Polemikat lidhur me balonën kineze ka zbuluar më shumë për politikën e SHBA-së sesa politikën kineze.
Nga frika se mos duket e butë ndaj Kinës, administrata Biden po dështon ta kthejë gabimin e Kinës në një mundësi diplomatike.
Në vend që të shtynte udhëtimin e Sekretarit të Shtetit Antony Blinken në Kinë në shenjë proteste, Presidenti Biden duhet ta kishte dërgura Blinken që t’i paraqiste presidentit kinez Xi Jinping rekomandime për të rritur transparencën dhe për të pakësuar rreziqet.
Kina ishte qartazi e turpëruar.
Pekini shprehu “keqardhje”, një formë diplomatike e kërkesë për falje.
Kur pala tjetër pengohet, lëvizja më e mirë është thjesht të largohesh nga rruga, pastaj të tregosh një rrugë më të mirë.
Blinken duhet t’i kishte thënë Xi privatisht se Kina duhet të vlerësojë që nuk i la Bidenit zgjidhje tjetër veçse të shkatërronte balonën– pikërisht siç do të kishte bërë Kina. Ai mund të kishte shtuar se presidenti u përpoq të shmangte ekzagjerimin e një drame që e krijoi Kina. Mësimi për të dyja palët, duhet të kishte përfunduar Blinken, është se përpjekjet për të mbledhur informacionmund të dalin jashtë kontrollit dhe të çojnë në krizë.
Konkurrenca në rritje mes fuqive kryesore të botës bëhet gjithnjë e më e rrezikshme. Detyra e diplomacisë është të menaxhojë ato rreziqe përmes komunikimit të hapur.
Si Kina ashtu edhe Shtetet e Bashkuara kërkojnë informacion, sepse kërkojnë të dinë për aftësitë dhe – nëse është e mundur – qëllimet e tjetrit.
Por konkurrenca për avantazhin e informacionit rrezikon konfliktin.
Kina ka kërcënuar avionët amerikanë që fluturojnë përgjatë bregdetit të Kinës, si dhe anijet amerikane në ujërat e afërta. Kina ka pushtuar hapësirën kibernetike të SHBA-së dhe tani territorin fizik të Shteteve të Bashkuara. Ushtria e SHBA-së ka qenë e kujdesshme në shmangien e përgjigjeve të aspra ndaj ndërhyrjeve jo-kërcënuese për të shmangur rrezikun e shpërthimit të avionëve civilë apo edhe zbulues që humbin pa dashje kufijtë.
Por ka mënyra të tjera për të reduktuar rrezikun e një gabimi fatal.
Blinken duhet t’i propozojë Xi-t që të dy vendet të hapin kanale për të komunikuar me shpejtësi – linja moderne telefonike – për të shmangur përshkallëzimin në konfliktin kinetik. Amerikanët nuk kanë pasur frikë nga shkëmbimi i informacionit, madje edhe me rivalët.
Në vitin 1955, Presidenti Dwight D. Eisenhower propozoi “Open Skies” mbi fluturime fotografike në Bashkimin Sovjetik, sepse ai pranoi nevojën për të pakësuar rreziqet bërthamore. Presidenti John F. Kennedy ndërmori hapin e parë për të kufizuar testet e armëve bërthamore pasi u fut në prag të luftës në vitin 1962.
Presidenti Ronald Reagan në vitet 1980 filloi negociatat e armëve me homologun e tij sovjetik, me një ide të qartë: “Beso, por verifiko .”
Në vend që të imitojë përbuzjen e kryeministrit sovjetik Nikita Hrushov në vitin 1960 kur një aeroplan spiun amerikan u rrëzua mbi Rusi, Biden në vend të kësaj duhet të ketë parasysh pikat e forta të shoqërive të hapura.
Blinken duhet të shpjegojë pse ndërhyrje të tilla si tullumbace – aksidentale ose jo – demonstrojnë nevojën për masa paraprake të integruara. Uashingtoni duhet të propozojë një axhendë transparence për të shkëmbyer informacione pa u mbështetur shumë te spiunimi. Të dyja palët, natyrisht, do të mbeten dyshuese ndaj njëra-tjetrës.
Por Shtetet e Bashkuara tashmë janë relativisht të hapura për qëndrimin e tyre ushtarak – jo sepse janë të dobëta, por sepse e kuptojnë se qartësia e forcës mund të pengojë agresionin.
Alexandra Petri: Udhëzues i dobishëm nëse duhet të qëlloni atë gjë në qiell
Një axhendë transparence me Kinën mund të fillojë me shkëmbimin e raporteve mbi forcat ushtarake, pajisjet, objektet dhe stërvitjet, veçanërisht në detet dhe hapësirat ajrore të rajonit Indo-Paqësor.
Palët mund të përfshijnë masa të verifikimit teknologjik. Ndërsa Kina zgjeron forcat e saj bërthamore, të dyja palët kanë nevojë për një program transparence, sigurie dhe verifikimi si ato që Shtetet e Bashkuara zhvilluan me Bashkimin Sovjetik.
Kjo axhendë duhet të zgjerohet përtej çështjeve ushtarake dhe inteligjencës.
Për shembull, bota ka nevojë për komunikime të hapura midis fuqive kryesore për të ndarë shpejt detajet mbi viruset dhe shpërthimet që mund të shkaktojnë pandemi.
Për të ndihmuar vendet në zhvillim të përballen me borxhin e paqëndrueshëm, vendet huadhënëse duhet të hapin librat e tyre në lidhje me kushtet dhe shumat e kredisë. Të dy vendet mund të përmirësojnë gjithashtu shkëmbimin e informacionit në lidhje me gazin serrë dhe masat klimatike.
Shkëmbimi i informacionit të verifikueshëm janë hapat e parë në ndërtimin e besimit për të punuar së bashku për interesat e përbashkëta.
Blinken duhet të shkojë në Pekin. Vendet kryejnë diplomaci për të ndjekur interesat e tyre, jo për t’u dhënë favore kombeve të tjera.
Pjesa tjetër e botës e kupton pse Shtetet e Bashkuara mbron hapësirën e saj ajrore – por pyet veten pse Uashingtoni nuk i kthen me shkathtësi gabimet e Kinës në një axhendë për hapje që u shërben interesave dhe vlerave të SHBA-së.
Ka të ngjarë të arrijë në përfundimin se ose Shtetet e Bashkuara nuk e dinë se çfarë duan nga Kina – përveç konfrontimit – ose se politika e brendshme po e frikëson administratën nga veprimet mendjemprehta dhe konstruktive.
Të dyja pikëpamjet janë të drejta.
Robert B. Zoellick ishte president i Bankës Botërore nga 2007 deri në 2012 pasi shërbeu si zëvendëssekretar i shtetit dhe përfaqësues i tregtisë së SHBA. Ai është këshilltar i lartë i Grupit Brunswick.
Burimi: The Washington Post
Përktheu dhe përshtati: Konica.al
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
Biznesi këtë javë këtu dhe në botë
Balona kineze errësoi qiejt diplomatikë
