Kur Janet Yellen vizitoi Pekinin këtë muaj, ajo bëri përpjekjet e saj për tregtinë e restoranteve lokale. Sekretarja e thesarit e Amerikës darkoi me ekipin e saj në një institucion të njohur për pjatat junane, i cili më pas zbuloi një menu “Zoti i pasurisë” për nder të saj. Ajo organizoi gjithashtu një drekë me sipërmarrëse dhe ekonomiste femra (duke përfshirë një përfaqësuese të The Economist). Megjithëse restorantet kanë përparuar që kur Kina hoqi kontrollet e saj për kovid në fund të vitit të kaluar, perënditë e pasurisë kanë qenë më pak të sjellshëm me pjesën tjetër të ekonomisë së vendit – siç zbuluan shifrat e PBB-së të publikuara më 17 korrik.
Ata treguan se ekonomia u rrit me 6.3% në tremujorin e dytë krahasuar me një vit më parë. Kjo duket mbresëlënëse. Por ishte më ngadalë se sa pritej. Dhe shifra u kënaq nga një bazë e ulët në 2022, pasi Shangai dhe qytetet e tjera u mbyllën vitin e kaluar. Ekonomia u rrit me vetëm 0.8% në tremujorin e dytë krahasuar me tre muajt e parë të vitit, një normë vjetore prej vetëm 3.2%.
Pengesat për rritjen ishin si të huaja ashtu edhe të brendshme. Vlera e dollarit e eksporteve të Kinës, për shembull, u tkurr me më shumë se 12% në qershor, krahasuar me një vit më parë – rënia më e madhe që nga kulmi i pandemisë në shkurt 2020. “Rimëkëmbja e ekonomisë botërore ka qenë e ngadaltë.” tha Fu Linghui i Byrosë Kombëtare të Statistikave, si shpjegim. Ndërkohë, rimëkëmbja e tregut të pronave të Kinës humbet në copëzën e perimeve. Shitjet e banesave ranë me 27% në qershor krahasuar me një vit më parë. Ata tani janë shumë më poshtë se ritmi që ekonomistët mendojnë se do të justifikohej nga kërkesa themelore, duke pasur parasysh urbanizimin e Kinës dhe dëshirën e përhapur për strehim më të mirë.
Rritja “nominale” e Kinës, përpara se të përshtatej për inflacionin, ishte gjithashtu më e dobët se shifra e rregulluar nga inflacioni; diçka që ka ndodhur vetëm katër herë në 40 tremujorët e fundit. Ai sugjeron se çmimi i mallrave dhe shërbimeve kineze po bie. Në të vërtetë, kjo nënkupton se ato ranë me 1.4% në vitin deri në tremujorin e dytë, që do të ishte rënia më e mprehtë që nga kriza financiare globale.
Çmimet e konsumit nuk u rritën fare në qershor krahasuar me një vit më parë dhe çmimet e prodhimit – të ngarkuara në portën e fabrikës – ranë me 5.4%. Statisticienët e Kinës kanë fajësuar për këtë dobësi ndryshimet në çmimet globale të mallrave, siç është rënia e kostos së naftës. Ky është një shpjegim jo bindës për dobësinë e rritjes nominale të Kinës, sepse PBB-ja duhet të llogarisë vetëm vlerën e shtuar të një malli në vetë Kinën, duke përjashtuar kështu vlerën e mallrave të importuara. Ndoshta presionet deflacioniste po përhapen. Ose ndoshta statisticienët e Kinës i kanë gabuar shumat e tyre.
Disa anëtarë të publikut mendojnë se ekonomia po shkon edhe më keq sesa sugjerojnë shifrat zyrtare. Ekziston një “ndryshim i temperaturës” midis të dhënave makroekonomike dhe “ndjenjave mikro”, siç shprehet një komentues. Në përgjigje, z. Fu i Byrosë Kombëtare të Statistikave vuri në dukje se të dhënat makroekonomike janë më gjithëpërfshirëse dhe më të besueshme se “ndjenjat mikro” – duke nxitur një përdorues të rrjetit të bëjë shaka se nëse statisticienët shtetërorë thonë se jeni mirë, duhet të rregulloni ndjenjat tuaja në përputhje me rrethanat.
Ndjenjat e vetë qeverisë ndaj ekonomisë janë të vështira për t’u lexuar. Gjatë krizës globale financiare, pasi tregtia botërore ra nga një shkëmb, autoritetet e Kinës u futën me një stimul të madh, i cili nxiti rritjen ekonomike dhe u përhap në pjesën tjetër të botës. Sot ata nuk duken të nxituar. Banka qendrore e vendit ka ulur pak normat e interesit. Janë zgjatur lehtësirat tatimore për blerjen e automjeteve elektrike. Megjithatë, ata që shpresonin se Këshilli i Shtetit, kabineti i Kinës, do të publikonte një plan të detajuar stimulues fiskal pas takimit të tij të premten më 14, u zhgënjyen.
Kjo mungesë urgjence mund të pasqyrojë besimin e qëndrueshëm të qeverisë në rimëkëmbjen. Zyrtarët mund të besojnë se ekonomia ka ende vrull të mjaftueshëm për të përmbushur objektivat e tyre për vitin, duke përfshirë rritjen e PBB-së prej rreth 5%. Përmbajtja e qeverisë mund të tradhtojë gjithashtu dyshimet e saj për stimulim shtesë. Politikëbërësit nuk duan që një zbavitje e huadhënies dhe shpenzimeve të gërryejë përfitimin e bankave shtetërore ose të minojë disiplinën financiare midis qeverive vendore.
Rihapja ekonomike e Kinës deri më tani është udhëhequr nga industritë e shërbimeve, të tilla si restorantet, që priren të jenë intensive të punës. Qytetet e Kinës kanë shtuar 6.8 milionë vende pune në gjashtë muajt e parë të vitit, më shumë se gjysma e objektivit prej 12 milionë të qeverisë për këtë vit. Megjithëse papunësia tek të rinjtë urbanë u rrit në 21.3%, shkalla e përgjithshme e papunësisë mbeti e qëndrueshme në 5.2% në qershor, nën objektivin prej 5.5%.
Por tregu i punës mund të jetë një tregues i vonuar i momentit ekonomik. Nëse rritja mbetet e dobët, papunësia përfundimisht do të rritet. Në një skenar të tillë, qeveria mund të detyrohet të bëjë më shumë për të ringjallur ekonominë. Zyrtarët mund të tolerojnë një ndryshim të temperaturës midis të dhënave dhe ndjenjave të njerëzve. Ata nuk do të jenë të gatshëm të tolerojnë një hendek të dukshëm midis ekonomisë dhe objektivave të tyre.
/Përkthyer dhe përshtatur për “Konica.al” nga “The Economist“
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
‘Lufta’ e perëndimit për naftë do testohet në 2023!
“AlJazeera”: Çfarë e pret botën në 2023?
