Përpara Luftës së Dytë Botërore, shtetet vepruan siç dëshironin në punët ndërkombëtare, të kufizuara vetëm nga burimet dhe fuqia e tyre.
Këto rrethana filluan të ndryshojnë në gusht 1941, para se Amerika të bashkohej me kauzën aleate. Në një luftanije në brigjet e Newfoundland, presidenti amerikan Franklin Roosevelt dhe kryeministri britanik Winston Churchill lëshuan kartën e Atlantikut në një kohë kur Gjermania naziste dukej se po fitonte me vendosmëri luftën evropiane. Disa muaj më vonë, Amerika, Britania, Bashkimi Sovjetik dhe 23 qeveri të tjera deklaruan në emër të “Kombeve të Bashkuara” një synim për të rregulluar botën e pasluftës bazuar në tre parime revolucionare: tregtinë e lirë, mos-agresionin dhe demokracinë.
Tetëdhjetë vjet më vonë, Joe Biden dhe Boris Johnson kanë nënshkruar një statut të ri të Atlantikut, për të pasqyruar një botë kërcënimesh të ndryshme dhe një në të cilën Britania e Madhe është një fuqi shumë e pakësuar.
Biden shikon dhe sheh një botë gjithnjë e më të rrezikshme.
Në disa mënyra, i ngjan viteve 1930 – me populistët, nacionalistët dhe demagogët në rritje, fuqitë evropiane të ndara dhe demokracinë të prekshme nga manipulimet e huaja. Nuk ka asnjë përmendje të Kinës në statutin me 604 fjalë, por është objektivi i padeklaruar i shumë politikave në lidhje me transparencën e borxhit, lirinë e lundrimit dhe mbrojtjen e perëndimit.
Ka shumë për të rënë dakord në tekst, veçanërisht përqendrimi në krizën e klimës dhe promovimin e zhvillimit të qëndrueshëm global. Ai gjithashtu bën thirrje që të dy vendet t’i përmbahen “rendit ndërkombëtar të bazuar në rregulla”, një zhgënjim i mirëpritur për idenë Trumpian se ky ishte një kërcënim për fuqinë e SHBA.
Sidoqoftë, teksti 2021 është një imitim i zbehtë i paraardhësit të tij në 1941.
Nuk ka asgjë nga aq të guximshme sa një ligj i ri ndërkombëtar për qeverisjen e marrëdhënieve midis shteteve.
Gjenialiteti i dokumentit origjinal ishte kuptimi se koha për të menduar dhe planifikuar nuk është në fund të një krize, por ndërsa ajo shpaloset.
Pandemia ka përshpejtuar trendet tashmë në progres dhe do të fillojë një epokë të re gjeopolitike.
Ndërsa kontrolli i patogjenit lirohet, bota do të ketë nevojë për parime të reja për të adresuar çështjet më të thella që çuan në një rënie të bashkëpunimit ndërkombëtar, iliberalizëm zvarritës dhe një zhvendosje në ekuilibrin e fuqisë larg demokracive.
Biden po kërkon aleatë në misionin e tij për të siguruar që bota të mbetet e favorshme për një mënyrë liberale, demokratike të jetës.
Johnson po kërkon një rol për Britaninë jashtë BE-së dhe Londra pothuajse gjithmonë vallëzon në tonin e Uashingtonit.
Por paaftësia e Johnson për të qëndruar në protokollin e Irlandës së Veriut të marrëveshjes Brexit solli qortim këtë javë.
Uashingtoni i tha Johnson që të vinte në një “marrëveshje të negociuar” me Brukselin dhe të pranonte, nëse ishte e nevojshme, “kompromise jopopullore” – edhe nëse kjo do të thotë që Londra të harmonizohet përkohësisht me rregullat e BE-së për bujqësinë dhe të ngadalësojë progresin në një marrëveshje të ardhshme tregtare MB-SH.B.A.
Biden e kupton që aleatët nuk do të fillojnë të krijojnë një të ardhme më të mirë duke u përplasur me njëri-tjetrin.
Kombet kanë nevojë për marrëveshje ndërkombëtare për të promovuar dhe mbrojtur interesat e tyre.
Bashkëpunimi midis shteteve kërkon rregulla.
Përpjekjet për të braktisur idenë e përmbajtjes ndërkombëtare dhe për ta ndjekur atë vetëm përfundojnë keq.
Bota nuk qeveris vetë, dhe fuqitë udhëheqëse nuk mund të heqin dorë nga roli i tyre në formësimin e institucioneve ndërkombëtare – dhe mobilizimin e të tjerëve për t’i mbrojtur ato.
Nëse demokracitë e botës do të largoheshin, atëherë ose të tjerët do të ndërhyjnë ose bota rrezikon të zhytet në kaos siç bëri në vitet 1930.
Përkthyer dhe përshtatur nga The Guardian/ konica.al
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
A i duhet Perëndimi ende botës?
‘Britania ka humbur vetveten!’
