A dëshiron Kina të jetë një superfuqi?
Në Shtëpinë e Bardhë, të paktën, duket se ka pak dyshime. Rush Doshi, drejtor për Kinën në Këshillin e Sigurisë Kombëtare të Presidentit Joe Biden, sapo ka botuar një libër në të cilin argumenton se Pekini po ndjek një “strategji të madhe” për të “zhvendosur rendin amerikan” dhe për t’u bërë kombi më i fuqishëm në botë.
Statusi i superfuqisë është një burim i krenarisë kombëtare dhe sjell përfitime të konsiderueshme ekonomike dhe politike.
Por gjithashtu përfshin kosto, rreziqe dhe ngarkesa.
Vetëm javën e kaluar, nëntë shtetas kinezë u vranë në një sulm terrorist në Pakistan, një vend taninë sferën e ndikimit të Pekinit. Thirrja për hakmarrje në qarqet nacionaliste në Kinë i bën jehonë reagimit amerikan kur terroristët kanë shënjestruar qytetarët e SHBA.
Kinezët, si amerikanët, janë të mërzitur dhe të hutuar që përpjekjet e tyre për të sjellë paqe dhe zhvillim, siç e shohin ata, janë pritur me dhunë.
Të bëhesh superfuqi është një çështje e komplikuar.
Ai paraqet një seri pyetjesh të lidhura me aftësitë, synimet dhe vullnetin.
Për të përdorur një analogji sportive, ju mund të jeni një tenist jashtëzakonisht i talentuar dhe vërtet dëshironi të jeni kampion bote, por përsëri të mos jeni të gatshëm të bëni sakrifica për ta kthyer ëndrrën në realitet.
Në fushën ushtarake dallimi midis aftësive, aspiratës dhe vullnetit është më i rëndësishëm.
Në vitet e fundit, Kina ka transformuar potencialin e saj të luftës.
Marina kineze tani ka më shumë anije sesa ajo amerikane. Disa oficerë të lartë ushtarakë amerikanë dyshojnë hapur nëse SHBA-ja do të mbizotërojë në një betejë mbi Tajvanin.
Qeveria e Presidentit Xi Jinping shfaq fuqinë ushtarake në parada në Pekin dhe ka shumë retorika luftarake, nacionaliste në internet dhe shtyp. Trupat kineze u përfshinë në një përleshje vdekjeprurëse me ato indiane në Himalajet vitin e kaluar. Sidoqoftë, Evan Medeiros, drejtori i Azisë në Shtëpinë e Bardhë të ish presidentit Barack Obama, argumenton se është e paqartë që Kina është e gatshme ose e aftë të marrë përsipër barrat e të qenurit një fuqi ushtarake globale e stilit amerikan.
Kina nuk ka bërë një luftë që kur u përplas me Vietnamin në 1979 dhe mburret me “ngritjen e saj paqësore”.
Ndryshe nga SHBA, Pekini gjithashtu historikisht ka hezituar të premtojë të mbrojë miqtë dhe aleatët e tij.
Kina ka vetëm një bazë ushtarake jashtë shtetit në Xhibuti në Afrikën lindore, krahasuar me qindra amerikane.
Nëse qeveria ose populli kinez ngurrojnë të shkojnë në luftë, kjo është pa dyshim për meritat e tyre. Por luftërat kanë tentuar të jenë mjeti me të cilin superfuqitë e reja shfaqen dhe rindërtojnë rendin botëror, nga Britania në shekullin e 19-të në Bashkimin Sovjetik dhe SHBA në shekullin e 20-të.
Pesha ekonomike e Kinës, si fuqia dhe prodhuesi më i madh tregtar në botë, i jep asaj një fuqi të konsiderueshme politike ndërkombëtarisht.
Vendet që janë të varura nga tregtia ose investimet kineze shpesh hezitojnë të përplasen me Pekinin – gjë që shpjegon pjesërisht reagimin global të heshtur ndaj politikave të Kinës për internim masiv në Xinjiang.
Por fuqia ekonomike e Pekinit nuk është gjithmonë vendimtare politikisht.
Megjithëse Kina është partneri më i madh tregtar i Japonisë, Koresë së Jugut dhe Australisë, këto vende e kanë sfiduar Pekinin me raste. Koreano-Jugët lejuan SH.B.A.-të të vendosnin një sistem të mbrojtjes nga raketat në territorin e tyre; Japonia ka refuzuar të japë rezultat në mosmarrëveshjet territoriale; Australia e tërboi Pekinin duke bërë thirrje për një hetim mbi origjinën e Covid-19.
Japonezët, Koreano-Jugorët dhe Australianët janë të gjitha demokraci që janë të kujdesshëm për t’u tërhequr në orbitën politike të një shteti autoritar, njëpartiak. Ata janë gjithashtu aleatë të traktatit të SHBA-së dhe kanë bazat ushtarake të SHBA-së në tokën e tyre – gjë që mund t’u japë atyre besimin për të dalë kundër Kinës.
Kina ndonjëherë lë të kuptohet se garancitë e sigurisë së Amerikës nuk mund të mbështeten.
Por besueshmëria e sistemit të aleancës amerikane do të rrëzohej vetëm nëse Uashingtoni nuk do të ndërhynte pasi Kina kishte sulmuar një aleat të SHBA.
Për fat të mirë, nuk ka asnjë provë reale që Kina është ende e përgatitur për të marrë atë rrezik – madje edhe me Tajvanin, i cili nuk ka një garanci të qartë të mbrojtjes amerikane.
Në vend që të përpiqet të minojë rrjetin global të aleancave dhe bazave të Amerikës, Kina mund të përpiqet të ndërtojë sistemin e saj alternativ. Doshi i Shtëpisë së Bardhë argumenton se Kina po përgatitet të zgjerojë gjurmën e saj ushtarake globale – ndoshta duke shtuar një komponent ushtarak, së bashku me objektet portuale civile që ka blerë ose zhvilluar në të gjithë botën.
Por ai zgjerim, megjithëse është i besueshëm, ende nuk ka ndodhur.
Edhe nëse Kina do të zhvillonte një prani detare në porte të tilla si Gwadar në Pakistan ose Hambantota në Sri Lanka, duket se nuk ka gjasa që Pekini të ofrojë garancitë e sigurisë që kanë bërë kaq shumë vende të gatshme të mirëpresin trupat dhe bazat Amerikane.
SHBA është e përkushtuar për të mbrojtur 29 aleatët e saj në NATO dhe gjithashtu ka ofruar mbrojtje ushtarake për afërsisht 30 vende të tjera, duke përfshirë Japoninë, Australinë, Korenë e Jugut dhe pjesën më të madhe të Amerikës Latine.
Nëse Kina nuk dëshiron ose nuk është në gjendje të arrijë një prani ushtarake globale që rivalizon atë të SHBA-së, asaj mund t’i duhet të gjejë një mënyrë të re për të qenë një superfuqi – ose të heqë dorë nga ambicia.
Përkthyer dhe përshtatur nga Financial Times/ konica.al
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
Amerika dhe Europa duhet të bashkohen kundër Kinës…
A do ta kalojë Kina SHBA-në si superfuqi?
Amerika duhet ta ‘ndajë’ Rusinë nga Kina…
