Prishja e ACL (ligamentit të kryqëzuar anterior) është dëmtimi më i zakonshëm i gjurit.
ACL është një ligament i vendosur në anën e përparme (anteriore) të gjurit. Ai kryqëzohet me një ligament tjetër (ligamenti i kryqëzuar i pasmë, ose PCL) për të ndihmuar në stabilizimin e gjurit dhe për të parandaluar lëvizjen e tepërt përpara të kockës së kofshës (femurit) mbi tibia (kocka e këmbës).
Një këputje e ACL zakonisht identifikohet nga një zhurmë e madhe “popruese” në momentin e lëndimit, e ndjekur nga dhimbje dhe ënjtje të tepërt rreth gjurit.
Zakonisht shkaktohet nga sportet që përfshijnë shumë rrotullime, përdredhje, kërcime ose ndryshime të papritura në drejtim, si basketbolli, futbolli, tenisi ose gjimnastika.
Megjithëse dikur ishte një dëmtim që mund t’i jepte fund karrierës sportive, përparimet në kërkime dhe mjekësi sportive kanë lejuar që shumë atletë t’i kthehen sportit, madje edhe ata me dëmtim të rëndë.
Si trajtohen dëmtimet e ACL?
Trajtimi për çarjet e ACL do të varet nga ashpërsia dhe prognoza.
Së pari, duhet të flisni me mjekun për një vlerësim të plotë fizik. Kjo mund të përfshijë teste muskulo-skeletore të tilla si testi Lachman dhe testi i zhvendosjes, si dhe një MRI për të konfirmuar diagnozën e një këputjeje ACL.
Në shumicën e rasteve, një person do të ketë një këputje të plotë ose pothuajse të plotë të ACL. Ndonjëherë mund të ndodhë një çarje e pjesshme.
Riparimi kirurgjik
Nëse kërkohet kirurgji, udhëzimet rekomandojnë operacionin e rindërtimit të ACL brenda 3 muajve nga lëndimi për të parandaluar dëmtimin e mëtejshëm të kërcit ose meniskut.
Llojet kryesore të kirurgjisë përfshijnë:
Rindërtimi i ACL me autograf (më i zakonshmi): Kjo procedurë është një rindërtim i ACL që zëvendëson ACL-në e këputur me një ligament tjetër që zakonisht merret nga tendinat e nyjes ose tendina patelare (kapaku i gjurit). Kjo njihet si autograf.
Rindërtimi i ACL me një alograf (më pak i zakonshëm): Kjo është e njëjta procedurë, por përfshin një alograf, i cili është një ligament nga një palë tjetër (p.sh., kufoma njerëzore). Për shkak të niveleve më të dobëta të rikuperimit, shpesh rezervohet për të rriturit më të moshuar dhe aktivë.
Riparimi i ACL (më pak i zakonshëm): Riparimi i ACL përfshin ribashkimin e ACL ekzistuese aktualisht. Megjithatë, kjo është më pak e zakonshme për shkak të rreziqeve më të larta të dëmtimit dhe komplikimeve.
Implanti BEAR (restaurimi i ligamentit të kryqëzuar anterior të përmirësuar me urë): një qasje më e re, e ardhshme që u miratua nga FDA në 2020, i cili përdor një implant me bazë proteine me gjakun e pacientit për të ndihmuar në trajtimin e dëmtimit të ACL. Ndërsa ka studime premtuese për këtë procedurë, ajo ende kërkon më shumë kërkime.
Më shumë kërkime janë duke u zhvilluar për riparimin e ACL dhe shumë faktorë ndikojnë në zgjedhjen e qasjes së duhur për trajtim. Sigurohuni që të flisni me mjekun për opsionet tuaja.
Sa kohë i duhet një ACL për t’u shëruar pa operacion?
Ndërsa çdo person është i ndryshëm, ju mund të shëroheni nga një çarje e pjesshme e ACL brenda 3 muajve, veçanërisht nëse i nënshtroheni terapisë fizike për të rindërtuar forcën dhe funksionin e gjurit.
Megjithatë, në varësi të ashpërsisë së dëmtimit, ju mund të mos shëroheni plotësisht dhe mund të jeni në rrezik më të lartë të ridëmtimit nëse nuk bëni operacion.
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
Dëmtimi i ligamenteve, si ta dalloni
