Ekonomia e Mbretërisë së Bashkuar po lufton dhe njerëzit po e ndiejnë atë tek xhepat e tyre, pasi pagat nuk arrijnë të vazhdojnë me rritjen e çmimeve.
Fondi Monetar Ndërkombëtar (FMN) parashikon se ekonomia e Mbretërisë së Bashkuar do të tkurret këtë vit, ndërsa çdo ekonomi tjetër e madhe do të rritet. Banka e Anglisë parashikon gjithashtu një recesion në Mbretërinë e Bashkuar në vitin 2023, megjithëse ai që është më i shkurtër dhe më pak i rëndë se sa ishte parashikuar më parë. Ndoshta nuk është për t’u habitur që perspektiva është e zymtë duke pasur parasysh pandeminë, luftën në Ukrainë dhe kostot në rritje të energjisë dhe ushqimit.
Por pse në dukje Britania e Madhe po ecën më keq se vendet e tjera të pasura si SHBA, Gjermania dhe Franca?
A është MB me të vërtetë prapa?
Parashikimet nuk janë kurrë perfekte. Ka kaq shumë faktorë që ndikojnë në rritjen ekonomike – nga gjeopolitika te moti – saqë, në mënyrë të pashmangshme, parashikimet shpesh humbasin shenjën. Por ata mund të tregojnë në drejtimin e duhur.
Dhe provat ekzistuese tregojnë se vendet e tjera kanë marrë më pak goditje nga sfidat e mëdha të viteve të fundit sesa Britania e Madhe. Shifrat nga Organizata e Bashkëpunimit dhe Zhvillimit Ekonomik (OECD), e cila shikon se si po performojnë vendet e pasura, tregojnë se ekonomia e Mbretërisë së Bashkuar ra më shumë se të tjerët në muajt e parë të pandemisë.
Ritmi i rimëkëmbjes së Mbretërisë së Bashkuar ishte i shpejtë sapo ekonomia u rihap, por jo aq i shpejtë sa për të kompensuar terrenin e humbur. Por ndryshimi midis MB dhe të tjerëve mund të mos jetë aq i madh sa duket. Kjo për shkak se shumica e vendeve matin produktin e shërbimeve të tyre publike, si shëndetësia dhe arsimi, bazuar në kostot, paga e një infermiere, për shembull. Në MB ato llogariten ndryshe, duke vlerësuar shërbimet e ofruara – të tilla si operacionet në spital. Si rezultat, shifrat e Mbretërisë së Bashkuar pasqyrojnë më mirë ndikimin e shkollave të mbyllura dhe operacionet e anuluara gjatë Covid, si dhe ndërprerjet për shkak të grevave.
Pamja më e madhe, megjithatë, mbetet: Banka e Anglisë dhe FMN presin që ekonomia e Mbretërisë së Bashkuar të tkurret këtë vit, ndërsa vendet e tjera të G7 pritet të rriten.
Disa vëzhgues, duke përfshirë ekonomistin pro-Brexit Julian Jessop, besojnë se FMN-ja ishte tepër e zymtë për perspektivat e Mbretërisë së Bashkuar dhe se dallimet në diskutim, një pikë përqindje këtu apo atje, janë të vogla.
Megjithatë, thotë ai, ka ende “diçka për të shpjeguar” në lidhje me performancën ekonomike të rënduar të MB.
A është gjithçka për shkak të Brexit?
Vlerësimet në lidhje me koston e Brexit ndryshojnë, sipas një raporti nga Bloomberg ai i kushton ekonomisë së Mbretërisë së Bashkuar afërsisht 100 miliardë paund në vit dhe ekonomia është 4% më e vogël se sa mund të kishte qenë nëse Mbretëria e Bashkuar do të kishte qëndruar në BE.
“BE është një pjesë shumë e pasur e botës,” thotë Carl Emmerson, zëvendësdrejtor i Institutit për Studime Fiskale, një institut i pavarur i mendimit. “Dhe ne kemi zgjedhur, për mirë ose për keq, ta bëjmë tregtinë me atë grup vendesh shumë më të vështirë, kështu që do të jetë qartë diçka që e bën më të vështirë rritjen e ekonomisë së Mbretërisë së Bashkuar.”
Çfarë ndikimi ka pasur Brexit në ekonominë e Mbretërisë së Bashkuar?
