Akuzat për mbikapacitetin e prodhimit të Kinës kanë ndezur diskutime të nxehta midis politikëbërësve. Gjatë vizitës së saj në Kinë në prill, Sekretarja e Thesarit e SHBA-së Janet L. Yellen argumentoi se “kur tregu global përmbytet nga produkte kineze artificialisht të lira, qëndrueshmëria e firmave amerikane dhe të tjera të huaja vihet në pikëpyetje”, duke shtuar se ishte e njëjta gjë. histori një dekadë më parë.
Yellen është pjesërisht i saktë: lufta tregtare kino-amerikane ka forcuar, jo dobësuar, konkurrencën e eksportit të Kinës. Në vitin 2023, Kina përbënte rreth 14% të totalit të eksporteve globale, me 1.3 pikë përqindjeje më shumë nga viti 2017 (para fillimit të konfliktit). Edhe më e habitshme, suficiti tregtar i Kinës ishte rreth 823 miliardë dollarë në 2023, gati dyfishi i asaj që ishte në 2017.
Mbi një dekadë më parë, suficiti tregtar i Kinës ishte kryesisht rezultat i një renminbi të nënvlerësuar (RMB). Rrethanat e sotme janë disi të ngjashme. Hulumtimi im tregon se në vitin 2023, RMB ishte 16% i nënvlerësuar kundrejt dollarit, duke kontribuar në eksportet e larta dhe tepricën tregtare të Kinës.
Arrita në këtë përfundim sepse norma e inflacionit në Shtetet e Bashkuara gjatë dy viteve të fundit ka qenë dhjetë pikë përqindje më e lartë se në Kinë. Sipas llogaritjeve të barazisë së fuqisë blerëse, RMB duhet të ishte mbiçmuar me 10% kundrejt dollarit; në vend të kësaj, ajo u zhvlerësua me 11%. Nga ky këndvështrim, RMB ishte 21% i nënvlerësuar kundrejt dollarit.
Sigurisht, kurset afatshkurtra të këmbimit ndikohen më shumë nga diferenca e normës së interesit sesa nga norma e inflacionit. Prandaj përdora metoda ekonometrike, duke përfshirë faktorë të tillë si diferenca e normës së interesit dhe rritja ekonomike, për të vlerësuar se cili duhet të jetë kursi i këmbimit RMB.
Studimet e mia krahasuese zbuluan se shtrirja e nënvlerësimit të RMB-së ka qenë shumë më e madhe se ajo e monedhave kryesore ASEAN gjatë dy viteve të fundit. Krahasuar me raundin e fundit të rritjes së normës së Rezervës Federale të SHBA gjatë 2015-2018, shtrirja e nënvlerësimit të RMB në vitet e fundit është rritur gjithashtu ndjeshëm.
Çuditërisht, nuk ka asnjë provë që qeveria kineze po synon kursin e këmbimit. Edhe SHBA-të janë dakord që Kina nuk ka vepruar si manipuluese e monedhës në vitet e fundit. Në këtë drejtim, situata sot është shumë e ndryshme nga një dekadë më parë, pasi Kina ka bërë përparim të rëndësishëm në reformimin e sistemit të saj të kursit të këmbimit në periudhën ndërmjetëse. Si rezultat, luhatshmëria e kursit të këmbimit RMB është bërë më e theksuar.
Kjo ngre pyetjen se pse RMB është ende e nënvlerësuar. Duke parë bilancin e pagesave në vitet 2020 dhe 2021, fluksi kumulativ neto i kapitalit nga investimet direkte dhe ato në letra me vlerë tejkaloi 400 miliardë dollarë, ndërsa në vitin 2022 dhe 2023, daljet kumulative neto nga llogaria kapitale dhe financiare i kaluan 500 miliardë dollarët. Teprica e madhe e llogarisë korente të Kinës nuk ka çuar në vlerësimin e RMB – siç mund të pritet – për shkak të këtyre daljeve të larta të kapitalit. Kjo i bën ndryshimet e kursit të këmbimit joefektive në rregullimin e bilancit tregtar.
Daljet e tilla të kapitalit nuk mund t’i atribuohen vetëm ndryshimeve në diferencën e normave të interesit midis Kinës dhe SHBA-së. Në fakt, dalja e kapitalit është kryesisht rezultat i faktorëve joekonomikë, duke përfshirë disa nga politikat e vetë Kinës, siç është shtrëngimi i saj ndaj industrive të caktuara. Duke e njohur këtë, qeveria kineze filloi të përfshijë politika joekonomike në kuadrin e saj të vetëvlerësimit në fund të vitit të kaluar.
Më e rëndësishmja, përshkallëzimi i fundit i tensioneve kino-amerikane ka bërë që SHBA të miratojë një sërë politikash që dekurajojnë investimet në Kinë. Kjo përfshin kufizimin e flukseve të kapitalit sipërmarrës në Kinë dhe ekzagjerimin e rreziqeve të udhëtimit atje. Kongresi amerikan po shqyrton gjithashtu legjislacionin që do të kufizonte më tej investimet amerikane në Kinë. Së bashku, këta faktorë kanë përkeqësuar daljet e kapitalit, duke përforcuar shkallën e nënvlerësimit të RMB dhe duke minuar më tej efektin që rregullimet e kursit të këmbimit zakonisht do të kishin në bilancin tregtar.
Për sa kohë që marrëdhëniet kino-amerikane vazhdojnë të jenë të vështira, kursi i këmbimit RMB ka shumë të ngjarë të mbetet i nënvlerësuar ndjeshëm dhe ankesat e Yellen do të bëhen gjithnjë e më të vështira për t’u zgjidhur. Natyrisht, faktorët politikë që shtrembërojnë kursin e këmbimit do të ngadalësojnë gjithashtu zhvillimin e sektorit të shërbimeve të Kinës, duke penguar kështu përpjekjet e saj strukturore të rregullimit.
Nisur nga të gjitha këto, zgjidhja duket e qartë. Në interes të të dyja palëve, Kina duhet të zhvillojë një mekanizëm të qëndrueshëm për vlerësimin e ndikimit të masave të saj joekonomike dhe SHBA duhet të lehtësojë politikat e saj kufizuese.
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
‘Rruga e mëndafshit’ e Rusisë rreth sanksioneve
“AlJazeera”: Çfarë e pret botën në 2023?
