Pak më shumë se një vit më parë, shtetasi turk Harun Çelik u la i lirë nga një burg shqiptar dhe u largua me shpejtësi për në aeroport.
Disa orë më vonë ai ishte përsëri në Turqi, ku media shtetërore mburrej se ai ishte kthyer në një operacion të kryer nga shërbimet e inteligjencës turke.
Celik, një mësues, ishte arrestuar nga autoritetet shqiptare në korrik 2019 për përpjekjen për të hyrë në vend me një vizë të falsifikuar. Por në Turqi ai ishte në kërkim për rolin e tij të supozuar si kontribues në lëvizjen Gulen që akuzohet për organizimin e një përpjekjeje të dhunshme në korrik të vitit 2016.
Udhëtimi i tij misterioz, që të kujton lëvizjet e CIA-s pas sulmeve terroriste të 11 shtatorit, është i fundit në një sërë ekstradimesh të qytetarëve turq në të gjithë Ballkanin dhe kombet e tjera që varen nga Ankaraja për financa, mbështetje politike ose humanitare.
Është pjesë e politikës së jashtme të Presidentit Rexhep Tajip Erdogan që ka fuqizuar shërbimin e inteligjencës turke dhe ka shkaktuar alarm tek aleatët perëndimorë të vendit.
Turqia dhe fuqitë e tjera autoritare, të tilla si Rusia dhe Kina, e shohin Ballkanin si strategjik për shkak të afërsisë së rajonit me BE.
Ministri turk i drejtësisë tha në 2019 se 107 Gylenistë të dyshuar ishin sjellë përsëri në Turqi nga jashtë.
“Turqia ka bërë lëvizje të paligjshme nga më shumë vende në gjashtë vitet e fundit se çdo vend tjetër në botë”, tha Nate Schenkkan, Drejtori i Strategjisë së Kërkimit të grupit. “Nuk do të mbarojë kurrë, për sa kohë që Erdogan është në pushtet. . . kjo është aq përparës sa që ata do të sakrifikojnë qëllime të tjera të politikës së jashtme.”
Ndërkohë, qeveria shqiptare ka mohuar publikisht të gjithë përfshirjen në largimin e Çelik, por disa zyrtarë aktualë dhe ish-zyrtarë nga i gjithë Ballkani thanë për Financial Times se ata ishin përballur me presion “të vazhdueshëm” nga Turqia.
Turqia është një partner i madh tregtar dhe është shumë i përfshirë në projekte të mëdha infrastrukturore në të gjithë Ballkanin, ku ka financuar ndërtimin e disa prej xhamive më të mëdha të rajonit.
“Turqia zgjodhi Ballkanin si një fushë beteje në luftën kundër lëvizjes Gulen,” tha Asli Aydintasbas i Këshillit Evropian për Marrëdhëniet e Jashtme. “Rajoni është simbolikisht shumë i rëndësishëm”, duke pasur parasysh se pjesa më e madhe e tij u drejtua nga Stambolli gjatë Perandorisë Osmane, tha ajo.
Ka një konsensus të gjerë ndërpartiak në Turqi se bashkëpunëtorët e Fethullah Gulen, një predikues 79-vjeçar i mërguar, fshihej pas kryengritjes në 15 korrik 2016 që la të vdekur 251 njerëz. Gulen, i cili jeton në malet e Pensilvanisë, mohon të ketë urdhëruar një grusht shteti.
Por Ankaraja ka luftuar për të bindur partnerët ndërkombëtarë, për t’i ndihmuar ata të ndjekin Gulenistët e dyshuar.
Në Mbretërinë e Bashkuar, një gjykatë në Londër refuzoi një kërkesë Turke për ekstradimin e një manjati biznesi. SHBA, duke përmendur mungesën e provave, ka tregur ngurrim për të filluar procedurat e ekstradimit kundër vetë Gulen.
Për disa kombe të tjera, megjithatë, ka qenë më e vështirë t’i rezistojnë shërbimeve të inteligjencës turke, të njohur nga shkurtesa MIT.
