Gati dy muaj më parë, Komisioni Europian dha një vizion futurist të një Bashkimi Europian më të fortë, më të bashkuar dhe më të integruar. Peisazhi i pikturuar – “një bashkim i gjallërisë në një botë të brishtësisë”, reflekton besimin e ndërtuar mbi marrëveshjen e samitit të korrikut të vendeve anëtare të BE; një marrëveshje e cila krijoi një Fond të Rimëkëmbjes prej 750 miliardë euro për të financuar ringjalljen ekonomike të Europës. Kjo ishte, besonte BE, një “arritje për të cilën ne duhet të krenohemi kolektivisht”.
Fatkeqësisht, krenaria zakonisht vjen para një rënieje. Dhe madje edhe pamja e bukur e një BE-je më të butë mund të mos i mbijetojë dimrit të ardhshëm të prekur nga pandemitë.
Dhe ndërsa vonesa tronditëse e BE për të rënë dakord për sanksionet kundër qeverisë autokratike në Bjellorusi ishte mjaft e keqe (për shkak të politikës klasike nga Qipriotët), janë mosmarrëveshjet themelore në zemër të Planit të Rimëkëmbjes së Europës që rrezikojnë të kompromentojnë stabilitetin e Eurozonës në 2021 .
Dhe nuk flitet vetëm për ngërçin aktual në dispozitat e Sundimit të Ligjit me Hungarinë dhe Poloninë.
Plani i Rimëkëmbjes supozohej të kishte të bënte me shpëtimin e ekonomive të Europës nga amullia dhe shkatërrimi i frymëzuar nga pandemia. Në vend të kësaj, Komisioni Europian është dyfishuar në huamarrjen e përbashkët dhe borxhin afatgjatë si nxitës të integrimit të mëtejshëm fiskal.
Në mënyrë mjaft të parashikueshme, diskutimet e Fondit të Rimëkëmbjes tani janë mbërthyer në mes të luftimeve të rrugëve për mekanizmat e qeverisjes, kriteret e vlerësimit, dispozitat anti-korrupsion dhe parimet themelore të sundimit të ligjit. Në një mënyrë të veçantë, BE ka arritur ta kthejë Fondin e Rimëkëmbjes në një tjetër mollë sherri midis Brukselit dhe kryeqyteteve kombëtare duke acaruar çdo mosmarrëveshje të brendshme të BE-së dhe duke zmadhuar çdo tension të pazgjidhur politik.
Edhe nëse arrihet një marrëveshje në javët e ardhshme mbi mekanizmin e Sundimit të Ligjit, Brukseli në fund të fundit do të bëhet arbitri i mënyrës së shpërndarjes së Fondeve të Riparimit në vendet anëtare. Ajo që do të pasojë janë mosmarrëveshjet e mëtejshme në lidhje me të drejtën dhe kryeqytetet kombëtare që fajësojnë Brukselin për vendimmarrje të ngadaltë dhe jo konsistente.
Mendoni për çdo mosmarrëveshje të vetme që BE ka duruar mbi rregullat fiskale gjatë dy dekadave të fundit. Pastaj shumëzojeni atë me dhjetë për ndikimin e mundshëm të këtyre mosmarrëveshjeve të pashmangshme të Fondit të Rimëkëmbjes në kohezionin e BE.
Por, rreziku real për euron është që në përparimin e Fondit të Rimëkëmbjes pa masat më të rëndësishme plotësuese (të tilla si përfundimi i një Unioni Bankar dhe Tregjeve të Kapitalit), BE rrezikon të kompromentojë të gjithë konceptin e Fondit të Rimëkëmbjes, duke shkatërruar më tej besimin midis anëtarëve të BE dhe duke dobësuar besueshmërinë më të gjerë të eurozonës.
Për më tepër, një Fond i Rimëkëmbjes me funksionim të dobët, joefektiv ose të njëanshëm do të minojë parimin e punës drejt integrimit më të thellë europian. Ai gjithashtu rrezikon të rëndojë brezin e ardhshëm me borxhe të konsiderueshme financiare për shumë pak në këmbim.
