Në kulmin e debatit të Britanisë për Brexit, disa folën për një “luftë të re civile angleze”.
Ky krahasim ende më intrigon për një arsye specifike: pala që fitoi luftën civile në fund humbi. Mbreti Charles I u ekzekutua në vitin 1649. Njëmbëdhjetë vjet më vonë, anglezët vendosën se kishin bërë një gabim dhe rivendosën monarkinë.
A mund të ndodhë një ndryshim i ngjashëm me Brexit? Keshtu mendoj.
Shtatë vjet pas referendumit të 2016-ës dhe tre vjet pasi Brexit ndodhi, opinioni ka ndryshuar dukshëm.
Siç shkroi kohët e fundit akademiku Matthew Goodwin, rreth 60 për qind e britanikëve tani mendojnë se Brexit-i ishte vendimi i gabuar dhe do të votonin për t’u ribashkuar në BE në një referendum të dytë.
Një mesatare e sondazheve të fundit tregon se 58 për qind e votuesve jo vetëm që pendohen për Brexit, por janë pro ribashkimit me BE-në.
Është e lehtë të kuptohet pse. Brexit u shit si një mënyrë për të kontrolluar imigracionin dhe për të përmirësuar NHS. Por NHS tani është në gjendje shumë më të keqe se sa ishte në vitin 2016. Emigracioni në MB mbetet shumë i lartë. Dhe FMN parashikon se Britania do të ketë ekonominë me performancën më të keqe në botën e zhvilluar këtë vit.
Demografia dhe ekonomia tregojnë se ndjenja e dëshirës për ribashkim do të forcohet me kalimin e kohës. Votuesit e rinj janë votuesit më pro BE-së, me 79 përqind të 18-24-vjeçarëve që dëshirojnë të ribashkohen. Dhe dëmi i shkaktuar në ekonominë e Mbretërisë së Bashkuar nga Brexit ka të ngjarë të bëhet gjithnjë e më i dukshëm.
Deri më tani këto ndryshime nuk janë filtruar në politikë.
Daniel Hannan, një aktivist i shquar i Leave, pohoi kohët e fundit se kishte një “komplot për të përmbysur Brexit”. Ah sikur!
Në realitet, afërsisht dy vjet para zgjedhjeve, Partia Laburiste e opozitës thotë se ndryshimi i Brexit-it nuk bëhet fjalë – dhe flet vetëm për “rregullime” të marrëveshjes aktuale. Madje disa ankohen se do të duhet një gjeneratë, përpara se Britania të shqyrtojë ribashkimin në BE.
Por kjo është shumë fataliste dhe shumë pranuese e dëmit në rritje që po bën Brexit. Ai gjithashtu injoron shpejtësinë me të cilën po lëvizin ngjarjet dhe opinionet.
E vërteta është se “rregullimet” margjinale të Brexit-it të favorizuara nga Laburistët mund të mos jenë të arritshme dhe nuk do të kompensonin përjashtimin nga tregu i brendshëm i BE-së. Publiku duket se e ka kuptuar këtë.
Përfundimisht politikanët do të duhet të përgjigjen – dhe ideja e ribashkimit në BE do të bëhet e zakonshme.
Një shumicë laburiste në zgjedhjet e ardhshme do ta bënte më të lehtë këtë ndryshim.
Çdo fushatë për t’u ribashkuar do të përballej me dy kundërshtime të tjera të mëdha.
E para dhe më e rëndësishmja është pretendimi se BE-ja nuk do të dëshironte kthimin e Britanisë. I dyti është argumenti se britanikët do të kthehen kundër ribashkimit, kur të kuptojnë se çfarë përfshin.
Kundërshtimi evropian ndaj një kthimi britanik sigurisht që ekziston, por mund të mbivlerësohet. Michel Barnier, i cili udhëhoqi ekipin negociator të BE-së për Brexit, thotë se dera është e hapur për Britaninë për t’u ribashkuar në BE “në çdo kohë”. Guy Verhofstadt, i cili ishte kreu i komitetit të Brexit të Parlamentit Evropian, shkroi në Twitter javën e kaluar: “Unë kam një ëndërr. Ukraina dhe Britania do t’i bashkohen BE-së në pesë vitet e ardhshme.
Kur i telefonova Philippe Lamberts, bashkëkryetarit të grupit të Gjelbër në Parlamentin Evropian, dhe e pyeta për ribashkimin e Britanisë, ai u përgjigj: “Ky do të ishte skenari im i ëndrrave”. Lamberts mendon se pesë grupimet kryesore politike në parlament do të favorizonin rihyrjen e Britanisë.
Disa vende anëtare të BE-së, veçanërisht Franca, ndoshta do të kishin një pikëpamje ndryshe.
Francezët argumentojnë se britanikët ishin një dhimbje brenda BE-së dhe se blloku ka funksionuar më mirë që nga Brexit. Por kundërshtimi francez ndaj anëtarësimit britanik mori fund në vitet 1970 dhe mund të ndodhë përsëri.
Megjithatë, shumica e të brendshëmve të BE-së paralajmërojnë se, këtë herë, Britanisë nuk do t’i ofrohet ndonjë marrëveshje speciale. Britanisë do t’i duhej të pranonte lëvizjen e lirë të njerëzve dhe, me shumë mundësi, euron.
Disa ekspertë mendojnë se sapo të shfaqen këto realitete, britanikët do të humbnin entuziazmin e tyre fillestar për t’u bashkuar me BE-në. Por jo domosdoshmërisht rasti.
Ideja se largimi nga BE do të reduktojë në mënyrë dramatike imigracionin është hedhur poshtë. Përqafimi i standardeve sociale evropiane mund të tmerrojë të djathtën konservatore, por ndoshta do të ishte popullor në mesin e shumicës së elektoratit.
Edhe euro mund të mos jetë një ‘prishës’ i marrëveshjeve. Unë kundërshtova anëtarësimin e Britanisë në monedhën e përbashkët 20 vjet më parë, sepse ishte një eksperiment i paprovuar. Por euro është tashmë një monedhë ndërkombëtare e vendosur, ndërsa paundi duket i dobët.
Votuesve të rinj që janë pro ribashkimit me BE-në, u interesojnë më shumë për çështje të tilla si mjedisi sesa për nocionet abstrakte të sovranitetit.
Si mund të bëhej ribashkimi? Unë do të favorizoja një proces me dy referendume. Votimi i parë mund të mbahet në vitin 2026, një dekadë pas votimit të vitit 2016. Ai thjesht do t’i jepte qeverisë së Mbretërisë së Bashkuar lejen për të hapur negociatat me BE-në. Një votë e fortë- le të themi, 60 për qind – mund të zbusë njëfarë skepticizmi të BE-së nëse Britania është shumë e ndarë. Një referendum i dytë do të mbahej mbi kushtet e marrëveshjes së Ribashkimit.
Britanisë iu deshën 11 vjet që të rivendoste monarkinë. Pse të mos përpiqeni ta hiqni atë një vit – dhe të anuloni Brexit brenda një dekade?
Gideon Rachman u bë kolumnist kryesor për marrëdhëniet e jashtme për Financial Times në korrik 2006. Ai iu bashkua FT pas një karriere 15-vjeçare në The Economist, e cila përfshinte periudha si korrespondent i huaj në Bruksel, Uashington dhe Bangkok.
Burimi: Financial Times
Përktheu dhe përshtati: Konica.al
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
