Vladimir Putin i përcolli urimet e tij presidentit turk për ditëlindjen e tij të 70-të përmes telefonit në fillim të kësaj jave. Të dy kishin folur për herë të fundit në telefon në tetor. Gjatë lulëzimit të marrëdhënies së tyre, një shkëmbim telefonik mujor midis Putinit dhe Rexhep Tajip Erdogan ishte një pjesë e rregullt e rutinës së tyre politike.
Marrëdhëniet midis Moskës dhe Ankarasë janë aktualisht të tensionuara, siç dëshmohet nga anulimi i papritur i vizitës së planifikuar të presidentit rus në Turqi në mes të shkurtit. Ka disa shenja që tregojnë një përkeqësim të marrëdhënieve ruso-turke.
Kjo prirje përkon me një përmirësim të ndjeshëm në marrëdhëniet e Turqisë me Perëndimin, duke ndezur bisedimet për normalizim në qarqe të ndryshme.
“Numri i çështjeve për të cilat ne mendojmë njësoj ose pajtohemi me Shtetet e Bashkuara po rritet”, tha Erdogan në fluturimin e tij të kthimit nga një vizitë e fundit në Egjipt. Marrëdhëniet midis Uashingtonit dhe Ankarasë ishin acaruar prej muajsh, me diskutime në qarqet amerikane që u shfaqën për një NATO pa pjesëmarrjen turke.
Pika e kthesës në spiralen në rënie ishte ratifikimi i vonuar prej kohësh nga Turqia i pranimit të Suedisë në NATO. Në fund të fundit, çështja nuk ishte më për vendin skandinav. Në këmbim të heqjes së bllokadës, Turqia siguroi miratimin e Uashingtonit për dorëzimin e avionëve luftarakë F-16.
Në një proces kompleks, të sinkronizuar, amerikanët lidhën shitjen e avionëve F-16 në Ankara me një angazhim për të furnizuar Greqinë me avionë të avancuar teknologjikisht të klasit F-35. Me këtë rast, Uashingtoni u komunikoi në mënyrë diskrete, por me vendosmëri aleatëve grindavec në krahun juglindor të Aleancës se avioni nuk ishte menduar të përdorej kundër njëri-tjetrit.
Aktualisht jemi dëshmitarë të një momenti të ri pozitiv në marrëdhëniet SHBA-Turqi. Menjëherë pasi Kongresi i SHBA miratoi marrëveshjen e armëve me Ankaranë, një deklaratë e Zëvendës Sekretares së Shtetit Victoria Nuland bëri bujë: “Nëse ne mund ta kalonim këtë çështje S-400, të cilën ne do të donim ta bënim, SHBA do të ishin të kënaqura. Ne mirëpresim Turqinë të kthehet në familjen F-35.”
Si kujtesë, Uashingtoni e përjashtoi Turqinë nga programi i prodhimit të F-35 në vitin 2019 pasi Erdogan bleu sistemin rus të mbrojtjes raketore S-400. Që atëherë, çështja e raketave të Putinit ka përkeqësuar marrëdhëniet midis Ankarasë dhe Uashingtonit më shumë se çdo tjetër.
Ndërsa nuk ka indikacione se Erdogan është i gatshëm të ndahet me armët ruse, ftesa e kushtëzuar nga amerikanët në lidhje me F-35 vetëm tregon interesin e shtuar të Uashingtonit për një fillim të ri politik dhe diplomatik me Erdoganin. Në një kohë kur fantazma e një lufte të re të madhe duket më e madhe, marrëveshjet ndërkombëtare të armëve po zënë qendër të vëmendjes. Turqia po afirmohet gjithnjë e më shumë si blerëse dhe prodhuese e pajisjeve moderne të luftës.
