Ballkani Perëndimor ka qenë historikisht një rajon i paqëndrueshëm dhe tensionet e vazhdueshme mund të shkaktojnë një tjetër konflikt të dhunshëm në Evropë. Kështu shkruan gazeta e pavarur “Eurasia Review”, e cila bën një rezyme të të gjitha “vatrave” të tensionit, që rrezikojnë jo vetëm rajonin, por edhe botën. Siç shkruan gazeta, situata në Kosovë, e cila shpalli pavarësinë nga Serbia në vitin 2008 dhe ka një minoritet të konsiderueshëm etnik serb, ka qenë komplekse për shkak të pretendimit të vazhdueshëm të Serbisë se Kosova është territori i saj në rebelim të hapur. Përleshja vdekjeprurëse me armë midis policisë së Kosovës dhe paraushtarakëve serbë në prill të vitit 2023, dhe zbulimi i armëve dhe pajisjeve që supozohet se u përkisnin militantëve serbë, çuan në akuza për mbështetje nga qeveria serbe. Situata e tensionuar mes Serbisë dhe Kosovës ka rezultuar në ngritje ushtarake dhe kërcënime për pushtim. Megjithatë, sipas gazetës tensionet mbeten të larta në Bosnjë dhe Hercegovinën e afërt, ku udhëheqësi i Republikës Srpska me shumicë serbe ka kërcënuar me shkëputje. Shtetet e Bashkuara e kanë bërë të qartë se kundërshtojnë çdo ndarje të tillë dhe mundësia e ripërtëritjes së konfliktit në vendin thellësisht të ndarë dhe etnikisht sektar mbetet një shqetësim.
Tensionet Kosovë-Serbi
Mosmarrëveshja midis Kosovës dhe Serbisë ka çuar në tensione me vende si Rusia, Kina dhe Armenia, duke përmendur implikimet e mundshme që mund të ketë në lëvizjet e tyre separatiste. Rusia konkretisht e ka përdorur pavarësinë e Kosovës si justifikim për veprimet e saj në Gjeorgji dhe Krime. Ndarja e njëanshme e Kosovës nga Serbia vazhdon të ketë efekte të valëzuara gjeopolitike dhe pasiguri në mbarë botën.Brukseli e ka bërë të qartë se të dyja palët duhet të normalizojnë plotësisht marrëdhëniet e tyre, duke përfshirë edhe njohjen nga Serbia të pavarësisë së Kosovës, që ato të anëtarësohen në Bashkimin Evropian. Megjithatë, negociatat kanë ngecur për shkak të këtyre çështjeve të pazgjidhura, me Kosovën që heziton t’u japë autonomi serbëve etnikë në veri nga frika e humbjes së sovranitetit dhe Serbia nuk dëshiron të njohë pavarësinë e Kosovës pa një marrëveshje për shkëmbimin e territorit dhe të popullsisë. Siç shkruan gazeta “Euroasia Review”, bllokimi i negociatave dhe tensionet e vazhdueshme rrisin mundësinë e një konflikti të ri në Evropë.
Dodik “në aksion”
Nga ana tjetër, lideri serb i Bosnjës, Milorad Dodik, ka pohuar shpeshherë se nëse shqiptarët dhe Kosova e meritojnë të drejtën e vetëvendosjes, po ashtu edhe serbët e Republikës së Serbisë. Në përgjigje të këtij kërcënimi, NATO, Shtetet e Bashkuara dhe Këshilli për Zbatimin e Paqes kanë pohuar se Republika Serbe nuk ka të drejtë ligjore për shkëputje. Nëse serbët e Bosnjës do të përpiqeshin përsëri të shkëputeshin, kjo mund të shkaktonte një rinisje të luftës në Bosnje, e cila përfundoi në 1995 pasi vrau më shumë se 100,000 njerëz. Serbët e Bosnjës do të merrnin afërsisht gjysmën e territorit të vendit. Ky konflikt mund të ketë pasoja serioze për boshnjakët, të cilët do të mbesin me një shtet të pavarur dhe të fragmentuar, pa mbështetje nga vendet fqinje. Potenciali për dhunë dhe paqëndrueshmëri në rajon është një shkak për shqetësim.
Efekti domino
Ekziston një potencial për një marrëveshje për shkëmbimin territorial dhe të popullsisë ndërmjet Serbisë dhe Kosovës si zgjidhje për konfliktin e gjatë. Logjika e kësaj zgjidhjeje mund të çojë në paqe ndërmjet Serbisë dhe Kosovës, por gjithashtu mund të ndezë një luftë në Bosnje. Nëse Republika Serbe e dominuar nga Serbia në Bosnje do të mbante një referendum për pavarësinë dhe do të ndahej nga Bosnja, asnjë forcë e qartë nuk do t’i ndalte ata, duke çuar potencialisht në një tjetër konflikt të madh në rajon. Për më tepër, ekziston edhe mundësia e ndryshimeve territoriale, duke përfshirë një Kroaci të madhe dhe një Serbi të madhe, të cilat mund të çojnë në shkëputjen e grupeve të tjera etnike dhe të krijojnë një efekt domino të destabilitetit.
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
