Presidenti i SHBA Donald Trump është akuzuar se po sulmon globalizimitn ekonomik. Sanksionet, tarifat kanë qenë instrumentet kryesore të politikës së tij të jashtme.
Sipas The Economist, Amerika e merr fuqinë e saj jo vetëm nga trupat dhe transportuesit e avionëve, por nga të qenit nyja qendrore në rrjetin që mbështet globalizimin. “Kjo rrjetë e firmave, ideve dhe standardeve pasqyron dhe përforcon aftësitë amerikane.”
Por qasja e Trump mund të “nxisë një krizë dhe po shkatërron vlerën më të vlefshme të Amerikës – legjitimitetin e saj”.
Trump nuk është presidenti i parë që manipulon ndërvarësinë ekonomike, dhe Shtetet e Bashkuara nuk janë vendi i vetëm që e kanë bërë këtë. Për shembull, në vitin 1973, shtetet arabe përdorën një embargo të naftës për të ndëshkuar SHBA-të për mbështetjen e Izraelit në Luftën e Yom Kippur.
Në vitin 2010, pas një përplasjeje të anijeve kineze dhe japoneze në afërsi të ishujve të diskutueshëm Senkaku / Diaoyu në Detin e Kinës Lindore, Kina dënoi Japoninë duke kufizuar eksportet e metaleve të rralla të tokës, të cilat janë thelbësore në elektronikën moderne.
SHBA (dhe vende të tjera) kanë ankesa të ligjshme në lidhje me sjelljen ekonomike të Kinës, si vjedhja e pronësisë intelektuale dhe subvencionet ndaj kompanive shtetërore. Për më tepër, ka arsye të rëndësishme sigurie për Shtetet e Bashkuara që kërkojnë të shmangin varësinë nga kompanitë kineze si Huawei.
Edhe nëse vendet e tjera nuk janë në gjendje të heqin veten nga rrjetet amerikane të ndërvarësisë në afat të shkurtër, nxitjet për ta bërë këtë do të forcohen në një afat më të gjatë.
Siç vuri në dukje Henry Kissinger, rendi botëror nuk varet vetëm nga një ekuilibër i qëndrueshëm i pushtetit, por edhe nga një ndjenjë e legjitimitetit, ku kontribuojnë institucionet.
Trump kishte të drejtë të reagonte ndaj sjelljes ekonomike të Kinës, por e pati gabim kur e bëri atë pa marrë parasysh kostot ndaj aleatëve të SHBA dhe institucioneve ndërkombëtare. I njëjti problem dobëson politikat e tij ndaj Iranit dhe Evropës.
Aleancat si NATO stabilizojnë ekzistencën e institucioneve si Kombet e Bashkuara, Traktati i Mos-Proliferimit Bërthamor dhe Agjencia Ndërkombëtare e Energjisë Atomike rrit sigurinë.
Tregjet e hapura dhe globalizimi ekonomik mund të jenë shkatërruese, por gjithashtu krijojnë pasuri (megjithëse shpesh shpërndahen në mënyrë të pabarabartë).
Dhe pavarësisht nga reagimi i populistëve natyralë ndaj globalizimit ekonomik, globalizimi ekologjik është i pashmangshëm.
Kina dhe SHBA nuk pajtohen me demokracinë liberale, por ne kemi një interes në zhvillimin e një sistemi të hapur, të bazuar në rregulla për të menaxhuar ndërvarësinë ekonomike dhe ekologjike.
Disa mbrojtës të administratës Trump argumentojnë se stili i tij do të sjellë përfitime të mëdha për çështje si armët bërthamore të Koresë së Veriut, rasti i Kinës ose ndryshimin e regjimit në Iran.
Por, siç argumentoi The Economist, shpenzimet institucionale të një qasjeje të shkatërrimit mund të reduktojnë fuqinë amerikane në një afat të gjatë. Në këtë rast, qasja e Trump do të jetë e kushtueshme për sigurinë kombëtare të Amerikës, prosperitetin dhe mënyrën e jetesës.
Joseph S. Nye, Jr. është profesor në Universitetin e Harvardit dhe autor i librit “Shekulli Amerikan”.
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
‘Arti i marrëveshjes’ e shpëtoi Amerikën…
‘Lufta’ SHBA-Iran dhe dilema e Evropës
