Në një draft-statut të publikuar të hënën nga organizata gjermane, Friedrich-Ebert-Stiftung (FES), parashikohet që Asociacioni i komunave me shumicë serbe në Kosovë, të formohet në përputhje me Kushtetutën dhe sistemin juridik të Kosovës.
Në 23 vitet e prezencës së saj në Kosovë, Zyra Friedrich-Ebert-Stiftung në Prishtinë ka kontribuar në diskutimin publik dhe në hartimin e politikave për shumë çështje të ndryshme politike, ekonomike dhe sociale. Si pjesë e programit tonë, ne synojmë ta forcojmë Kosovën si partner për paqen dhe sigurinë në rajon dhe të mbështesim agjendën e saj të përkushtuar politike për integrimin në BE.
Instituti Evropian i Paqes është një fondacion i interesit publik me bazë në Bruksel, i krijuar posaçërisht për të plotësuar dhe forcuar paqebërjen evropiane dhe për të mbështetur përpjekjet evropiane për zgjidhjen e konflikteve.
Instituti ka qenë aktiv në rajonin e Ballkanit Perëndimor që nga fillimi i vitit 2021 me fokus gjithëpërfshirës në përpjekjet e normalizimit Kosovë-Serbi dhe rolin e tyre jetik për stabilitetin rajonal. Në këtë sfond, të dy organizatat filluan një seri të përbashkët seminaresh në vitin 2022 për çështjet e pazgjidhura të normalizimit e marrëdhënieve ndërmjet Kosovës dhe Serbisë.
Një nga çështjet më të spikatura – dhe sfiduese – është krijimi i një “Asociacioni të komunave me shumicë serbe”, i cili buron nga marrëveshja e parë e vitit 2013 mbi parimet që rregullojnë normalizimin e marrëdhënieve të arritura në Bruksel.
Në vitin 2015, Gjykata Kushtetuese e Kosovës vendosi se “parimet e përpunuara në “Asociacionin/Bashkësinë e komunave me shumicë serbe në Kosovë – parimet e përgjithshme/elementet kryesore nuk janë plotësisht në përputhje me frymën e Kushtetutës, transmeton FrontOnline.
Megjithatë, vendimi i Kushtetueses gjithashtu arriti në përfundimin se Asociacioni/Komuniteti është pjesë e sistemit ligjor të Kosovës dhe se Asociacioni/Komuniteti do të themelohet siç parashihet me Marrëveshjen e Parë [të parimeve që rregullojnë normalizimin e marrëdhënieve], dhe ofroi udhëzime të detajuara se si të adresohet çdo shqetësim kushtetues në themelimin e një Asociacioni/Komuniteti. Që atëherë, nuk ka pasur asnjë përpjekje për të paraqitur një propozim për diskutim dhe shqyrtim publik. Publikimi kërkon të plotësojë këtë boshllëk.
Objektivat:
Të paraqesë një propozim për një “Asociacion të Komunave në të cilat komuniteti serb i Kosovës është në shumicë” që është në përputhje me sistemin kushtetues dhe ligjor të Kosovës në fuqi;
Të adresojë dhe inkorporojë pritjet dhe shqetësimet praktike të banorëve të komunave të supozuara anëtare;
dhe të lehtësojë një diskutim publik për një temë me rëndësi kombëtare në bazë të një projekt-statuti.
Për të arritur rezultatin më të mirë të mundshëm për një propozim të tillë publik, ata kryen një kërkim të plotë në spektrin e plotë të dokumenteve që kuadrin e çështjes, të ndjekur nga një sërë seminaresh të brendshëm me ekspertë të çështjeve dhe përfaqësues nga shoqëria civile.
Pas përfundimit të një drafti pune, ata kryen një rishikim të plotë ligjor për të siguruar që propozimi ynë është kushtetues. Duke pasur parasysh vëmendjen e publikut për punën tonë në këtë çështje, dëshirojmë të theksojmë se FES dhe EIP janë organizata joqeveritare të pavarura dhe se ne nuk jemi “autorizuar” dhe as nuk na është kërkuar nga ndonjë aktor i veçantë për të hartuar një propozim.
