Njëzet vende ranë dakord në samitin e klimës COP28 për të trefishuar kapacitetin e tyre të energjisë bërthamore deri në vitin 2050 për të reduktuar emetimet e karbonit. Sa i realizueshëm është objektivi duke pasur parasysh kompleksitetin dhe koston e ndërtimit të centraleve të reja bërthamore?
Industria bërthamore është e kënaqur; ambientalistët janë të ndarë. Njëzet vende nënshkruan një premtim fundjavën e kaluar në samitin e klimës COP28 në Dubai për të trefishuar kapacitetin e tyre të energjisë bërthamore deri në vitin 2050.
Vendimi, kryesisht nga vendet evropiane dhe të Amerikës së Veriut, do të thotë se energjia bërthamore mund të shkojë nga plotësimi i 10% të nevojave aktuale të energjisë elektrike në botë në pothuajse një të tretën brenda 25 viteve.
Vendet nënshkruese thanë se besojnë se bota nuk do të arrijë në Net Zero pa ndërtuar më shumë stacione të energjisë bërthamore, ndërsa organi i industrisë World Nuclear Association e përshëndeti masën si “shumë domethënëse”.
“Kjo është hera e parë që krerët e shteteve janë mbledhur në një samit të COP për të vendosur një qëllim të tillë dhe për t’i treguar botës rëndësinë e bërthamës në kalimin në Neto Zero,” Henry Preston, një zëdhënës për World Nuclear. Shoqata. tha për DW.
Dhjetra termocentrale të reja
Sipas premtimit, vendet do të miratojnë disa masa, duke përfshirë zgjatjen e jetës së reaktorëve bërthamorë ekzistues deri në 80 vjet. Midis tyre, ata do të ndërtojnë gjithashtu reaktorë të rinj në shkallë të gjerë dhe reaktorë të avancuar të vegjël modularë (SMR) siç pretendohet nga TerraPower, firma bërthamore e mbështetur nga themeluesi i Microsoft, Bill Gates dhe firma britanike e motorëve të avionëve Rolls Royce.
Por trefishimi i kapacitetit bërthamor nuk është i lehtë. Do t’u kërkojë qeverive të përshpejtojnë miratimet për centrale të reja bërthamore dhe angazhime të mëdha financiare. Reaktorët bërthamorë ekzistues shpesh janë përballur me vonesa të gjata në ndërtim dhe janë dorëzuar shumë më tepër se buxheti. Pra, natyrisht, shumë vëzhgues bërthamorë janë disi skeptikë nëse plani është i zbatueshëm.
“Është shumë sfiduese, por jo e pamundur,” tha për DW Jim Smith, një profesor i shkencës mjedisore në Universitetin e Portsmouth në Mbretërinë e Bashkuar. Francezët e bënë atë nga fundi i viteve 1960 deri në 1980 apo më shumë, por është shumë e vështirë duke pasur parasysh se sa kohë duket se reaktorëve modernë u duhet për të hyrë në internet.
Smith tha se përshkallëzimi i bërthamës është akoma më i mundshëm sesa shkrirja bërthamore ose hidrogjeni i gjelbër gjatë dy dekadave të ardhshme pasi dy teknologjitë e tjera kanë disa pengesa për të kapërcyer.
Bërthamore mbështet erërat dhe energjinë diellore
Mbështetësit e energjisë bërthamore thonë se ajo luan një rol jetik si një rezervë për energjitë e rinovueshme si era dhe dielli kur dielli nuk shkëlqen dhe era nuk fryn. Ata thonë se sa më shumë një vend kalon në burimet e rinovueshme, aq më shumë ndërprerja e tij përbën një kërcënim për sigurinë e rrjetit të energjisë.
Ndërkohë, ambientalistët shpesh reklamojnë energjinë e erës dhe diellit si shumë më të lirë se ato bërthamore, por Smith e quajti këtë “të pasinqertë” pasi nuk merr parasysh rolin jetik rezervë që luan bërthama.
