“Bukë, punë dhe liri” – janë gjërat më të nevojshme për një jetë të denjë. Ishte gjithashtu lista e kërkesave që rreth 40 gra afgane brohoritën në protestë jashtë Ministrisë së Arsimit në Kabul më 13 gusht, përpara se të rriheshin dhe të shpërndaheshin nga talebanët.
Të përzënë nga punët e tyre dhe të mohuara të drejtën për të folur, për të ndjekur shkollën e mesme ose për të lëvizur lirshëm në publik, gratë dhe vajzat afgane ndoshta kanë vuajtur edhe më shumë se bashkatdhetarët e tyre meshkuj që kur qeveria e mbështetur nga SHBA u rrëzua dhe talebanët morën pushtetin një vit më parë.
Megjithatë, ato nuk janë viktimat e vetme të represionit taleban: po kështu janë gazetarët e pavarur, kundërshtarët politikë dhe shkelësit e dyshuar të kodit moral të të vetëquajturit të Emirateve Islamike.
Kjo ishte e parashikueshme dhe, në të vërtetë, e parashikuar nga ata, përfshirë këshilltarët ushtarakë të Presidentit Biden.
I kushtueshëm, i përgjakshëm, siç ishte angazhimi 20-vjeçar i SHBA-së, mbajtja e një force të vogël, të përforcuar nga aleatët e NATO-s, mund të kishte ruajtur një masë stabiliteti dhe shprese për liri të vazhdueshme.
Megjithatë, pas makthit të një viti më parë në aeroportin e Kabulit, duke përfshirë një bombë vetëvrasëse që vrau 13 personel të shërbimit amerikan dhe rreth 170 afganë që ishin dyndur në vend për t’i shpëtuar talebanëve që përparonin, presidenti mbrojti vendimin, duke shtuar: “Unë marr përgjegjësinë”.
Ky ishte një gjest i drejtpërdrejtë, por potencialisht i zbrazët, përveç nëse administrata Biden merret me pasojat. Një vit pas largimit, Shtetet e Bashkuara kanë ende detyrime ndaj vendit mbi të cilin dikur ushtronin dominim de facto.
Detyra e parë është që të marrin fund të gjitha iluzionet për talebanët.
Pasi mori përsipër, ishte pragmatike të ruhej dialogu, veçanërisht për sa i përket çështjeve praktike si dalja e qytetarëve amerikanë.
Sulmi me dron i 31 korrikut i SHBA -së që vrau shefin e Al-Kaedës, Ayman al-Zawahiri në Kabul, ku ai jetonte nën mbrojtjen e dukshme zyrtare, zgjidhi një nga çështjet. Kjobi kujtoi botës se grupi kishte provokuar ndërhyrjen e udhëhequr nga SHBA në vitin 2001 duke e bërë Afganistanin një strehë terroriste.
Megjithatë, ishte fatkeqësisht e parashikueshme, duke pasur parasysh se ministri i fuqishëm i brendshëm i talebanëve, Sirajuddin Haqqani,është vetë i kërkuar nga Shtetet e Bashkuara për terrorizëm, përfshirë në lidhje me një sulm të janarit 2008 në një hotel në Kabul që vrau një shtetas amerikan dhe pesë të tjerë. Ndërsa aparati i tij i sigurisë është treguar i aftë për të shtypur protestat paqësore, talebanët nuk kanë arritur të mbrojnë popullin e tyre nga sulmet terroriste vdekjeprurëse nga dega e Shtetit Islamik në Afganistan, e njohur si ISIS-K.
Të mërkurën , 21 persona humbën jetën në shpërthimin e një xhamie në Kabul. Asnjë grup nuk ka marrë përgjegjësinë për atë sulm.
Talibanët kanë qeverisur në këtë mënyrë pavarësisht nga stimujt e mëdhenj për të moderuar. Respektimi i të drejtave të njeriut dhe shmangia e grupeve terroriste mund të ketë ndihmuar në fitimin e njohjes diplomatike dhe mbështetjes ekonomike, duke përfshirë aksesin në rezervat prej 7 miliardë dollarësh që Shtetet e Bashkuara kanë ngrirë.
Pasi zbulimet e al-Zawahirit rikonfirmuan rreziqet e financimit të një qeverie duke përfshirë njerëz si Haqqani, Biden i ka pezulluar totalisht 7 miliardë dollarëve.
Pavarësisht nga sulmet e ISIS-K, armët kanë rënë kryesisht në heshtje në të gjithë vendin – jo pak bekim për afganët e zakonshëm. Por uria e përndjek vendin. Kjo ngre përgjegjësinë e ardhshme të SHBA: të ndihmojë afganët e zakonshëm me bujari përmes agjencive ndërkombëtare autonome nga talebanët. Programi Botëror i Ushqimit, një agjenci e Kombeve të Bashkuara, thotë se 8.7 milionë afganë përballen me nivele emergjente të pasigurisë ushqimore.
Teksa ripohoi ngrirjen e aseteve prej 7 miliardë dollarësh, administrata Biden njoftoi 80 milionë dollarë ndihmë të re ushqimore , së bashku me 40 milionë dollarë fonde arsimore dhe 30 milionë dollarë.për të mbështetur gratë dhe vajzat. Agjencia e OKB -së tha në qershor 2021 se i duheshin 234 milionë dollarë deri në fund të atij viti, gjë që nënkuptonte se Shtetet e Bashkuara dhe aleatët e saj duhet të bëjnë akoma më shumë.
Pa dyshim, parandalimi i urisë së drejtpërdrejtë duke mohuar njohjen e talebanëve dhe goditja e grupeve terroriste anti-SHBA nga “përtej horizontit” janë synime minimale afatshkurtra – vështirë se strategji afatgjata.
Megjithatë, ato mund të jenë gjithçka që Shtetet e Bashkuara mund të arrijnë ndërsa përgatiten për të ndërroni marshin në rast të pamundur që talebanët të ndryshojnë.
Ndërkohë ka edhe punë të tjera të papërfunduara.
Administrata Biden thekson me krenari transportin ajror historik të vitit të kaluar të 124,000 njerëzve, duke përfshirë afërsisht 76,000 afganë, shumë prej të cilëve kishin punuar me vendet perëndimore dhe kishin frikë nga hakmarrjet e mundshme të talebanëve – dhe të tjerë që jo – që kanë ardhur në Shtetet e Bashkuara.
Megjithatë, ishte shqetësuese të mësosh javën e kaluar nga një raport i stafit republikan të Komitetit të Punëve të Jashtme të Dhomës së Përfaqësuesve , i konfirmuar nga Departamenti i Shtetit, se më shumë se 800 shtetas amerikanë dhe 600 banorë të përhershëm ishin evakuuar që nga largimi i trupave të fundit amerikane, një numër shumë më i lartë nga sa ishte pranuar më parë. M
Nga të gjitha përgjegjësitë e mbetura nga lufta në Afganistan, asnjë nuk është më e lartë se detyra që i detyrohen ende Shtetet e Bashkuara përkthyesve, punonjësve me kontratë, gazetarëve, punonjësve të të drejtave të njeriut dhe të tjerëve që qëndruan me ne dhe për kauzën tonë të përbashkët, gjatë 20 viteve të gjata e të vështira.
Burimi: The Washington Post
Përktheu dhe përshtati: Konica.al
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
”Afganistani: pozitive rezistenca e tyre ndaj sovjetikëve”
“Diplomacia: art i frenimit të pushtetit”
