Lufta është kthyer në Evropë.
Një muaj më parë, një fuqi e madhe evropiane sulmoi fqinjin e saj më të vogël – për të cilin pretendon se nuk ka të drejtë të ekzistojë si një shtet-komb sovran – dhe madje kërcënoi se do të vendoste armë bërthamore kundër atyre që e sfidojnë atë.
Me këtë, bota ndryshoi rrënjësisht. Europa duhet të ndryshojë me të.
Me agresionin e tij të paprovokuar kundër Ukrainës, presidenti rus Vladimir Putin shkatërroi qëllimisht themelet e paqes evropiane dhe, në një farë mase, të gjithë rendit ndërkombëtar të pas Luftës së Ftohtë.
Jo vetëm që marrëdhëniet diplomatike dhe ekonomike të Perëndimit me Rusinë janë shkatërruar; Konfrontimi i drejtpërdrejtë ushtarak midis NATO-s dhe Rusisë është një mundësi e veçantë.
Bota tani duhet të përballet me rrezikun – dikur mendohej se ishte kapërcyer – që një luftë në Evropë mund të përshkallëzohej shpejt në një zjarr global.
Nëse Lufta e Tretë Botërore do të shpërthente, ajo mund të sjellë një nivel të paprecedentë shkatërrimi, madje edhe sipas standardeve evropiane, për shkak të gjasave që do të përdoren armë të shkatërrimit në masë.
Në fakt, Putini ka bërë disa llogaritje të gabuara serioze.
Blitzkriegu i tij supozohej se do t’i prente kokat e qeverisë ukrainase të zgjedhur në mënyrë demokratike dhe do ta zëvendësonte atë me një regjim kukull. Por duket se ai e ka mbivlerësuar aftësinë e ushtrisë ruse – dhe ka nënvlerësuar gatishmërinë e ukrainasve për të luftuar për vendin dhe lirinë e tyre.
Putin gjithashtu duket se ka nënvlerësuar NATO-n dhe Bashkimin Evropian.
Ndonëse pritej padyshim një farë reagimi, ai ndoshta nuk e parashikoi përgjigjen e shpejtë, të vendosur dhe të unifikuar të Perëndimit.
Përtej pritjes së një pjese të madhe të rreth 3.5 milionë ukrainasve që janë detyruar të largohen nga atdheu i tyre që nga fillimi i pushtimit, vendet perëndimore i kanë dërguar Ukrainës miliarda dollarë armë dhe materiale të tjera.
Dhe ata kanë vendosur sanksione të rrepta – dhe intensifikuese – financiare dhe ekonomike ndaj Rusisë, Putinit dhe mbështetësve të tij.
Ditë pas dite, në televizion dhe media sociale, evropianët shohin histori dhe imazhe të qyteteve të shkatërruara, strehimore të mbushura me bomba dhe ukrainas të zakonshëm që përballen me guxim me realitetin e tyre të ri.
Kjo, së bashku me ardhjen e refugjatëve në pothuajse çdo vend në të gjithë kontinentin, e ka bërë luftën një tipar përcaktues të jetës së përditshme të evropianëve.
Por lidhja është edhe më e thellë. Evropianët brenda dhe jashtë BE-së e kuptojnë se agresioni i Putinit nuk është i drejtuar vetëm ndaj Ukrainës.
Rusia ka nisur një sulm ndaj vlerave tona më të thella: demokracisë, sundimit të ligjit, bashkëjetesës paqësore dhe paprekshmërisë së kufijve.
Nëse lufta kundër Ukrainës është një sulm ndaj të gjithëve ne, e vetmja përgjigje e përshtatshme është një përgjigje e bashkuar.
Megjithatë, teksa uniteti i Evropës deri tani meriton lëvdata, do të duhet të bëhet shumë më tepër. Nuk është ende e qartë se si do të zhvillohet lufta në Ukrainë, apo edhe nëse Ukraina do të mbijetojë si një vend i pavarur.
