Kur pandemia COVID-19 filloi në fillim të vitit 2020, presidenti serb Aleksander Vuçiç me zemërim deklaroi se serbët nuk mund të mbështeteshin më tek Bashkimi Evropian.
Serbia mund të mbështetet vetëm tek një aleat, tha Vuçiç, Republika Popullore e Kinës.
Që nga fillimi i “Rrugës së Re të Mëndafshtë” të Kinës, Pekini ka investuar në projekte të infrastrukturës në dhjetra vende. Nga minierat në autostrada, fabrika e hekurudha, investimet kineze janë “derdhur” në Serbi që nga viti 2016.
Prania e Kinës në Serbi nuk është e re, lidhjet midis dy kombeve u krijuan së pari gjatë kohës së Slobodan Millosheviç, por prania kineze ishte e dukshme vetëm në ngjarje të rralla kulturore dhe komuniteti i vogël tregtar kinez i vendosur në rrethin e Beogradit të Ri.
Duke folur në fillim të këtij viti, Vuçiç përshkroi marrëdhëniet midis dy kombeve si një “miqësi prej çeliku”, një përshkrim i përshtatshëm duke pasur parasysh blerjen e fundit nga Grupi HBIS i Kinës i një fabrike çeliku në qytetin e Smederevo.
Marrëveshja është e dobishme për Kinën, duke pasur parasysh se 300 milion euro tani janë marrë nga taksapaguesit serbë, me projektin e përshkruar si një “program shpëtimi” për qytetin dhe ekonominë serbe në përgjithësi.
Por qytetarët e Smederevës, dhe qyteteve dhe fshatrave përreth, morën më shumë.
Vladimir Milic, një aktivist i tha Euronews se pluhuri i hekurit nga fabrika e çelikut shkon edhe 10 kilometra larg nga uzina.
“Ne jemi të dëshpëruar. Njerëzit po kolliten, ju nuk mund të hapni dritaret dhe madje edhe bimët janë të mbuluara me pluhur. Ne nuk mund t’i shesim produktet tona dhe shumica prej nesh nuk po punojmë në fabrikë”, tha ai.
Miliç tha se vendasit po përgatisin një proces gjyqësor kundër kompanisë, por asgjë nuk është bërë deri më tani. “Ne kemi protestuar në rrugë por qeveria dhe kompania heshtin”, shtoi ai.
Situata është e ngjashme në qytetin e Bor, banorët e të cilit dolën në rrugë me mijëra javën e kaluar për të protestuar ndaj ndotjes pasi një kompani kineze, Zijin, bleu një minierë atje në 2018.
Miniera është kompleksi më i madh i minierave të bakrit në rajonin e Ballkanit dhe funksionimi i saj ka çuar në një rritje të ndotjes. Në shtator, nivelet prej 1645 mg SO2 u regjistruan në ajër, më shumë se dhjetëfishi i 125 mg i lejuar nga ligji.
Aktivistja lokale dhe politikanja e opozitës Irena Zivkoviç tha se arseniku në ajër ishte 200 herë mbi përqendrimin e lejuar vetëm vitin e kaluar. Ajo tha se qeveria lokale e Bor ka refuzuar t’u përgjigjet pyetjeve të qytetarëve në lidhje me cilësinë e ajrit.
As Zijin dhe as Grupi HBIS nuk iu përgjigjën kërkesave të Euronews për komente mbi këtë çështje. Qeveria serbe nuk iu përgjigj pyetjeve të paraqitura nga Euronews.
Kritikët kanë frikë se ndërsa Serbia bëhet një provë dhe model për investime kineze në vendet më të varfra evropiane, me më shumë borxhe, pasuritë shtetërore shiten me një kosto për qytetarët lokalë.
Ata thonë se Serbia ka nevojë të dëshpëruar për investime dhe qeveria tashmë ka treguar një gatishmëri për të anashkaluar protokollin rregullator normal.
Ndërkohë, bashkëpunimi i biznesit midis dy kombeve ka ardhur paralelisht me sigurinë dhe bashkëpunimin ushtarak. Serbia ishte afër blerjes së sistemit të raketave FK-3 të Kinës, duke u bërë vendi i parë jashtë Kinës që përdor sistemin.
Por Serbia tashmë ka blerë dronë kinezë CH-92A dhe ministri serb i mbrojtjes Aleksandar Vulin kohët e fundit tha se Kina i ka dhuruar pajisje ushtarake vendit.
Në kthim, Kina ka marrë mbështetje politike nga Beogradi, duke përfshirë mbështetjen e Serbisë për politikën e Pekinit ndaj komunitetit UjgurMusliman.
Serbia është kombi i vetëm evropian që mbështet pretendimet e Pekinit se po “lufton terrorizmin dhe ekstremizmin” në Kinën veri-perëndimore.
“Është e qartë se Kina bën një përparim në Evropë përmes Ballkanit dhe veçanërisht Serbisë,” tha Vuk Vuksanovic, një bashkëpunëtor në LSE IDEAS, nga Shkolla e Ekonomisë në Londër.
Por Vuksanoviç pret që grindjet për gjigantin kinez të telekomunikacionit Huawei të bëjnë më sfiduese përpjekjet e Serbisë për të qenë afër Kinës dhe SHBA.
Beogradi është bërë gjithnjë e më i afërt me SHBA nën Presidentin Donald Trump, por nuk pritet t ë vazhdojë kështu për shkak të Huawei.
“Do të jetë një dilemë e vështirë. Beogradi mund të marrë kohë por kur Uashingtoni të godasë Huawein, Serbia do të duhet të vendosë se ku qëndron. Dhe do të ndodhë, ”tha ai.
Përkthyer dhe përshtaur nga Euronews.com
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
“Rruga e Mëndafshit”: Perëndimi nuk ka pse të fshihet prapa Kinës
“BE të integrojë Ballkanin që ta mbrojë nga Rusia dhe Kina”