Prandaj, në një mjedis shumë të instrumentalizuar politikisht, publikimi duhet parë më tepër si një pikënisje për një kontribut të bazuar në prova. Puna jonë u drejtua vetëm nga motivimi për të kontribuar në fillimin e një diskutimi publik thelbësor dhe ofrimin e rekomandimeve tona të formuara përmes ekspertizës së duhur vendore dhe ndërkombëtare – siç kemi bërë në të kaluarën për çështje të ndryshme politike dhe socio-ekonomike.
Në këtë publikim, gjendet një draft-statut të një “Asociacioni të Komunave në të cilat komuniteti serb i Kosovës është në shumicë”, si dhe një shënim shpjegues për të dhënë kontekstin e propozimit. Shpresojmë që drafti do t’ju duket tërheqës, i vëmendshëm dhe një kontribut konstruktiv në përpjekjet e vazhdueshme për normalizimin e marrëdhënieve ndërmjet Kosovës dhe Serbisë.
Këto janë disa nga pikat kryesore të këtij propozimi:
Neni 1
Asociacioni/Bashkësia është si subjekt juridik i themeluar në përputhje me Kushtetutën dhe sistemin juridik të Republikës së Kosovës.
Statuti i Asociacionit/Bashkësisë është akti më i lartë juridik i Asociacionit/Bashkësisë.
Statuti do të miratohet nga kuvendi themelues i Asociacionit/Bashkësisë i përbërë nga anëtarët me votim të kuvendeve komunale të komunave pjesëmarrëse në përputhje me Ligjin për Ratifikimin e Marrëveshjes së Parë dhe Kushtetutën e Republikës së Kosovës.
Statuti do të miratohet me akt juridik të Qeverisë së Kosovës dhe do të marrë fuqinë e rregullimit të Qeverisë sipas sistemit juridik të Kosovës pas shqyrtimit nga Gjykata Kushtetuese.
Kuvendi i Asociacionit/Bashkësisë është organi përgjegjës për ndryshimet e Statutit. Ndryshimet e Statutit duhet të ndjekin të njëjtën procedurë si miratimi.
Neni 2
Anëtarët e Asociacionit/Bashkësisë janë autoritetet komunale të komunave pjesëmarrëse. Emrat e zyrtarëve të këtij personi juridik janë: “Asociacioni/Bashkësia e Komunave në Republikën e
Kosovës në të cilën komuniteti serb i Kosovës është në shumicë”, “Bashkësia e komunave në Republikën e Kosovës në të cilën komuniteti serb i Kosovës është shumicë”, dhe “Asociacioni i komunave në Republikën e Kosovës në të cilin Komuniteti serb i Kosovës është në shumicë.” Të tre emrat e zyrtarëve i referohen personit juridik të themeluar me këtë statut. Në këtë Statut emërtimi Asociacioni/Komuniteti do të thotë të gjithë ose cilindo nga emrat zyrtarëve.
Organet zyrtare të Kosovës ose përfaqësues të Asociacionit/Bashkësisë kanë të drejtë t’i referohen asaj nga ndonjë nga tre emrat zyrtarë.
Veprimtaritë e Asociacionit/Bashkësisë janë bazuar në parimet e pjesëmarrjes vullnetare nga anëtarët e saj, avancimi i demokracisë dhe qeverisjes vendore dhe respektimi i dispozitave të mbrojtjes dhe përfaqësimin e të drejtave dhe interesave të komuniteteve të përfshira në Kushtetutën dhe ligjet e Kosovës.
