Erozioni i tokës, krishterimi, banjat publike: në përgjithësi, studiuesi Alexander Demandt numëroi 210 teori për rënien e perandorisë romake.
Edward Gibbon i kushtoi gjashtë vëllime prozë dhe një pjesë të madhe të jetës së tij. Vështirësia e historiografisë rreth rënies së Romës është e frikshme, por më pas vetë subjektit iu deshën dy ose tre shekuj për t’u zhvilluar.
Nga anarkia që filloi në 235 deri në rrëzimin e perandorit të fundit perëndimor, kaloi po aq kohë sa midis Revolucionit Francez dhe tani.
Këtu ka ‘rehati’ për SHBA-në, atë Romën e dytë. Ose të paktën për ato vende që kërkojnë mbrojtjen e tyre.
Që kur Gjykata e Lartë përmbysi Roe vs Wade muajin e kaluar, Evropa në veçanti ka pyetur veten se sa më gjatë një komb i tillë i përçarë mund të garantojë sigurinë e perëndimit.
Kjo nuk është alarmante. Por përfundimi – se kaosi i brendshëm duhet të çojë në dobësi të jashtme – nuk duhet të jetë aq automatik.
Fuqitë e mëdha mund të vdesin shumë, shumë vështirë.
Ata mund të përjetojnë trazira dhe ndarje në shtëpi, ndërsa vazhdojnë të afirmohen jashtë vendit.
Një situatë e paqëndrueshme mund të zgjasë një përjetësi.
Sikur sot të mos kishim një shembull të gjallë…
Amerika, me dekada në polarizimin e saj politik, udhëheq përgjigjen perëndimore ndaj krizës së Ukrainës.
Gjermania, ndoshta më kohezive nga demokracitë kryesore, nuk e bën këtë.
Është e vështirë të përcaktohet saktësisht se si perandoria amerikane arrin t’u mbijetojë problemeve në shtëpi.
Ndihmon që votuesit janë kaq indiferentë ndaj çështjeve të jashtme, një subjekt që pothuajse kurrë nuk vendos për zgjedhjet federale. Kjo mungesë interesi shumë shpesh supozohet të jetë një zvarritje e fuqisë së SHBA-së.
Për sa i përket kujdesit shëndetësor dhe krimit, politikanët duhet të kujdesen për gjysmën e tyre të një elektorati të përçarë. Përforcimi i kësaj barriere midis politikës “të lartë” dhe “të ulët” është një kushtetutë që izolon politikën e jashtme nga ajo e brendshme.
Rezultati është një perandori shumë “ngjitëse”.
Me përjashtim të presionit të falimentimit – shih Britaninë e pasluftës – është jashtëzakonisht e vështirë të ndreqet një rrjet global bazash ushtarake dhe garancish sigurie, pasi të jetë shkatërruar. Për këtë sigurohet inercia burokratike, interesat personale dhe egoja kombëtare.
E djathta amerikane ka bërë një kthesë drastike gjatë dekadës së fundit. Por në pjesën më të madhe nuk është izolacionist.
Në masën që republikanët në Capitol Hill qortojnë Presidentin Joe Biden për Ukrainën, është për të mos bërë më shumë, më herët.
Në Londër muajin e kaluar, Nikki Haley, ish-përfaqësuesja e Trump në OKB, e klasifikoi Rusinë së bashku me Kinën dhe Iranin si një bllok armiqsh ekzistencial.
Perëndimi, pa dyshim, do të ishte më i sigurt me një SHBA harmonike.
Dhe një hegjemon mund të përballojë problemet e tij të brendshme për kaq shumë kohë. Pyetja është se çfarë do të thotë “kaq kohë”.
Franca mbajti një perandori përmes një revolucioni, një terrori, dhe të paktën katër republika. Sa i përket “rendit të bazuar në rregulla” të pas vitit 1945, siç askush nuk e quajti atë në atë kohë: SHBA e ndërtoi dhe e mbështeti atë gjatë trazirave vdekjeprurëse urbane, disa vrasjeve politike, një dorëheqje presidenciale, një fajësim presidencial dhe një fiaskoje në Vietnam.
Ajo që më shpesh bën për një superfuqi nuk është, pra, inati i brendshëm, por kostoja e madhe e ndërmarrjes.
Me ekonominë më të madhe në botë dhe monedhën e saj kryesore, SHBA nuk ka asnjë shqetësim të menjëhershëm për këtë rezultat.
Në një farë kuptimi, lajmet këtu janë më të mira për të huajt sesa për amerikanët.
Frika për kohezionin e republikës është aty. Por fuqia e saj e jashtme do të jetë gjëja e fundit që do të humbë Amerika.
Burimi: Financial Times
Përktheu dhe përshtati: Konica.al
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
“Epoka e vetmisë gjeopolitike”/ Ku po shkon Rusia e Putinit?
“Çelësi” për humbjen e Putinit? Rusët që janë kundër luftës!
