America ka qenë prej kohësh mbrojtësi i përgjithshëm global i pronës intelektuale. Por më 5 maj u përpoq të shqyej librin e rregullave. “Rrethanat e jashtëzakonshme të pandemisë covid-19 kërkojnë masa të jashtëzakonshme”, tha Katherine Tai, Përfaqësuesja e Tregtisë e Shteteve të Bashkuara. Për të ndihmuar në luftën kundër pandemisë, administrata e Presidentit Joe Biden tha se mbështeste heqjen dorë nga disa mbrojtje të pronës intelektuale për vaksinat. Nofullat ranë, së bashku me çmimet e aksioneve të prodhuesve të vaksinave.
Investitorët dridheshin nga ideja që prodhuesit e tjerë mund të hidheshin në pronë të pambrojtur intelektuale. Vetëm një ditë më parë, Pfizer parashikoi të ardhura nga vaksina prej 26 miliardë dollarë në 2021, me fitime rreth 7 miliardë dollarë. Ndarja e plaçkitjeve të tilla mund të zbusë nxitjen për të investuar dhe minuar inovacionin. Dhe nëse firmat kanë frikë se njohuritë e tyre mund të vëzhgohen pa u ndëshkuar, kjo mund të dëmtojë përpjekjet bashkëpunuese. Po aq imitime të këqija, nga prodhuesit gjenerikë mund të ushqejnë hezitimin e vaksinave.
Mbrojtësit e heqjes dorë argumentojnë se në një pandemi nuk është koha për të menduar për fitimet. Për më tepër, marrëveshjet ekzistuese tregtare duhet të mos preken. Përtej kësaj, është e paqartë se sa furnizim shtesë i vaksinave mund të zhbllokojë një heqje dorë. Kompleksiteti i disa proceseve të prodhimit do të thotë që kopjuesit do të kenë nevojë për bashkëpunim nga krijuesit. James Love of Knowledge Ecology International, një grup avokimi, shpreson që kërcënimi i mbrojtjeve më të dobëta mund të inkurajojë marrëveshje më të licencimit vullnetar, në të cilat kompanitë transferojnë njohuritë e tyre. Ka furnitorë të pashfrytëzuar si Teva, një firmë izraelite e gjenerikëve, e cila kohët e fundit tha se do të hiqte dorë nga kërkimi i një partneri të prodhimit. Por edhe këto lloj marrëveshjesh vullnetare ka të ngjarë të marrin rreth gjashtë muaj për tu vendosur.
Mbështetja amerikane për një heqje dorë është hapi i parë në atë që mund të jetë një proces i gjatë. Disa vende, përfshirë anëtarët e Bashkimit Evropian, Britania dhe Zvicra, të cilët kundërshtuan një veprim të tillë në OBT vitin e kaluar, duhet të binden të ndryshojnë mendjen e tyre. Ata do të luftojnë për të mbajtur linjën kundër Amerikës, kështu që mund të bien dakord për një përjashtim të ngushtë nga rregullat e tregtisë. Një heqje më e gjerë e rregullave, siç është propozuar nga India dhe Afrika e Jugut, për të përfshirë heqjen e patentave dhe mbrojtjeve sekrete tregtare për të gjitha produktet e lidhura me covid, duke përfshirë terapeutikën dhe diagnostikimin, nuk është në tryezë. Në komentet e saj zonja Tai përmendi heqjen dorë nga mbrojtja e pronës intelektuale, por vetëm për vaksinat.
Konsensusi në OBT mund të kërkojë muaj për t’u siguruar dhe pas kësaj vendeve do t’u duhet të ndryshojnë ligjet e brendshme. Ndërkohë, pandemia do të jetë e furishme, ndërsa kufizimet e tjera në furnizimin me vaksina vazhdojnë të kafshohen, duke përfshirë disponueshmërinë e inputeve speciale nga tubat plastikë, filtrat dhe madje edhe çantat e specializuara. Investitorët mund të shqetësohen për një rënie të fitimeve. Nëse negociatat në OBT thithin energji larg iniciativave të tjera për transferimin e teknologjisë dhe rritjen e furnizimeve të vaksinave, kjo do të ishte vërtet diçka për t’u frikësuar.
/Përkthyer dhe përshtaur për Konica.al nga The Economist
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
“Me apo pa koronavirus, Kina do tejkalojë SHBA”
“Koronavirus më keq se lufta tregtare”
“Ekonomia e luftës” apo ”korona-ekonomia”?