Neni 3
Në përputhje me Marrëveshjen e Parë të Ratifikuar, Asociacioni/Bashkësia do ka si objektiva kryesore në ofrimin e funksioneve dhe shërbimeve publike për:
Forcimi i demokracisë lokale. Asociacioni/Bashkësia e ushtron këtë funksion përmes lehtësimit të bashkëpunimin ndërmjet komunave pjesëmarrëse, mbështetjen e bashkive pjesëmarrëse në hartimin e politikave që avancojnë demokracinë lokale, duke lehtësuar, financuar ose promovuar aktivitete që avancojnë pjesëmarrjen qytetare dhe praktikat demokratike, si dhe përfaqësimin e interesave të rëndësishme për demokracinë lokale me autoritetet qendrore.
Promovimi dhe mbrojtja e etnisë, gjuhësore, fetare, dhe forma të tjera të identiteteve kulturore të përfaqësuara në mesin e popullsisë së bashkive pjesëmarrëse. Në realizimin e këtij funksioni, Asociacioni/ Komuniteti do të lehtësojë bashkëpunimin ndërmjet komunave të tij pjesëmarrëse dhe do t’i mbështesë ato në de- shenjëzimin e projekteve, politikave dhe masave që mbështesin, promovojnë dhe mbrojnë shprehjen dhe identitetin kulturor të përfaqësuar në mesin e banorëve të tyre, transmeton tutje FrontOnline.
Neni 4
Në përmbushje të Objektivave të saj, Asociacioni/ Komuniteti nuk do të dëmtojë apo anashkalojë
Autoriteti i parashikuar me kushtetutë dhe ligj dhe kompetencat e komunave pjesëmarrëse, as në çfarëdo mënyre të zëvendësojë ose të cenojë kushtetutshmërinë dhe ligjërisht të parashikuara marrëdhënie ndërmjet qendrës dhe autoritetet lokale në Republikën e Kosovës.
Neni 5
Asociacioni/Bashkësia do të ushtrojë kompetenca të tjera shtesë që mund të delegohen nga autoritetet qendrore në përputhje me Kushtetutën dhe ligjet e Kosovës.
Neni 6
Asociacioni/Bashkësia do të ketë sa vijon:
– Kuvendi i Asociacionit/Bashkësisë;
– Kryetar i Asociacionit/Bashkësisë;
– Nënkryetar i Asociacionit/Bashkësisë;
– Këshilli i Asociacionit/Bashkësisë;
– Bordi i Asociacionit/Bashkësisë;
Asociacioni i Komunave në Republikën e Kosovës në të cilin komuniteti serb i Kosovës është shumicë
– Zyra e Ankesave të Asociacionit/Bashkësisë.
Organet e Asociacionit/Bashkësisë promovojnë bashkëjetesën dhe paqen ndërmjet qytetarëve të
bashkitë e tyre anëtare dhe inkurajojnë ndërtimin kushte të përshtatshme për t’u mundësuar të gjitha komuniteteve shprehin, ruajnë dhe zhvillojnë vlerat kombëtare, etnike, identitetet kulturore, fetare dhe gjuhësore.
Neni 7
Kuvendi i Asociacionit/Bashkësisë është i tij organi suprem i përbërë nga përfaqësues emëruar nga çdo asamble në komunat në mesin e anëtarëve të tyre të zgjedhur dhe do të pasqyrojë përbërjen e asamblesë komunës.
Numri i përfaqësuesve të Kuvendit caktohet me numrin e përfaqësuesve në kuvendet e komunave pjesëmarrëse në raport nga 10 deri në 1. Secila bashki pjesëmarrëse delegon një përfaqësues në Kuvendin e Asociacionit/Bashkësisë për secilin nga kuvendet komunale me dhjetë vende.
Delegatët në Kuvendin e Asociacionit/Komuniteti zgjidhet nga komuna përkatëse dhe Kuvendi me propozim të kryetarit të komunës.
Në propozimin dhe përzgjedhjen, kryetari dhe kuvendet komunale do të respektojnë parimin e sigurimit të diversitetit etnik të komunës së tyre. Në këtë mënyrë, proporcionet etnike të përfaqësuara në kuvendin komunal do të pasqyrohen në përbërjen e delegatëve të saj në Kuvendin e Asociacionit/Bashkësisë, transmeton tutje FrontOnline.