Por nuk ka asnjë dyshim se lufta e Putinit do të ketë pasoja të thella afatgjata – potencialisht edhe më të thella se ato të viteve kur u rrëzua rendi i Luftës së Ftohtë.
Si fillim, mosbesimi ndaj Rusisë do të jetë i qëndrueshëm. Duke qenë se marrëdhënia e Perëndimit me Rusinë ka qenë prej kohësh një shtyllë e paqes evropiane, kjo nënkupton se Evropa do të duhet të transformojë qasjen e saj ndaj sigurisë. Në veçanti, krahu lindor i NATO-s dhe kufiri lindor i BE-së do të mbeten të pambrojtur, duke kërkuar një nivel më të lartë mbrojtjeje ushtarake.
Kjo detyrë, e cila duhet të ndahet në mënyrë të barabartë nga NATO dhe BE, duhet ta shndërrojë BE-në në një lojtar gjeopolitik.
Deri më tani, i vetmi instrument gjeopolitik që BE-ja kishte në dispozicion ishte premtimi i anëtarësimit dhe perspektiva e paqes, prosperitetit dhe respektit për shtetin e së drejtës që nënkuptonte anëtarësimi.
Por, siç tregoi zgjerimi lindor i BE-së në fillim të këtij shekulli, vetëm anëtarësimi nuk mjafton për të garantuar se një vend do të përfundojë transformimin e pritur gjeopolitik.
Përballë aspiratave të vendeve të Ballkanit Perëndimor, si dhe Turqisë, Ukrainës, Moldavisë dhe Gjeorgjisë, BE-ja duhet të zhvillojë një sistem më fleksibël, më të përgjegjshëm dhe të nuancuar – ose rrezikon kolapsin.
Zhvillimi i BE-së në një bashkim politik, të sigurisë dhe mbrojtjes, dhe jo vetëm në një bashkim ekonomik dhe monetar, ofron një mundësi ideale.
Ndërsa kjo Evropë e re merr formë, mund të hartohet një rrugëtim i ri drejt anëtarësimit në BE, i përbërë nga disa faza, secila me kriteret, të drejtat dhe detyrimet e veta. Për të kaluar në fazën tjetër, një vend duhet të përmbushë standardet e paracaktuara në lidhje me ekonominë, sundimin e ligjit, sigurinë dhe fusha të tjera. Disa vende mund të përparojnë shpejt, ndërsa të tjera mund të mos arrijnë kurrë nivelin më të lartë të anëtarësimit në BE.
Por të gjithë do të përfitonin nga lidhjet e tyre me bllokun.
Lufta e Putinit e ka bërë Evropën më të bashkuar se kurrë.
Sfida tani është të mbështetet kjo ndjenjë e qëllimit të përbashkët dhe të ndërtohet një BE më e fortë, më elastike dhe më e vetë-mjaftueshme, e aftë për të avancuar interesat e saj gjeopolitike në një botë të rivalitetit të rinovuar të fuqive të mëdha. Aleancat, natyrisht, do të jenë thelbësore, veçanërisht me Shtetet e Bashkuara dhe Kanadanë.
Por, ndërsa evropianët mrekullohen me trimërinë dhe guximin e ukrainasve, ne duhet gjithashtu të marrim prej tyre një mësim vendimtar: askush nuk do të luftojë për ju – për familjen tuaj, vendin tuaj dhe të ardhmen tuaj – aq fort sa ju.
Joschka Fischer, ministër i jashtëm i Gjermanisë dhe zëvendëskancelar nga viti 1998 deri në vitin 2005, ishte lider i Partisë Gjermane të Gjelbër për gati 20 vjet.
Burimi: Project Syndicate
Përktheu dhe përshtati: Konica.al
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
E ardhmja e vjedhur e Rusisë
Cila fuqi do e fitojë shekullin e njëzet e një?
Dy sisteme, një botë
