Ideja për të përdorur 300 miliardë dollarë të rezervave valutore të ngrira ruse për të financuar rindërtimin e Ukrainës po fiton tërheqje në Uashington, Bruksel dhe Londër.
Josep Borrell, kryediplomati i BE-së, tha se synimi i aktiveve të bankës qendrore ruse do të ishte “plot logjikë” duke pasur parasysh nivelin e shkatërrimit që po kalon Ukraina.
Në paketën e re të ndihmës prej 40 miliardë dollarësh për Ukrainën që po kalon rrugën e saj në Kongresin Amerikan, administrata Biden ka propozuar masa që do ta bënin më të lehtë dhe më të shpejtë për qeverinë sekuestrimin e aseteve të lidhura me “kleptokratët” rusë.
SHBA ka një formë për të sekuestruar asetet e qeverive: në fillim të këtij viti presidenti urdhëroi që një pjesë e pasurisë së bankës qendrore afgane që ishte e parkuar në llogaritë në SHBA të përdorej për ndihmë humanitare.
Por studiuesit dhe avokatët po paralajmërojnë se vendimi për konfiskimin e fondeve, ndonëse joshëse, do të ishte i mbushur me rrezik, ligjërisht i dyshimtë dhe mund të gjeneronte pasoja të padëshiruara. Edhe Janet Yellen, sekretarja e Thesarit të SHBA-së, tha se kapja e rezervave të Moskës nuk ishte diçka për t’u konsideruar “lehtë”.
Një veprim që do të minonte rendin e bazuar në rregulla
Vendimi për ngrirjen e aseteve të Rusisë tashmë ka ngjallur shqetësim në shtetet me marrëdhënie të tensionuara me SHBA-në dhe Evropën. Pekini, për shembull, është një nga mbajtësit më të mëdhenj të thesarit të SHBA-së në botë.
Një kapje e drejtpërdrejtë e pasurisë së Moskës do të shihej si kalim i një Rubikoni politik.
“Do të ishte në thelb një veprim që heq sistemin ndërkombëtar të ekonomisë politike që kemi krijuar gjatë dekadave [të fundit],” tha Simon Hinrichsen, një bashkëpunëtor vizitor në London School of Economics.
Në një postim në blog të publikuar nga think-tank Bruegel të hënën, Nicolas Véron dhe Joshua Kirschenbaum argumentuan se ndërsa ideja e kapjes së aseteve ishte “joshëse”, ishte gjithashtu “e panevojshme dhe e pamatur”.
“Qëndrimi i besueshëm për një urdhër të bazuar në rregulla vlen më shumë se miliardat që do të fitoheshin nga përvetësimi i parave të Rusisë”, thanë ata. “Vendet i vendosin rezervat e tyre në vende të tjera, duke besuar se nuk do të shpronësohen në situata që nuk janë në luftë me njëri-tjetrin.”
Do të hiqte gjithashtu “një çip të fuqishëm pazaresh” për Kievin në diskutimet me Moskën për një zgjidhje të mundshme të konfliktit, vunë në dukje dy autorët. Konfiskimi i parave publike mund të nxisë pakënaqësi në mesin e publikut rus, thanë ata gjithashtu.
Konfiskimi i aseteve do të përballej me pengesa ligjore
E drejta ndërkombëtare pranon se pasuritë e kriminelëve të dënuar të luftës mund të sekuestrohen si dëmshpërblim për viktimat e tyre. Në vitin 2017, Hissène Habré, ish-presidenti i Çadit, u urdhërua nga një gjykatë speciale për krimet e luftës të paguante më shumë se 145 milionë dollarë për viktimat e abuzimit nën sundimin e tij. Megjithatë, Habré vdiq vitin e kaluar pa marrë dëmshpërblim viktimat e tij.
Kishte më shumë sukses në rastin e Irakut, ku qeveria e vendit ka paguar 52 miliardë dollarë për viktimat e pushtimit të Kuvajtit nga Sadam Husein. Pagesa e fundit, e financuar nga shitja e naftës dhe e mbështetur nga OKB-ja, u bë në fillim të këtij viti.
Me Ukrainën, shkalla e ngrirjes së aseteve që synon tashmë Rusinë është një avantazh i qartë. Por asetet mbeten pronë e Moskës sipas ligjit amerikan. Lee Buchheit, një avokat veteran i financave ndërkombëtare, tha se presidenti amerikan ka të ngjarë të ketë nevojë për një akt të Kongresit për ta ndryshuar këtë. “Çështja është nëse ata mund të ndërmarrin hapin tjetër dhe të konfiskojnë realisht [pasuritë],” tha Buchheit. “Kjo ka shumë të ngjarë të ndodhë, sepse presioni politik mbi liderët perëndimorë po rritet për të ndërmarrë këtë hap.”
Megjithatë, Véron dhe Kirschenbaum argumentojnë se, edhe nëse Kongresi miraton legjislacionin e ri, ai mund të konsiderohet jokushtetues në rastet e ardhshme gjyqësore. “Një zgjerim i tillë agresiv i pushteteve ekzekutive madje mund të bëjë që gjyqësori amerikan të rishikojë respektin që historikisht i ka dhënë qeverisë kur ushtronte autoritete bllokuese ose sanksionesh të tjera,” thanë ata.
Çfarë mënyrash të tjera ka për ta bërë Rusinë të paguajë?
Konfiskimi i aseteve të individëve të pasur është një rrugë.
Plani Biden ka mbështetje dypartiake, me republikanin Lindsey Graham dhe demokratin Richard Blumenthal që e mbrojnë atë në Senat.
BE-ja ka ngritur një të ashtuquajtur task-forcë ngrirje dhe kapje që po shqyrton nëse duhet të ketë një qasje të ngjashme me SHBA-në, siç janë zyrtarët në drejtorinë e drejtësisë të Komisionit Evropian. Një pengesë është se konfiskimi i aseteve është subjekt i kufizimeve të rrepta ligjore në shtetet anëtare dhe në shumë (edhe pse jo të gjitha) raste mund të ndodhë vetëm pas një dënimi penal të pronarit të pronës përkatëse.
Për të kapërcyer këtë, komisioni po punon për masat për të sqaruar se evazioni i sanksioneve, për shembull, duke lëvizur asetet në një juridiksion tjetër, është në vetvete një vepër penale, duke lehtësuar konfiskimin e pasurive nga autoritetet.
Por, krahasuar me pasurinë e madhe të bankës qendrore ruse, asetet e oligarkëve janë relativisht të vogla dhe do t’i linin aleatët me një boshllëk të madh për të plotësuar faturën e rindërtimit.
/Përkthyer dhe përshtatur për Konica.al nga Financial Times
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
Ku do të preket më shumë ekonomia shqiptare?
Goditja globale e stagflacionit të vitit 2022
Ekonomia globale drejt një tjetër recesioni?