Investimet e biznesit kanë ngecur që nga votimi i referendumit në 2016 gjithashtu, thotë ai, një tjetër “zvarritje e rritjes”. Një politikëbërëse e Bankës së Anglisë ka thënë se Brexit goditi investimet në Mbretërinë e Bashkuar në masën 29 miliardë paund.
Punëtorët e BE-së vinin lirisht për të punuar në MB, por nuk mund ta bëjnë më këtë, duke e bërë të vështirë për sektorët e mikpritjes, bujqësisë dhe kujdesit të gjejnë staf të mjaftueshëm.
Julian Jessop është një bashkëpunëtor në Institutin e Çështjeve Ekonomike të tregut të lirë dhe e përshkruan veten si një “optimist për Brexit”. Ai beson se ka përfitime të mëdha potenciale nga largimi nga BE, por pranon se ka pasur kosto ekonomike afatshkurtra. “Ne jemi ende në një lloj faze tranzicioni, ku negativet po dominojnë,” thotë ai. Por ai thotë se këto negative janë “më të vogla se sa njerëzit kanë debatuar” dhe “më shumë gjasa të jenë të përkohshme, sepse shumë prej tyre kanë të bëjnë me pasigurinë dhe procesin e përshtatjes”.
Çfarë tjetër po ndikon në ekonomi?
Kostot e energjisë – Pushtimi rus i Ukrainës çoi në rritje çmimet globale të energjisë, por ndikimi ndryshon midis vendeve. SHBA ka burimet e veta të brendshme të lëndëve djegëse fosile dhe disa vende evropiane kanë më shumë burime alternative të energjisë, thotë zoti Emmerson. Franca, për shembull, ka një rrjet të madh bërthamor dhe Norvegjia ka hidrocentrale të konsiderueshme.
“Britania është mjaft e ekspozuar”, thotë ai.
Për më tepër, mënyra se si çmimi i energjisë elektrike në Mbretërinë e Bashkuar bazohet në koston e gazit, forma më e shtrenjtë e prodhimit të energjisë elektrike. Kjo ka rritur faturat në të gjithë ekonominë dhe e ka përkeqësuar inflacionin, thotë zoti Jessop.
Mungesa e fuqisë punëtore – Shumica e ekonomive panë fuqinë e tyre punëtore të tkurret gjatë pandemisë. Por përsëri, Mbretëria e Bashkuar është një vend i jashtëzakonshëm, me numra që nuk arrijnë të rikthehen pas krizës. Ekonomistët ende po përpiqen të kuptojnë pse. Duket se nuk ka të bëjë vetëm me më pak punëtorë të BE-së. Të rinjtë kanë zgjedhur të studiojnë në vend të punës, të moshuarit kanë dalë në pension para kohe dhe më shumë njerëz po marrin përfitime afatgjata sëmundjeje. Ka shenja se fuqia punëtore po fillon të rritet përsëri, gjë që mund të ndihmojë në rritjen e rritjes dhe të ardhurat nga taksat më vonë këtë vit.
Probleme afatgjata – Ka gjithashtu arsye më themelore pas performancës më të dobët të MB-së, sugjeron ekonomistja e Universitetit të Kembrixhit, Diane Coyle. Ndërsa ekonomia është ngadalësuar që nga kriza financiare në 2008, rrënjët e problemeve shkojnë shumë më tej, argumenton ajo, me investimet në rënie që nga vitet 1990. Kjo i la ekonomisë të mungonte elasticiteti për të përballuar goditjet e trefishta të Covid, Brexit dhe luftës në Ukrainë. “Kjo është për shkak të dobësive afatgjata, nën investime afatgjata, në sektorin privat dhe publik, [dhe] degradimin e shërbimeve publike dhe infrastrukturës, të cilat janë thjesht thelbësore nëse ekonomia do të rritet,” thotë ajo.
Nga ana e saj, qeveria thotë se ekonomia e Mbretërisë së Bashkuar është elastike. Duke iu përgjigjur shifrave që tregojnë se Britania e Madhe shmangi ngushtë një recesion në vitin 2022, kancelari Jeremy Hunt tha se numrat treguan “rezistencën themelore”, por shtoi se vendi “nuk ishte jashtë pyllit”.
/Përkthyer dhe përshtatur për Konica.al nga “BBC“
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
Avancimi i sovranistëve
Brexit/ Ekonomia britanike 3.9% më e ulët pas 15 vjetësh?
“Rreziku më i madh për Gjermaninë është Trump dhe Brexit”