Ndryshe nga çështja e F-16 dhe F-35, të cilat dominuan titujt në Greqi dhe Turqi për javë të tëra, vendimi i Athinës dhe Ankarasë për t’iu bashkuar nismës Evropiane të Mburojës së Qiellit, e cila është po aq e rëndësishme në aspektin gjeostrategjik, ka marrë relativisht pak vëmendje publike.
Kjo nismë gjermane, e nisur në fund të vitit 2022 në sfondin e agresionit të Rusisë kundër Ukrainës, shihet nga NATO dhe Berlini si e nevojshme për të forcuar përpjekjet e aleatëve, veçanërisht në mbrojtjen ajrore, në përgjigje të veprimeve agresive të Putinit. Nisma e re synon të adresojë boshllëqet në sistemin evropian të mbrojtjes ajrore, duke u fokusuar veçanërisht në mbrojtjen kundër raketave balistike në lartësi të madhe, dronëve dhe raketave të lundrimit.
Nënshkrimi i përbashkët i deklaratës së synimit për t’u bashkuar me nismën evropiane të raketave nga ministrat e mbrojtjes të Turqisë dhe Greqisë, Yasar Guler dhe Nikos Dendias, tregon një përmirësim të ndjeshëm në marrëdhëniet midis Athinës dhe Ankarasë në muajt e fundit. Nënshkrimi i Turqisë ka peshë shtesë politike, veçanërisht në lidhje me marrëdhëniet e saj me Perëndimin, pasi ftesa u bë vetëm pasi Turqia ratifikoi pranimin e Suedisë në NATO. Ky proces mund të shihet si një hap tjetër drejt normalizimit të marrëdhënieve të Turqisë me Aleancën Perëndimore.
Por historia nuk mbaron këtu: Ka spekulime se pjesëmarrja e Turqisë në mburojën raketore evropiane të frymëzuar nga Berlini mund të ndikojë pozitivisht në bashkëpunimin e politikës së armëve midis Gjermanisë dhe Turqisë.
Vlen të përmendet interesimi i shprehur i Turqisë për blerjen e avionëve luftarakë Eurofighter Typhoon. Ky avion luftarak është prodhuar nga një konsorcium evropian që përfshin Mbretërinë e Bashkuar, Spanjën, Italinë dhe Gjermaninë. Ndërsa Londra dhe Madridi janë të prirur për një marrëveshje fitimprurëse armësh me Ankaranë, negociatat kanë dështuar për shkak të kundërshtimit të Berlinit.
Në të vërtetë, qeveria gjermane tani mund të vihet nën presion për të justifikuar pozicionin e saj të vetos për çështjen e Eurofighter, duke përfshirë njëkohësisht Turqinë në iniciativën e rëndësishme strategjike të armëve perëndimore.
Duke cituar një burim në Ministrinë Turke të Mbrojtjes, Shërbimi Turk i BBC-së raporton se Ankaraja shpreson për një “qëndrim pozitiv” nga Berlini. Ministria e Jashtme në Berlin nuk pranoi të komentojë mbi këtë çështje, duke deklaruar: “Në parim, politika kufizuese e eksportit të armëve të qeverisë gjermane mbetet e pandryshuar”.
Jo shumë kohë më parë, zyrtarët gjermanë ishin po ashtu jo të përkushtuar në lidhje me marrëveshjet e armëve me Arabinë Saudite. Miratimi i fundit i Berlinit për shitjen e avionëve luftarakë Eurofighter në Riad ka nxitur shpresat turke në lidhje me Eurofighters.
Kthesa pro-perëndimore e Erdoganit pritet të rrisë presionin ndaj Berlinit për të rishqyrtuar qëndrimin e tij kufizues ndaj marrëveshjes së armëve me Ankaranë.
Burimi: eKathimerini
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
A do ta gjejë Turqia rrugën drejt Perëndimit?
‘Ndarja’ e Turqisë nga Perëndimi, aspak e papritur
“Putin dhe Erdogan duan një tjetër qeveri në Greqi”