Në këtë proces kryetarët e komunave dhe kuvendet komunale do të respektojë normat e të drejtave të komunitetit të përfshira në Kushtetutë dhe sistemi juridik i Republikës së Kosovës.
Neni 8
Mbledhjet e Kuvendit të Asociacionit/Bashkësisë thirren dhe drejtohen nga Kryetari i Asociacionit/Bashkësisë. Në mungesë të tij/saj mbledhjet thirren dhe drejtohen nga Zëvendëskryetari i Asociacionit/Bashkësisë. Në rast se të dytë mungojnë ose parandalohet ndryshe, delegati më i vjetër në dispozicion mund të thërrasë dhe drejtojë mbledhjen përkatëse të Kuvendit.
Mbledhjet e Kuvendit thirren me iniciativë të Kryetarit të Asociacionit/Bashkësisë, të Bordit të Asociacionit/Bashkësisë, ose me 1/3 e delegatëve të Kuvendit të Asociacionit/Bashkësisë.
Pas inaugurimit dhe brenda tre muajve, Kuvendi do të hartojë Rregulloren e tij të Punës për të qeverisur sistemin e tij të votimit dhe çështje të tjera procedurale. Te Rregullorja e Punës do të jetë në përputhje me Statutin dhe sistemin juridik të Kosovës. Rregullorja e Punës do të pasqyrojë sa më afër rregullat e procedurës së kuvendeve komunale në Kosovë. Rregullorja e punës kërkon miratimin e 2/3 të delegatëve të Kuvendit
Neni 9
Kuvendi miraton Statutin e Asociacionit/Komunitetit, në përputhje me dispozitat e përshkruara sipër. Kuvendi shqyrton dhe miraton amendamentet në Statutin e Asociacionit/Bashkësisë, në përputhje me dispozitat e përshkruara më sipër.
Kuvendi miraton rregulloren e vet të punës, në përputhje me dispozitat e përshkruara më sipër. Kuvendi vendos për pranimin dhe shkarkimin e delegatët e saj, në përputhje me dispozitat e përshkruara sipër.
Zgjedh dhe shkarkon Presidentin, Zëvendës Presidentin dhe Bordi i Asociacionit/Bashkësisë. Shqyrton dhe miraton buxhetin e Asociacionit.
Me rekomandimin e Presidentit ose të Bordit të Asociacionit/Bashkësisë, Kuvendi rishikon dhe miraton dokumente udhëzuese strategjike të politikave relevante për punën e Asociacionit/Bashkësisë ose për zbatimin e Asociacionit.
Objektivat e komunitetit, kur ato lidhen me të gjithë anëtarët e Asociacionit/Bashkësisë. Konsideron, rishikon dhe përcakton prioritetet e politikave për zbatimin e Objektivave të Asociacionit/Bashkësisë.
Neni 10
Kryetari dhe Nënkryetari i Asociacioni do të ketë një kryetar të zgjedhur nga Kuvendi nga radhët e anëtarëve të kuvendet e komunave pjesëmarrëse dhe kryetarët e bashkive të tyre. Procedura për zgjedhjen e Presidentit do të të rregullohet me Rregulloren e Punës së Kuvendit.
Asociacioni do të ketë një Nënkryetar i cili do të ndihmojë kryetarin në kryerjen e detyrave. Nënkryetari zgjidhet nga kuvendet e komunave dhe kryetarët e tyre. Procedura për zgjedhjen e nënkryetarit do të rregullohet me Rregulloren e Kuvendit.
Mandatet e Presidentit dhe Zëvendës Presidentit janë lidhur me mandatet e tyre përkatëse brenda tyre bashkitë pjesëmarrëse. Në çdo zgjedhje vendore, pasi të konstituohet vetë, Kuvendi do të zgjedhë një kryetar dhe zëvendëskryetar të ri. Nuk ka kufizime për shërbimin e përsëritur në këto dy funksione.
