Gjigantët energjetikë shtetërorë të Rusisë Gazprom dhe Rosneft patën një fillim shumë premtues për vitin 2022. Qeveria e re e koalicionit të kancelarit gjerman Olaf Scholz njoftoi disa termocentrale të reja me gaz për të kompensuar braktisjen e termocentraleve bërthamore dhe me qymyr. Dy kontribuuesit më të mëdhenj në buxhetin e shtetit rus do të përfitonin.
Gazprom do të mbikëqyrte një zgjerim të madh të dërgesave të tij të gazit natyror në Gjermani – tashmë tregu i saj më i madh, duke marrë një të katërtën e të gjitha eksporteve të gazit rus të tubacioneve. Gazsjellësi i sapopërfunduar Nord Stream 2 kishte ende një shans për t’u certifikuar, pavarësisht kundërshtimit të ashpër nga Shtetet e Bashkuara dhe disa nga aleatët e Gjermanisë në Bashkimin Evropian.
Rosneft, nga ana tjetër, ishte gati të merrte pronësinë pothuajse të plotë të një rafinerie kryesore gjermane të naftës. Objekti, në Schwedt, Brandenburg, furnizon me produkte të naftës kryeqytetin, Berlin, aeroportin e ri të qytetit që po zgjerohet me shpejtësi dhe pjesë të mëdha të Gjermanisë lindore. Këto marrëveshje ishin në pritje të miratimit përfundimtar, por nuk u përballën me pengesa të mëdha.
Gazprom, operacionet gjermane të Rosneft në rrënim
Viti përfundon, megjithatë, me furnizimet e gazit të Gazprom në Gjermani të ndërprera plotësisht dhe Berlini duke shtetëzuar filialin e tij Gazprom Germania së bashku me objektet e magazinimit të gazit natyror të firmës. Dhe së fundi, projekti Nord Stream 2 është varrosur – e gjithë kjo si rezultat i pushtimit rus të Ukrainës.
Gjermania që atëherë ka siguruar furnizime alternative me gaz për të ulur varësinë e saj nga energjia ruse. Dy terminale të gazit të lëngshëm natyror (LNG) tashmë kanë filluar funksionimin dhe deri në dimrin e ardhshëm do të jenë të paktën gjashtë.
Rosneft ka humbur kontrollin e rafinerisë Schwedt, e cila tani është nën kujdestarinë e shtetit gjerman dhe përballet me shpronësim të mundshëm. Rafineria planifikon të ndalojë përpunimin e naftës ruse më 31 dhjetor si pjesë e embargos së naftës të BE-së. Në të ardhmen, Gjermania do të mbështetet në furnizues të tjerë të naftës, përfshirë Kazakistanin.
Në vetëm 10 muaj të shkurtër, operacionet e Gazprom dhe Rosneft në Gjermani janë kthyer në pluhur. Humbja e tregut fitimprurës gjerman është ndoshta gozhda e fundit në arkivolin e modelit ekonomik të Rusisë me fokus në Evropë.
Tregtia ruse ishte e orientuar drejt Evropës
Rusia e kishte pranuar prej kohësh se shumica e eksporteve të saj kryesore – nafta e papërpunuar, produktet e naftës, gazi natyror, qymyri dhe metalet – shiteshin kryesisht në Evropë, veçanërisht në Bashkimin Evropian.
Në këmbim, Evropa siguroi makineritë dhe pajisjet për të ndihmuar në modernizimin e ekonomisë ruse, ndërkohë që rusët gërmuan mallrat luksoze evropiane.
Vendimi për t’i dhënë përparësi Evropës nuk bazohej vetëm në afërsinë gjeografike. Lidhjet historike dhe kulturore gjithashtu luajtën një rol vendimtar. Që nga sundimi i Car Pjetrit I në fillim të shekullit të 18-të, Rusia e ka parë veten si një pjesë integrale të Evropës dhe i konsideron vendet evropiane si partnerët e saj të preferuar tregtarë.
Pothuajse të gjitha tubacionet e gazit, tubacionet e naftës, linjat hekurudhore, autostradat dhe lidhjet ajrore të Rusisë të orientuara drejt eksportit ishin të orientuara drejt Evropës. Modernizimi i terminaleve të naftës, qymyrit dhe kontejnerëve në portet në Balltik, Barents dhe Detin e Zi varet gjithashtu nga tregtia e vazhdueshme me Evropën.
