Mbretëria e Bashkuar po bashkëpunon edhe një herë në frontin shkencor me Bashkimin Evropian në programe që në të kaluarën patën një ndikim të fortë investimi nga Londra përpara Brexit-it dhe në të cilat “fijet” tani do të lidhen sërish. Këtë e kanë bërë të ditur qeveria e Londrës dhe Komisioni i BE-së, duke sanksionuar kthimin e Mbretërisë së Bashkuar në dy plane strategjike komunitare. Bëhet fjalë për Horizon EU, programi i kërkimit dhe investimeve teknologjike kufitare të Bashkimit Evropian, dhe Copernicus, plani i komunitetit për zhvillimin e një konstelacioni satelitësh të orientuar drejt vëzhgimit të tokës.
Copernicus
Në këtë projekt të fundit, vlera e kthimit të Londrës është më shumë politike sesa teknike. Pas Brexit, Londra ndaloi financimin e projektit me fonde kombëtare dhe do të rikthehet për ta bërë këtë nga 1 janari 2024 pas një ndërprerje trevjeçare. Por, Mbretëria e Bashkuar tashmë merr pjesë në projekt si vend anëtar i Agjencisë Evropiane të Hapësirës (ESA), e cila është një organ që nuk mbikëqyret drejtpërdrejt nga BE-ja dhe në të cilin Brexit nuk ka ndikuar. Sanksionimi i ribashkimit me planin Copernicus do t’u lejojë operatorëve britanikë të aksesojnë tenderët e komunitetit.
Horizon EU
Në Horizon Eu, Mbretëria e Bashkuar pushoi së qeni anëtare në fund të vitit 2020, me zbatimin e Brexit. Dhe hyrja e Londrës ka vlerë shumë më thelbësore edhe në një nivel praktik. Studiuesit britanikë ishin ndarë nga kolegët e tyre në të gjithë Kanalin deri në fund të programeve të përbashkëta dhe financimeve të lidhura me Brexit. Pas pranimit të tij në qeveri, kryeministri Rishi Sunak e bëri dialogun me BE-në në Horizon një plan qendror të mandatit të tij drejt Brukselit. Siç shkruan Politico.eu, “bisedimet mbi ri-shoqërimin me Horizon si një vend i tretë më pas ngecën mes një mosmarrëveshjeje të hidhur mbi rregullat tregtare pas Brexit në Irlandën e Veriut. Diskutimet rifilluan seriozisht në mars, pasi Londra dhe Brukseli arritën Kornizën Windsor Marrëveshja për Irlandën e Veriut.” Londra nuk do të duhet të paguajë tarifa anëtarësimi në programin Horizon Eu për vitet e mungesës, ajo do të jetë e lidhur me planet si një vend i lidhur dhe nga sot shkencëtarët dhe kompanitë e saj do të mund të lëvizin për të marrë pjesë në programe. Ndërsa, po ashtu, fondet britanike do të jenë të hapura për bashkëpunime me universitete, kompani dhe studiues të BE-së.
Ribashkimi
Klima globale e orientuar drejt mbështetjes së miqve dhe aleancave ndërmjet sistemeve të vendeve fqinje në nivel ideologjik dhe vlerash e shtyn Londrën dhe Brukselin drejt një sërë bashkëpunimesh dhe aleancash që bashkojnë qendrat e përsosmërisë globale, kapitalin fizik, aftësitë njerëzore dhe idetë e zhvillimit. Mbretëria e Bashkuar dhe Bashkimi Evropian janë protagonistë të kërkimit kufitar. Nga hapësira te superkompjuterat, nga tranzicioni i gjelbër në bioteknologji, ka shumë sektorë ku Evropa, e kuptuar si një hapësirë ??kulturore, gjeopolitike dhe ekonomike, mund të konkurrojë si një fuqi e madhe globale. Për Brukselin, fakti që nuk kishte në dispozicion fondet, qendrat e ekselencës dhe organizatën britanike, ishte njësoj si “të ecësh duke çaluar”. Për Mbretërinë e Bashkuar, atraktiviteti i vendit u zvogëlua shumë për sa i përket kërkimit nga rregullat shpesh “të turbullta” të prezantuara pas Brexit-it edhe për shkencëtarët dhe studiuesit.
“Këmba evropiane”
Nga sot, pra, të dy anët e Kanalit janë pak më afër dhe pas vitesh keqkuptimesh e tensionesh, qetësia do t’i kthehet projekteve të ndryshme. Londra do të vazhdojë me projekti si vëzhgimi i Tokës për qëllime ushtarake, prodhimi i vaksinave dhe zhvillimi i sistemeve të gjeolokimit, dhe Brukseli do të vazhdojë të mos ndajë me Mbretërinë e Bashkuar të dhënat e koduara të konstelacionit Galileo dhe ato për lundrimi në distancë Egnos, por në shumë fronte kthimi në fushën e aksit Londër-Bruksel duket të jetë një fakt i konsoliduar. Bashkëpunimi, në kohë të vështira si këto, është, të paktën, i nevojshëm për të dy përfaqësuesit e “këmbës evropiane” të Perëndimit të udhëhequr nga SHBA.
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
‘Britania e Shkëlqyer’ pas Brexit
“Brexit”! Pse monedha-simbol po kundërshtohet?
“Brexit” nuk do të rinegociohet pas largimit të May
