Gjatë samitit të tyre të 16 qershorit në Gjenevë, Presidenti rus Vladimir Putin thuhet se i ofroi Presidentit amerikan Joe Biden përdorimin e bazave ushtarake ruse në Taxhikistan dhe Kirgistan për të koordinuar veprimet kundër Afganistanit.
Natyrisht, motivet e Kremlinit nuk janë altruiste. Rusia dëshiron të parandalojë Shtetet e Bashkuara që të ndërtojnë bazat e tyre në rajon.
Por oferta e Putinit është joshëse dhe Biden mund të gjejë një mënyrë për ta pranuar atë.
Azia Qendrore, një rajon pothuajse i madhësisë së Bashkimit Evropian të vendosur midis Rusisë dhe Kinës, është përsëri në titujt ndërkombëtarë – përsëri për shkak të lajmeve të këqija, dhe përsëri në lidhje me dhunën dhe paqëndrueshmërinë në Afganistan.
Vendimi i Biden për të tërhequr trupat e mbetura amerikane nga vendi do t’i japë fund një lufte 20-vjeçare që i ka kushtuar Amerikës gati 2.3 trilion dollarë dhe nuk arriti të arrijë asnjë nga qëllimet e saj.
Dhe analistët tani paralajmërojnë se ofensiva e vazhdueshme e talebanëve mund të çojë në luftë civile në shkallë të plotë, një rritje të trafikut të drogës, migrim masiv dhe përhapje të fundamentalizmit islamik në vendet fqinje.
Rezultatet e luftës së udhëhequr nga SHBA ishin katastrofike. Sipas shifrave zyrtare, 2,312 personel ushtarak amerikan janë vrarë dhe 20,666 të plagosur, në Afganistan që nga viti 2001.
Dhe më shumë se 3,800 kontraktorë amerikanë të sigurisë private kanë humbur jetën.
Por populli afgan ka vuajtur më së shumti. Sipas projektit të Kostove të Luftës në Universitetin Brown, konflikti ka vrarë të paktën 47,245 civilë dhe 66,000 deri në 69,000 trupa afganë.
Ajo ka kontribuar në totalin prej 2.7 milion afganësh të detyruar të largohen nga vendi gjatë katër dekadave të fundit, kryesisht në Pakistan, Iran dhe Evropë, dhe ka lënë më shumë se 3.5 milion nga 40 milion njerëz të Afganistanit të zhvendosur brenda vendit.
Me tërheqjen e trupave amerikane pothuajse të përfunduar, administrata Biden thotë se do të vazhdojë të mbështesë qeverinë afgane nga distanca në mënyrë që të ndihmojë në frenimin e talebanëve dhe grupeve të tjera militante islamike.
Por, për të ruajtur një terren rajonal, SHBA -së i duhen baza për të vendosur trupa, dronë, avionë luftarakë dhe artileri.
Ndër fqinjët e Afganistanit, as Irani dhe as Kina nuk do të lejojnë bazat amerikane në territorin e tyre në asnjë rrethanë. Pakistani gjithashtu e ka refuzuar me vendosmëri idenë.
Por Amerika ka pasur më parë baza ajrore të mëdha në disa nga fqinjët e Azisë Qendrore të Afganistanit në veri-nga 2001 deri në 2014 në Aeroportin Ndërkombëtar Manas në Kirgistan dhe nga 2001 deri në 2005 në bazën ajrore Karshi-Khanabad në Uzbekistan.
SHBA ka pak nëse ka ndonjë alternativë. Opinioni publik rus kundërshton fuqishëm planet e SHBA për të rimarrë një terren në Azinë Qendrore, dhe Kremlini thuhet se ka paralajmëruar vendet e Azisë Qendrore se SHBA janë më të interesuar të kontrollojnë Rusinë, Kinën dhe Iranin sesa të mbajnë kontrollin mbi situatën në Afganistan.
Rusia e forcoi më tej pozicionin e saj gjatë bisedimeve të fundit në Moskë me përfaqësues të lartë talebanë, të cilët premtuan se grupi nuk do të kalonte kufijtë e shteteve të Azisë Qendrore, do të luftonte grupet e tjera radikale islamike dhe do të ndalonte prodhimin e drogës në Afganistan.
Në të njëjtën kohë, tre vende të Azisë Qendrore-Kazakistani, Taxhikistani dhe Uzbekistani-ka të ngjarë të refuzojnë kërkesën e administratës Biden që ata të strehojnë përkohësisht deri në 10.000 afganë në rrezik të cilët më parë kanë bashkëpunuar me forcat amerikane.
Deklarata e fundit e kryeministrit pakistanez Imran Khan në lidhje me efektet negative të pushtimit të udhëhequr nga SHBA në vendin e tij, i cili strehon 2.7 milion refugjatë afganë, ka bërë përshtypje udhëheqësit e tjerë të Azisë Qendrore.
Siç deklaroi hapur Ministri i Jashtëm rus Sergey Lavrov në mes të qershorit, “Asnjë nga aleatët tanë [në Azinë Qendrore] nuk kanë shpallur qëllimin e tyre për të ekspozuar territoret dhe popullsinë e tyre në një rrezik të tillë.”
Të gjithë e dinë se vetëm Putini mund të zgjidhë ngërçin aktual dhe në samitin e Gjenevës ai bëri lëvizjen e parë.
Ndërsa SHBA dhe Rusia kishin rënë dakord më parë për çështje të tjera pa një takim presidencial, situata në Afganistan me sa duket kërkonte një diskutim ballë për ballë.
Biden, gjithashtu, mund ta ketë kuptuar se Kremlini tani mban çelësin për praninë e vazhdueshme të SHBA në Afganistan.
Të gjitha çështjet e tjera në axhendën e samitit – spiunazhi kibernetik, Ukraina, Irani dhe Siria – ishin të parashikueshme dhe nuk dhanë asnjë përparim të dukshëm.
Administrata e Biden tani duhet të vendosë nëse do të bashkëpunojë me Rusinë dhe aleatët e saj në Afganistan.
Propozimi i Putinit mund t’i japë Amerikës shansin për të ruajtur fytyrën dhe për të rritur reputacionin e saj të tronditur ndërkombëtar pas tërheqjes së saj të nxituar.
Më e rëndësishmja, SHBA dhe Rusia duhet të synojnë të sigurojnë një të ardhme pa konflikte dhe kaos për njerëzit e duruar të Afganistanit.
Përkthyer dhe përshtatur nga Project Syndicate/ konica.al
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
‘Putin autorizoi ndikimin pro-Trump në zgjedhje’
“Amerika e Para”, në stilin e Biden