Neni 11
Këshilli i Asociacionit
Asociacioni do të ketë një Këshill të përbërë nga maksimumi 30 anëtarë në mesin e banorëve të komunave pjesëmarrëse, duke përfshirë të gjithë kryetarët e bashkive pjesëmarrëse.
Përbërja e Këshillit do të pasqyrojë etninë, diversitetin e bashkive pjesëmarrëse dhe respektojnë dispozitat kushtetuese dhe ligjore për përfaqësimi i komuniteteve në Kosovë.
Rregullat e përcaktuara më sipër për kohëzgjatjen e shërbimit të këshilltarët komunalë dhe kryetarët e komunave brenda organeve të Asociacionit do të aplikojë për mandatin për kryetarët e bashkive.
Zgjedhjet dhe kriteret për anëtarësim në Këshilli për anëtarët e tij që nuk janë kryetarë komunash apo këshilltarë të kuvendit komunal do të caktohet nga Kuvendi i Asociacionit përmes një rregulloreje të veçantë në përputhje me këtë Statut dhe sistemin juridik të Kosovës.
Neni 12
Bordi i Asociacionit
Asociacioni do të ketë Bordin e përbërë nga 7 anëtarë të votuar nga Kuvendi nga kryetarët e bashkive dhe banorët e komunave pjesëmarrëse.
Përbërja e Bordit do të pasqyrojë etninë diversiteti i komunave pjesëmarrëse dhe respektimi i dispozitave kushtetuese dhe ligjore për përfaqësimi i komuniteteve në Kosovë.
Bordi do të zgjidhet nga Kuvendi i Asociacioni me propozim të kryetarit. Zgjedhja e Bordit kërkon një shumicë të thjeshtë të delegatëve të Kuvendit.
Neni 13
Administrata e Asociacionit
Asociacioni do të ketë një administratë, të kryesuar nga një shef i administratës së caktuar nga dhe i raporton Bordit. Administrata mbështet punën e Asociacionit, në veçanti Bordi dhe kryetari.
Stafi i administratës përbëhet nga qytetarë të paanshëm, profesionistë dhe të përgjegjshëm të Kosovës – pavarësisht nga vendbanimi i tyre komunal. Stafi I administratës pasqyron multietnicitetin dhe standardet e barazisë gjinore të ngulitura në sistemi juridik të Kosovës.
Stafi i administratës punësohet nga Bordi në bazë të meritës dhe pas kalimit procedurat e përzgjedhjes të hartuara dhe miratuara nga Bordi, në përputhje me këtë Statut dhe sistemin juridik të Kosovës.
Stafi i administratës do të përfitojë nga statusi formal i punësimit në Asociacion dhe do të gëzojë të drejtat dhe mbrojtjen që u jep punonjësve Ligji për Punën.
Neni 14
Zyra e Ankesave dhe Ankesave të Asociacionit
Asociacioni do të ketë zyrën e ankesave e mandatuar për t’u marrë me ankesat nga autoritetet komunale (kryetari i komunës dhe kuvendi komunal) të komunave pjesëmarrëse ose grupeve qytetare, subjektet komerciale, apo sindikatat profesionale nga komunat pjesëmarrëse.
Ankesat që mund t’i drejtohen tek kjo zyrë janë ato që kanë të bëjnë me shkeljet e supozuara nga Asociacioni kundër të drejtave dhe interesat e bashkive të saj pjesëmarrëse, të tyre rezidentë, subjekte tregtare ose shoqata profesionale.
Zyra gjithashtu do të mandatohet të pranojë dhe të shqyrtojë mocionet dhe peticionet nga aktorët shoqërorë nga komunat pjesëmarrëse në lidhje me përmbushjen e objektivave dhe të funksionimin e organeve të Asociacionit.
Neni 15
Asociacioni do të angazhohet me Autoritetet qendrore të Kosovës në bazë të përbashkët bashkëpunimi dhe shkëmbimin e informacionit, në frymën e promovimi i demokracisë dhe multietnicitetit, dhe në linjë me sistemin juridik të Kosovës.
