Nga Luke Mintz/ Isha adoleshent kur ndodhi për herë të parë. Ishin orët e para të mëngjesit, ende disa orë para se të ngrihesha nga shtrati për në shkollë. U zgjova dhe u përpoqa të lëvizja, por trupi nuk më lejoi – isha i paralizuar deri te gishtat e këmbëve.
Megjithëse truri im ishte i vetëdijshëm, muskujt ishin ende në gjumë. Dhoma ime e gjumit ndihej e nxehtë dhe kufizuese, sikur muret po mbylleshin dhe u ndjeva në panik. Më në fund, pas rreth 15 sekondash, paraliza u largua.
Më vonë, gjeta një emër për atë që më kishte ndodhur: paralizë gjumi. Është një gjendje çuditërisht e zakonshme gjatë natës në të cilën një pjesë e trurit zgjohet ndërsa trupi juaj mbetet përkohësisht i paralizuar. Pas atij incidenti fillestar të frikshëm, u bë një dukuri e shpeshtë, me një episod çdo dy ose tre netë. Sa më shumë ndodhte, aq më pak e frikshme bëhej.
Por paraliza e gjumit mund të jetë shumë më e dëmshme për jetën. Dhe për disa, ajo vjen me halucinacione të tmerrshme.
Të tjerë halucinojnë demonët, fantazmat, alienët, ndërhyrës kërcënues, madje edhe të afërmit e vdekur. Ata shohin pjesë të trupit të tyre që fluturojnë në ajër, ose kopje të të vetes duke qëndruar pranë shtratit. Disa shohin engjëjt dhe më vonë besojnë se kanë pasur një përvojë fetare. Studiuesit mendojnë se këto halucinacione mund të kenë nxitur besimin te shtrigat në Evropën e Hershme Moderne dhe madje mund të shpjegojnë disa pretendime moderne për rrëmbime nga jashtëtokësorët.
Shkencëtarët mendojnë se paraliza e gjumit ndoshta ka ekzistuar për aq kohë sa njerëzit kanë fjetur.
“Ka qenë një fenomen i injoruar … por gjatë 10 viteve të fundit ka pasur një interes në rritje,” thotë Baland Jalal, një studiues i gjumit në Universitetin e Harvardit.
Jalal është një nga shkencëtarët e shumtë të gjumit që tani investon kohë dhe energji serioze për të studiuar gjendjen.
Deri kohët e fundit, kishte pak prova se sa njerëz përjetojnë paralizë gjumi. Studimet ishin sporadike, me pak konsistencë midis metodave.
Por në vitin 2011, psikologu klinik Brian Sharpless, rishikoi të dhënat nga 35 studime që përfshinin pesë dekada. Së bashku përfshinin më shumë se 36,000 vullnetarë. Sharpless zbuloi se paraliza e gjumit ishte më e zakonshme sesa mendohej më parë, me pothuajse 8% të të rriturve që pretendonin se e kishin përjetuar atë në një moment.
Pasi përjetojnë gjendjen, disa gravitojnë drejt shpjegimeve të mbinatyrshme apo edhe paranormale. Në realitet, thotë Jalal, shkaku është shumë më i zakonshëm. Natën, trupi ynë kalon nëpër katër faza të gjumit.
Faza e fundit quhet gjumi i lëvizjes së shpejtë të syve, ose “REM”. Kjo është kur ne ëndërrojmë. Gjatë REM, truri juaj paralizon muskujt tuaj, ndoshta për t’ju ndaluar të realizoni fizikisht ëndrrat tuaja dhe të lëndoni veten. Por ndonjëherë – dhe shkencëtarët ende nuk janë të sigurt pse – pjesa ndijore e trurit tuaj del nga REM para kohe. Kjo ju bën të ndiheni zgjuar. Por pjesa e poshtme e trurit tuaj është ende në REM, thotë Jalal, dhe ende po dërgon neurotransmetues për të paralizuar muskujt tuaj .
“Pjesa shqisore e trurit bëhet aktive”, thotë Jalal. “Ju zgjoheni mendërisht, perceptualisht – por fizikisht jeni ende i paralizuar.”
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
Çfarë ndodh pas një injeksioni epidural?
Fëmija juaj nuk fle i qetë? Ky mund të jetë shkaku!
Paraliza e gjumit është efekt anësor i Omicron?