Në rastin e Celik, incidenti pasoi presionin diplomatik mbi Tiranën për të dorëzuar Gulenistët e pretenduar dhe për të mbyllur ose ndryshuar pronësinë e shkollave dhe universiteteve të drejtuara nga Gulenistet.
Një ish zyrtar i lartë shqiptar i tha FT se Ankaraja kishte dërguar një listë me qindra emra të mbështetësve të pretenduar të Gulen të cilët shpresonte të ktheshin në Turqi.
Kryeministri shqiptar Edi Rama, i cili javën e kaluar bëri një vizitë dy-ditore në Ankara, hodhi poshtë pretendimet. “Ne nuk kemi pasur asnjë presion nga Turqia dhe ky ekstradim është politizuar përtej çdo imagjinate nga ata që duan të luftojnë Turqinë,” tha ai në një intervistë me Financial Times vitin e kaluar. Por ai nuk ofroi asnjë shpjegim se si dhe pse Celik u la i lirë nga një burg i drejtuar nga qeveria dhe përfundoi në një fluturim me Air Albania për në Stamboll.
Duke folur gjatë vizitës së Ramës javën e kaluar, Erdogan tha se të dy vendet ishin “në një mendje” për kërcënimin e paraqitur nga gylenistët.
Në vitin 2018, kryeministri i atëhershëm kosovar, Ramush Haradinaj, shkarkoi disa zyrtarë pasi gjashtë shtetas turq u deportuan në Turqi në një operacion që Erdogan tha se ishte kryer nga MIT “në koordinim me inteligjencën e Kosovës”.
Haradinaj tha se e gjithë kjo u zhvillua pa dijeninë e tij. Turqia është një nga tre investitorët më të mirë në Kosovë dhe zotëron aeroportin kryesor të Kosovës si dhe kompaninë e energjisë.
Në një raport të botuar në shtator, Këshilli i KB për të Drejtat e Njeriut tha se Agjencia e Inteligjencës e Kosovës kishte “rrëmbyer” gjashtë burrat dhe ia referoi çështjen raportuesit special të KB për hetime të mëtejshme. Në një operacion të kryer në bashkëpunim midis Organizatës Kombëtare të Inteligjencës (MIT) të Turqisë dhe shërbimeve të spiunimit të Kosovës, gjashtë anëtarë të rangut të lartë të lëvizjes klerike myslimane me qendër në SHBA, Fethullah Gulen u kthyen në Turqi me një aeroplan privat.
Gjithashtu në 2018, Moldavia dorëzoi shtatë shtetas turq që mësonin në shkolla private të lidhura me lëvizjen Gulen.
Dy muaj më vonë, të dy vendet nënshkruan një marrëveshje për të rritur tregtinë dhe miratuan një rinovim prej 10 milion € në pallatin presidencial në Kishinau. Gjykata Evropiane e të Drejtave të Njeriut më vonë vendosi që dëbimet kishin shkelur të drejtat e tyre njerëzore. Vendime të tilla kanë pak kuptim për Ankaranë, tha Schenkkan. “Mesazhi është se Turqia bën rregullat e veta, pa marrë parasysh se çfarë mund të thonë normat ndërkombëtare ose ligjet, ashtu si bëjnë fuqitë e mëdha”, tha ai.
Celik, ndërkohë, ka kaluar 12 muajt e fundit në burgun e Silivrit të sigurisë së lartë të Turqisë në perëndim të Stambollit. Në fillim të dhjetorit, 42-vjeçari u dënua me tetë vjet burg pasi u dënua për anëtarësim në një organizatë terroriste. “Mediat turke thanë se ai u soll përsëri në Turqi,” tha një anëtar i familjes, i cili kërkoi të mos identifikohej. “Ai nuk është një dhuratë që duhet të kalojë nga një vend në tjetrin.”
Përkthyer dhe përshtatur nga Financial Times/ konica.al
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
“Nëse duan, i zgjidhim problemet në fushë-betejë”
“Ja për çfarë diskutuam me Presidentin e Turqisë dhe mikun e çmuar”
“Turqia po përforcon pozitat në Shqipëri në dëm të Italisë dhe Europës”
