Në fillim të marsit 2023, në një takim në Harbin, zyrtarët kinezë angazhuan Pekinin të ndërtojë një hekurudhë në veri nga Kina në Republikën e madhe dhe të pasur me burime Sakha që dominon Lindjen e Largët Ruse – megjithatë është mjaft larg kufirit kinez. Sesioni nuk çoi në shpalljen e as një traseje dhe as orari të saktë për ndërtimin e kësaj linje, ku të dyja palët u angazhuan vetëm për vendosjen e të dyjave në të ardhmen e afërt. Dhe ndoshta për këtë arsye, deri më tani, kjo ngjarje ka tërhequr pak vëmendje në mediat ruse; por përfaqëson një ngjarje potencialisht transformuese për rajonin, Kinën dhe Federatën Ruse.
Së pari, linja e propozuar do të zgjeronte infrastrukturën e Kinës shumë më thellë në territorin rus se kurrë më parë. Deri më tani, Kina është fokusuar në zonat vetëm në veri të kufirit ose përgjatë rrugëve ekzistuese ruse, siç është linja Trans-Siberiane. Pekini ka ndërtuar ura dhe ka hapur fabrika në veri të kufirit, por në përgjithësi ka shmangur të hyjë më thellë në brendësi të Rusisë. Së dyti, Kina dhe Sakha duket se e kanë arritur këtë marrëveshje vetë, pasi janë takuar disa herë gjatë muajve të fundit për të diskutuar se si mund të arrihet. Kjo erdhi pasi Moska deklaroi verën e kaluar se nuk e konsideronte rrugën si prioritet (Vesma.sot, 22 qershor 2022), një eufemizëm për Kremlinin që nuk ka para të mjaftueshme për një projekt të tillë duke pasur parasysh kostot e luftës së saj kundër Ukrainës (Svpressa .ru, 9 qershor 2022; 19 shkurt; Profile.ru, 22 dhjetor 2022). Së treti – dhe kjo mund të jetë më e rëndësishmja në distanca të gjata – itinerari do të ndërtohet mbi bazën e koncesioneve në të cilat Kina do të fitojë akses afatgjatë në burimet natyrore në rajon në këmbim të ndërtimit të një hekurudhe që Rusia nuk mund ta përballonte.
Në terma afatshkurtër, kjo nismë e re kineze do të përfitojë Moskën dhe veçanërisht ato firma dhe zyrtarë rusë që kontrollojnë burimet natyrore në Sakha duke nxitur rritjen e eksporteve në Kinë (shih EDM, 25 shkurt 2020; 16 qershor 2022). Putini madje mund ta mirëpresë sepse kjo do të thotë se ai ende mund të flasë për atë që ai e përshkruan si “kthesë nga lindja” e Rusisë.
Por në planin afatgjatë, një rrugë e tillë do të lidhë Sakha-n në mënyrë specifike dhe Lindjen e Largët Ruse në përgjithësi më afër Pekinit sesa me Moskën e largët dhe do të ngrejë spektrin në mendjet e shumë rusëve se Kina po bëhet fuqia kryesore në rajon. Dhe kjo mund të ndodhë përfundimisht edhe nëse Kina nuk bën asgjë për të ndryshuar kufijtë politikë midis saj dhe Federatës Ruse – një formë klasike e neo-kolonializmit që Moska është mësuar ta denoncojë tek të tjerët, por shpesh nuk arrin të shohë se Kina po përdor të njëjtën qasje brenda kufijve aktualë të Rusisë. Kjo gjendje i jep Pekinit të gjitha përfitimet që dëshiron pa u detyruar të thithë kostot e mirëqenies sociale për thithjen e territorit dhe popullsisë shtesë. Projektet hekurudhore, si ai i fundit në Sakha, janë shumë më domethënës sesa thjesht paraqitja e hartave kineze të Siberisë dhe Lindjes së Largët Ruse që tregojnë emra historikë kinezë për vendet atje, megjithëse harta të tilla tërheqin pa ndryshim shumë më tepër vëmendje si në Moskë ashtu edhe në Perëndimi.
Në të njëjtën kohë, është e rëndësishme të kihet parasysh se, edhe me burimet kineze pas saj, ndërtimi i një hekurudhe midis Kinës dhe Sakhasë së pasur me burime nuk do të jetë e lehtë dhe nuk do të ndodhë brenda natës. Pjesa më e madhe e itinerarit do të kalojë nëpër zona pa rrugë apo qendra popullsie. Dhe kjo do t’i detyrojë kinezët të sjellin materiale dhe punë nga jashtë, duke ngritur spektrin e “punëtorëve mysafirë” kinezë në tokën ruse larg kufirit kinez, ku ato janë bërë të zakonshme. Në rastin më të mirë, ndërtimi ka të ngjarë të zgjasë disa vjet.
Në këtë pikë, historia e ndërtimit të hekurudhave në lindje të Uraleve nuk është inkurajuese. Moska rregullisht ka filluar dhe më pas ka ndaluar ndërtimin e linjave për shkak të vështirësive të përfshira. Dhe Kina përballet me një sfidë shtesë në skajin verior të linjës së ardhshme: shkrirja e shpejtë e permafrostit do të kërkojë ose investime masive në teknologjinë e ngrirësve për të mbajtur linjën nga kolapsi ose perspektivën që rruga do të duhet të riparohet vazhdimisht. Këto probleme kanë pllakosur përpjekjet ruse të ndërtimit vitet e fundit dhe Kina nuk do të jetë në gjendje t’i shmangë ato ose kostot e tyre.
Por për shkak se Kina dëshiron lëndën drusore, qymyrin dhe mineralet e tjera që Sakha mund të sigurojë, Pekini ka shumë më tepër gjasa të ngulmojë në ndërtimin e këtij projekti – të paktën shumë më tepër sesa ka Moska. Dhe kjo në vetvete do të ketë jehonë përtej kufijve edhe të Republikës Sakha. Mund t’u sugjerojë shumë mirë udhëheqësve dhe popujve të republikave dhe rajoneve ruse në lindje të Uraleve që edhe ata të ndjekin këshillat e Moskës dhe të shikojnë “lindje” dhe jo “perëndim”. Por për ta, ta bëjnë këtë do të thotë të shikojnë larg Moskës dhe drejt Pekinit. Për të qenë të sigurt, kjo vështirë se shpreson Vladimir Putin, por është një shembull tjetër se si lufta e tij kundër Ukrainës ka shkaktuar pasoja kundërproduktive larg fushës së betejës.
/Përkthyer dhe përshtatur për Konica.al nga “OilPrice.com“
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
“Rruga e mëndafshtë”, bekim apo mallkim?
“Kina e Xi Jinping mund t’ia arrijë ku Bashkimi Sovjetik ka dështuar”
