Bota aktualisht po përballet me tre kriza të mëdha gjeopolitike me karakteristika të fuqishme gjeoekonomike dhe ato duhen parë si një e tërë, sepse ato ndodhin në Euroazi, pika qendrore e luftës për epërsi globale. Për shkak të mungesës së kuptimit të këtij procesi, teza se “ky nuk është konflikti ynë, ashtu siç nuk është ai në Ukrainë” është thelbësisht, dhe në mënyrë të vazhdueshme e gabuar . Krizat morën vrull me agresionin rus kundër Ukrainës, ato u vazhduan nga lëvizja militante palestineze Hamas duke kryer një masakër në Izrael, ndaj së cilës shteti hebre nisi një përgjigje ushtarake që u kthye në agresion, ndërsa Indo-Paqësori është në një gjendje të përhershme krize. Aty tani është në plan të parë mosmarrëveshja midis Republikës Popullore të Kinës dhe Filipineve, të cilës iu dha një kornizë e re nga marrëveshja gjithëpërfshirëse trepalëshe e SHBA-së, Japonisë dhe Filipineve. Bota është ende, megjithëse shumë proteksionizëm dhe fragmentim në nivel politik dhe ekonomik po forcojnë, në një gjendje ndërvarësie komplekse, një teori e paraqitur nga profesorët amerikanë Joseph S. Nye dhe Robert Owen Keohane në vitet 1970.
Tronditja e tregut
Çmimet e naftës ranë lehtë në tregjet botërore javën e kaluar për shkak se bankat qendrore nuk njoftuan ulje të normave të interesit, gjë që është një sinjal se nuk do të ketë përshpejtim ekonomik. Edhe pse kishte frikë se një sulm iranian mund të shkaktonte një tërmet në tregun e energjisë, doli se planifikuesit në Teheran kishin parasysh se nuk do të kishte viktima njerëzore në Izrael dhe se pasojat ekonomike do të ishin të kufizuara. Ata sulmuan natën e së dielës, kur ekonomitë më të mëdha në botë, Perëndimi dhe Azia, ishin në qetësi. Meqenëse Izraeli, siç pritej, nuk u përgjigj menjëherë, të gjithë shpresojmë se nuk do të ketë një hakmarrje, efekti ekonomik i sulmit iranian është i amortizuar. Në Azi, e cila nis punën e para, çmimi i aksionit ra, por u kufizua deri në 1%, dhe ari u rrit, që është rezultati i pritshëm. Ndërsa Evropa filloi, tashmë kishte një ndryshim në ndjenja, Reuters shkruan se tregjet e aksioneve dhe valutës e nisën javën në mënyrë modeste ndërsa çmimet e naftës dhe obligacioneve ranë.
Ndikimi i çmimeve
Nuk ka pasur asnjë përgjigje izraelite, deri më tani, dhe frika se lufta në Rripin e Gazës do të kthehet në një konflikt më të gjerë rajonal po zvogëlohet. Çmimet e naftës, të cilat janë rritur me 10% në muajin e kaluar për shkak të tensioneve në rritje në pikat e krizave, rritjes së kërkesës dhe uljes së prodhimit, për shembull, në Arabinë Saudite, bien me 1% të hënën. Bloomberg citon ekspertë të cilët thonë se ndërsa sulmi iranian po paralajmërohej, tregjet po vlerësonin paraprakisht rrezikun. Rënia është konfirmim se rreziku ishte i ulët. Irani nuk dëshiron trazira në tregun e naftës sepse rritja e çmimeve nuk do t’i sillte fitim shtesë pasi klienti më i madh është Republika Popullore e Kinës (90%), e cila blen naftën e sanksionuar nën çmimet e tregut. Një rritje çmimi mund të forcojë kontrollet e shitjeve në SHBA, duke çuar në një rënie të të ardhurave.
Frika e Biden
Çmimet e naftës do të varen drejtpërdrejt nga reagimi i Izraelit ndaj sulmit iranian, kjo është arsyeja pse primi i rrezikut, të cilin analistët e Goldman Sachs e vlerësojnë në 5 deri në 10 dollarë për fuçi, do të zgjasë derisa tensionet të qetësohen. Nëse Izraeli vendos të jetë irracional, atëherë çmimi i naftës do të kalojë menjëherë 100 dollarë, gjë që do të ndikojë negativisht në shanset e pakta tashmë të Joe Biden për të fituar zgjedhjet presidenciale në nëntor: çmimi i karburantit të automobilave është ndoshta faktori më i rëndësishëm që ndikon në votimin e elektoratit amerikan. Dhe kjo është arsyeja pse Uashingtoni po i kërkon Jeruzalemit të përmbahet. Tërheqin vëmendjen lajmet që mund të prekin qeverinë e kryeministrit Benjamin Netanyahu, nëse ajo nuk pushtohet nga të djathtët radikalë që nuk merren fare me gjeoekonominë. Analistët e tregut paralajmërojnë se një goditje e fortë ndaj Iranit do të çonte në rritjen e dollarit dhe rënien e shekelit.
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
“Mijëra dronë me të cilat Irani sulmoi Izraelin janë në duart e Serbisë”
“Kërcënim për të destabilizuar rajonin! Nevojë kritike për një armëpushim…”
