenueshme.
Edhe në epokën satelitore, gjeografia ka rëndësi.
Dhe kështu Moska ka zhvilluar disa aftësi detare për të punuar në thellësi që NATO i konsideronte të parëndësishme ose joekonomike.
Flotilja e anijeve pothuajse ushtarake të Rusisë përfshin anije të specializuara për vëzhgim dhe mbështetje për zhytës pa pilot dhe batiskafë të avancuar që mund të zbresin në thellësi edhe më të mëdha.
Më mbresëlënëse janë nëndetëset e vjetra bërthamore që janë rinovuar për të vepruar si anije amë për nëndetëset më të reja dhe më të vogla. Ato janë të vështira për t’u zbuluar dhe mund të vendosin ngarkesa shpërthyese në fundin e oqeanit gati për shpërthim muaj ose vite më vonë.
Edhe Kina po shfrytëzon cenueshmërinë e rrjetit duke u futur në tregun e kabllove nënujore dhe duke ofruar vendosjen e kabllove me tarifa preferenciale.
Australia dhe Zelanda e Re kanë miratuar të dyja legjislacionin për të parandaluar ndërhyrjen ose bredhjen rreth infrastrukturës kabllore nënujore.
Canberra gjithashtu mori masa paraprake duke instaluar kabllon e saj në Ishujt Solomon.
Evropa Perëndimore, në të kundërt, ka qenë më pak vigjilente se kush i bën ose instalon kabllot e saj.
Ai që e vuri re këtë dobësi herët ishte deputeti i atëhershëm mbështetës Rishi Sunak, i cili shkroi një punim në vitin 2017 mbi kërcënimin në rritje të sabotimit.
Tani ai është kryeministër dhe rreziku është bërë realitet, a do të investojë në aftësitë mbrojtëse detare dhe nëndetëse siç rekomandonte atëherë?
Shkrimtari është një Marshall Ajror në pension i RAF, i cili më parë ishte drejtor i përgjithshëm i Zhvillimit të Forcave të Përbashkëta dhe drejtor i operacioneve në Ministrinë e Mbrojtjes të Mbretërisë së Bashkuar.
Burimi: Financial Times
Përktheu dhe përshtati: Konica.al
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
“Është e qartë ‘si dita’ që Kosova është e humbur për Serbinë”