“Sa më i madh të bëhet proporcioni i burimeve të rinovueshme me ndërprerje të rrjetit tuaj elektrik, aq më i shtrenjtë është, sepse keni nevojë për më shumë rezervë, qoftë për sa i përket ruajtjes së baterisë ose pompës,” tha Smith, duke cituar një raport nga Organizata për Bashkëpunim Ekonomik dhe Zhvillimi (OECD).
Etiketimi i vitit të kaluar nga Bashkimi Evropian i bërthamës si një energji e gjelbër dhe e pastër ishte një ndihmë e madhe për rinovimin e sektorit, pavarësisht mungesës së një vendi të përhershëm për asgjësimin e sigurt të mbetjeve radioaktive. Në të vërtetë, vendet evropiane përbëjnë 13 nga 20 nënshkruesit e premtimit bërthamor COP28, duke përfshirë Francën, Britaninë, Bullgarinë, Ukrainën, Poloninë, Hungarinë dhe Suedinë.
Vitin e kaluar, vetëm Franca tha se planifikonte të ndërtonte gjashtë reaktorë të rinj bërthamorë dhe po konsideron ndërtimin e tetë të tjerëve.
Përparimet në menaxhimin e mbetjeve radioaktive të mbrojtura
Nuclear for Climate, një iniciativë bazë e mbi 150 shoqatave të krijuara për të nxitur përfshirjen e bërthamës në tranzicionin e gjelbër, beson se bërthamore është ndër burimet më të sigurta të energjisë dhe gjithnjë e më shumë.
“Menaxhimi i mbetjeve radioaktive ka përjetuar gjithashtu përmirësime dhe risi dramatike vitet e fundit”, tha për DW Mattia Baldoni, zëdhënëse e Nuclear for Climate. “Vëllimi i mbetjeve është shumë i kufizuar. Dhe depoja e parë gjeologjike e thellë në botë, e cila do të funksionojë në vitet e ardhshme, konfirmon se të gjitha mbetjet radioaktive mund të menaxhohen dhe ruhen në mënyrë të sigurt.”
A do të kthehet Gjermania në bërthamore?
Edhe nëse disa ambientalistë mund të binden për dobinë e bërthamës, qeveria gjermane mund të jetë më e ndërlikuar për të bindur. Në fillim të këtij viti, Gjermania mbylli tre termocentralet e saj të mbetura bërthamore si pjesë e një angazhimi dhjetëvjeçar për të denuklearizuar furnizimin e saj me energji elektrike.
Strategjia u zbatua pas presionit të ashpër nga Lëvizja e Gjelbërve pas katastrofës bërthamore të Fukushimës në vitin 2011, pas një tërmeti me magnitudë 9.1 dhe cunami.
Edhe pse qeveria gjermane vonoi dekomisionimin e centraleve të fundit bërthamore për shkak të krizës energjetike të vitit të kaluar, ministrat thonë se mbeten të përkushtuar ndaj jetës pa energji bërthamore.
“Për sa kohë që të Gjelbrit janë në qeverinë federale, ajo nuk do të lëvizë asnjë mikrometër në drejtim të energjisë bërthamore,” Rainer Klute, kryetar i Nuklearia, një grup gjerman i fushatës për energjinë bërthamore. “Ai ka injoruar realitetet ekonomike dhe gjetjet shkencore në të kaluarën dhe nuk do të fillojë papritmas t’i kushtojë vëmendje.”
Klute beson se kundërshtimi i Gjermanisë ndaj bërthamës do të jetë jetëshkurtër dhe se deri në vitin 2028, Akti i Energjisë Atomike do të rishikohet, veçanërisht nëse të Gjelbërit nuk përbëjnë qeverinë e ardhshme të koalicionit.
Ai vuri në dukje se si Gjermania ka rritur djegien e termocentraleve të qymyrit edhe pse ajo kalon në burime të rinovueshme dhe beson se industria e eksportit me energji intensive të vendit është dëmtuar nga politika, për shkak të çmimeve shumë më të larta të energjisë.
“Kur kompanitë falimentojnë ose zhvendosen në vende ku energjia është më e lirë, kjo na kushton punë, të ardhura nga taksat dhe prosperitet,” paralajmëroi ai.
Përkthyer dhe përshtatur për Konica.al nga “Deutsche Welle“
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
Analiza: Katastrofat e së ardhmes