Vendet evropiane u bënë investitorët më të mëdhenj të huaj në Rusi, duke sjellë kapital, teknologji dhe njohuri. Kjo përfitoi ndër të tjera sektorët e naftës dhe gazit, prodhimin e energjisë, prodhimin e makinave dhe ushqimin dhe shitjen me pakicë. Shumëkombëshe amerikane gjithashtu investuan gjerësisht në Rusi, por SHBA nuk ishte kurrë një treg kaq kritik eksporti për Moskën si Evropa.
Humbja e tregut të BE-së do të dëmtojë thellë
Me ardhjen e vitit 2023, marrëdhënia Rusi-Evropë është në shkatërrim. Duke nisur një luftë në mes të Evropës, presidenti rus Vladimir Putin i dha fund të papritur një modeli biznesi që funksiononte mirë, të cilin ai personalisht e ndihmoi në ndërtimin.
Shumë kompani evropiane janë larguar tërësisht nga Rusia, ndërsa të tjera të paktën kanë ndalur investimet e tyre. Ata vepruan për shkak të sanksioneve të BE-së dhe SHBA-së, për të mbrojtur imazhin e markës së tyre, sepse kushtet e biznesit në Rusi janë përkeqësuar ose thjesht nga neveria për luftën.
Megjithatë, viktima më e madhe është humbja e tregut kryesor të eksportit të Rusisë. Goditja më e dhimbshme u dha nga embargoja e BE-së për dërgesat e naftës nga Rusia nga deti. Me hyrjen në fuqi më 5 dhjetor, ndikimi nuk do të ndihet plotësisht për muaj të tërë. Në gusht, Brukseli ndërpreu industrinë e qymyrit të Rusisë nga tregu evropian. Deri kohët e fundit, vendet e BE-së blenë rreth gjysmën e eksporteve të qymyrit të Rusisë. Në shkurt, një kufizim çmimi për produktet ruse të naftës pritet të shkaktojë dhimbje të mëtejshme.
Ndërkohë, Gazprom ka vuajtur më shumë nga Kremlini sesa nga Evropa, pasi Putini këmbënguli që gazi rus të paguhet me rubla. Në verë, dërgesat përmes gazsjellësit Nord Stream 1 të firmës për në Gjermani u kufizuan rëndë, përpara se të ndaloheshin fare në gusht, duke e lënë Evropën me perspektivën e mungesës së ngrohjes gjatë dimrit.
Dy kompani gjermane tani planifikojnë të padisin Gazprom për shkelje të kontratës për sasitë e mëdha të gazit të munguar. Çdo vonesë në shlyerjen e dëmeve të pritshme miliarda do të jetë me siguri një pengesë tjetër, përveç atyre politike, për kthimin e gazit të gazsjellësit rus në Gjermani në një moment.
Rusisë i mungon koha, paratë dhe punëtorët e kualifikuar
Tregu rus i gazit do të zhytet në një krizë të thellë si rezultat i humbjes së furnizimeve evropiane. Megjithëse Moska mund të devijojë eksportet e saj të naftës dhe qymyrit në Azi, tubacionet e gazit të vendit drejtohen të gjithë drejt perëndimit dhe nuk mund të ridrejtohen thjesht në lindje.
Kremlini mund të thotë se do të ndërtojë tubacione të reja për në Azi, por Rusisë i mungojnë kohë, para dhe punëtorë të kualifikuar. Moska po i djeg me shpejtësi rezervat e saj financiare për të financuar luftën, ndërkohë që shumë të rinj, të aftë për punë janë ose në vijën e parë ose të vdekur.
Në vazhdim, Moska do të luftojë për të përshpejtuar një alternativë ndaj modelit të saj të biznesit të orientuar drejt Evropës, duke i lënë gjithnjë e më shumë rusë të ndjejnë dhimbjen.
/Përkthyer dhe përshtatur për Konica.al nga Deutsche Welle
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
“The Economist”: Ekonomia e Ukrainës po sfidon shanset
A është një zgjidhje e negociuar e vetmja rrugëdalje nga lufta?