Asociacioni do të promovojë interesat e komuniteteve dhe banorëve të komunave të saj pjesëmarrëse, në mirëbesim dhe në frymën e multietniciteti gjithëpërfshirës.
Neni 16
Qeveria e Kosovës përmes aktit juridik do t’i jep Asociacionit statusin e personit juridik dhe aftësinë juridike të nevojshme për të kryer objektivat e saj. Kjo përfshin të drejtën e zotërimit të pasurive të luajtshme dhe të paluajtshme, të bashkëpronësisë së shoqërive që ofrojnë shërbime lokale brenda fushëveprimit të Asociacioni të Komunave në Republikën e Kosovës në të cilin komuniteti serb i Kosovës është shumicë.
Anëtarët e Asociacionit mbajnë pavarësinë e tyre ligjore, pronësore dhe financiare pas marrjes së statusit të anëtarësimit në Asociacion.
Neni 17
Asociacioni do të ketë buxhetin e vet, i cili do të administrohet në përputhje me parimet e transparencës dhe llogaridhënies, dhe dispozitat e Ligjit për Prokurimin Publik dhe sistemin juridik të Republikës së Kosovës.
Shpenzimet e Asociacionit/Bashkësisë do të jenë subjekt i auditimeve nga autoritetet kompetente, duke përfshirë edhe Auditorin e Përgjithshëm të Kosovës.
Asociacioni do të financohet nga: Kontributet nga anëtarët e saj;
– Të ardhurat nga shërbimet e ofruara nga Asociacioni, kompanitë e saj ose
nxjerrë nga pasuritë e tij të luajtshme ose të paluajtshme;
– Transfertat nga autoritetet qendrore;
– Kontributet, grantet, donacionet, si dhe mbështetje financiare nga shoqata dhe organizata të tjera, vendase dhe ndërkombëtare, duke përfshirë Republikën e Serbisë;
– Asociacioni do të përjashtohet nga detyrimet dhe taksat në ndjekje të Objektivave të saj, më
të njëjtën bazë si bashkitë pjesëmarrëse.
Neni 18
Brenda një viti nga miratimi i Statutit të Asociacionit, rishikimi i zbatimit të tij do të bëhet nga Qeveria. Në rast të mosmarrëveshjeve ndërmjet Qeverisë dhe Asociacionit që rezulton nga rishikimi, Qeveria do ta referojë çështjen në Gjykatën Kushtetuese. Përveç nëse parashikohet ndryshe nga rregullat apo procedurat zyrtare të Kushtetutës për Asociacionin e Komunave në Republikën e Kosovës në të cilin komuniteti serb i Kosovës është shumicë.
Asociacioni do të ketë të drejtë të përfaqësimit të argumenteve të saj në rastin e shqyrtimit të Gjykatës Kushtetuese.
Në çdo aspekt të objektivave, politikave, rregullave të procedurës, vendimeve, politikave ose aktiviteteve të saj, Asociacioni nuk do të dëmtojë apo anashkalojë autoritetin e parashikuar me kushtetutë dhe ligj dhe kompetencat e komunave pjesëmarrëse as në çfarëdo mënyre të zëvendësojë ose të cenojë kushtetutshmërinë dhe marrëdhëniet e parapara me ligj ndërmjet autoriteteve qendrore dhe lokale në Republikën e Kosovës.
Sa herë që është e nevojshme dhe në përputhje me Kushtetutën dhe sistemin juridik të Kosovës, komunat pjesëmarrëse do të miratojnë procedurat e tyre për efektin e pasojave të anëtarësimit të tyre në Asociacion.
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
Nëse Kosova do të ketë ndonjëherë ndonjë kryeministër serb!
Asnjë përparim në takimin e ekspertëve Prishtinë-Beograd
Bërnabiq e prerë: Kjo është vija e kuqe e Serbisë!