Këto nuk janë para falas, edhe nëse BE nuk e di ende nga do të vijnë paratë e gatshme. Për euron, pika kritike do të vijë kur tregjet financiare të fillojnë të vënë në pikëpyetje perspektivat afatgjata të kornizës së Fondit të Rimëkëmbjes. Komoditeti i qetë i stabilitetit të euros në vitin 2020 ishte parashikuar në Fondin e Rimëkëmbjes duke u bërë një tipar i suksesshëm (dhe i përhershëm) i armaturave financiare të BE-së.
Një këndvështrim i tillë – “është hapi i parë në rrugën e ndarjes së barrës dhe unitetit fiskal” – mbetet gjerësisht i mbajtur nga komuniteti i gjerë financiar. Sidoqoftë, kjo pikëpamje gjithmonë ka injoruar copëtimet e vërteta politike në zemër të konceptit të Fondit të Rimëkëmbjes.
Shumë shtete anëtare, të përfaqësuar nga kryeministrja finlandeze Sanna Marin, ende e konsiderojnë Fondin e Rimëkëmbjes si një “masë e vetme e reagimit të krizës një herë dhe afatshkurtër”.
Në një mjedis post-pandemik, këto divergjenca – midis pritjeve të tregut dhe realiteteve politike – përfundimisht do të shkaktojnë një krizë të plotë në zonën e euros. Tregjet më pak të infektuara nga pandemia do të kuptojnë se integrimi i mëtejshëm fiskal mbetet politikisht i paarritshëm në Bruksel. Dhe dëmi kolateral politik që rrjedh nga Fondi i Rimëkëmbjes në fakt po e bën një qëllim të tillë edhe më të paarritshëm në planin afatgjatë.
Ndërsa nivelet e rritjes ekonomike dhe punësimit mund të rikthehen, treguesi shumë më i rëndësishëm për stabilitetin e monedhës do të jenë nivelet e borxhit në zonën e euros. Me një borxh të parashikuar ndaj nivelit të PBB-së mbi 100 % në vitin 2020 (nga 84 % në 2019), zona euro përfundimisht do të përballet me një llogari nga tregjet. Një borxh italian i parashikuar në mbi 160 % të PBB-së ende mbetet pika më e mundshme e fillimit.
Në vend që të përqendrohet në hapat rritës (dhe shumë më të mërzitshëm) të nevojshëm për integrimin më të thellë fiskal, BE ka vënë bast shtëpinë në një Plan Rimëkëmbjeje të krijuar për të tronditur dhe frikësuar dyshuesit e Brukselit. Dhe ashtu si pushtimi i Presidentit Bush në Irak në 2003, kjo strategji ka arritur objektivin e saj të menjëhershëm. BE, për një verë të shkurtër, dukej se po ngrihej për të përmbushur momentin.
Mjerisht, vjeshta dhe dimri kanë treguar se ndikimi i Fondit të Rimëkëmbjes në rifillimin e ekonomive të dëmtuara të Europës do të dëmtohet nga shumë kosto politike afatgjata. Përfundimi është rritja e borxhit publik, duke rritur ndarjet midis anëtarëve të BE dhe tregjeve duke kuptuar se Europa mbetet politikisht e ndarë si kurrë më parë.
Dispozitat e Sundimit të Ligjit nuk janë as problemi më i madh i Fondit të Rimëkëmbjes.
Plani i Rimëkëmbjes është ri-quajtur “NextGenerationEU” nga një flluskë e Brukselit e etur për të nxjerrë në pah fushën e saj transformuese. Por ashtu si pushtimi i Irakut i vitit 2003, problemet e vërteta janë gati të fillojnë. (Euronews)
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
Eurozona në luftë drejt një marrëveshjeje për ekonominë
Reuters: “Nuk di të përdorë miliardat e ndihmave”
Presidenti i KE propozon buxhetin për 7 vitet e ardhshme
