Javën e fundit apo më shumë ka patur një sërë marrëveshjesh të mëdha bashkëpunimi – duke përfshirë energjinë, sigurinë dhe logjistikën – midis ndërrimeve të ndryshme të Iranit, Irakut, Rusisë dhe Kinës. Ashtu si një version shumë i errët i parodisë së vjetër të telenovelës amerikane “Sapun”, ky version i jetës reale është po aq i ndërlikuar, megjithëse shumë më pak qesharak. Elementët kryesorë të tij përbëjnë një pjesë të rëndësishme të rendit të ri të tregut global të naftës, por tre marrëveshjet kryesore më të fundit të bashkëpunimit do të kenë pasoja të menjëhershme për rrjedhat e naftës dhe gazit në mbarë botën dhe çmimi.
Vendi më i mirë për të filluar këtu është në pikën përfundimtare të asaj që Kina dëshiron në skemën e saj të madhe të gjërave, siç përshkruhet në projektin e saj të rrëmbimit të pushtetit shumë brezash, “Një brez, një rrugë”. Ajo që dëshiron është ta kthejë Lindjen e Mesme në një stacion të madh nafte dhe gazi me anë të së cilës mund të ushqejë rritjen e saj ekonomike për të kapërcyer SHBA-në si superfuqia numër një deri në vitin 2030. Tre rezervat më të mëdha të naftës dhe gazit në rajon i përkasin Iranit. Iraku dhe Arabia Saudite, kështu që dëshiron t’i kontrollojë ato në fillim. Për Rusinë, e cila tashmë ka shumë naftë dhe gaz – mbi të cilën Kina tashmë ka kontroll të konsiderueshëm – objektivat në Lindjen e Mesme janë më të ndryshme. Një objektiv është të vazhdojë të ushtrojë ndikim në disa vende, të cilat ajo i konsideron si kyçe për të mbajtur një pjesë të pushtetit të saj mbi shtetet e ish-Bashkimit Sovjetik. Një tjetër, më e fundit, është përdorimi i këtij ndikimi për të forcuar pozicionin e saj si një partner i rëndësishëm për Kinën. Sa për vendet e tjera në këtë telenovelë – Irani dhe Iraku, dhe tani më qartë, Arabia Saudite – ato janë në këtë aleancë të re globale pjesërisht për mbështetjen ekonomike dhe politike nga Kina (dhe në një shkallë më të vogël, Rusia) dhe sepse sistemet e tyre politike janë natyrisht shumë më afër regjimeve autoritare të Kinës dhe Rusisë sesa me ato demokratike të SHBA-së dhe aleatëve të saj.
Për paratë, pra, që ishte Irani dhe Iraku që nënshkruan një grup të ri marrëveshjesh nafte dhe gazi brenda dy javëve të fundit. Irani ka ushtruar prej kohësh ndikim të madh mbi fqinjin e tij drejtpërdrejt dhe tërthorazi nëpërmjet përfaqësuesve të tij politikë, ekonomikë dhe ushtarakë. Iraku ishte gjithmonë i predispozuar për një bashkëpunim të tillë në sektorin e energjisë, pasi të dy vendet ndajnë disa nga rezervuarët e tyre më të mëdhenj të naftës. Këto përfshijnë Azadegan (në anën e Iranit)/Majnoon (në anën e Irakut), Azar/Badra, Yadavaran/Sinbad, Naft Shahr/Naft Khana, Dehloran/Abu Ghurab, West Paydar/Fakka dhe Arvand/South Abu Ghurab. Kjo ka rezultuar prej kohësh jashtëzakonisht e dobishme për Iranin në shmangien e sanksioneve, pasi nafta nga ana e tij e këtyre rezervuarëve mund të ri-emërtohet lehtësisht si naftë e pasanksionuar irakiane dhe më pas të dërgohet kudo në botë. Ai është dëshmuar gjithashtu një mjet i dobishëm për Irakun përmes të cilit mund të zhvasë miliarda dollarë nga SHBA-ja duke premtuar se do të ndalojë importin e energjisë elektrike dhe gazit iranian, vetëm për të refuzuar këto premtime në momentin e dytë që paratë godasin llogaritë bankare në qendër të Bagdadit. Marrëveshjet e fundit të bashkëpunimit i forcojnë më tej të gjitha këto lidhje mes Iranit dhe Irakut.
Si rezultat i marrëveshjeve të tjera të bashkëpunimit të kohëve të fundit, që synojnë të sigurohen që çfarëdo që është e Iranit (përfshirë kontrollin mbi rezervat e naftës dhe gazit të Irakut), të jetë gjithashtu e Kinës dhe Rusisë. E para ishte Moska, e cila nënshkroi 10 marrëveshje të reja bashkëpunimi me Iranin vetëm për sektorin e naftës më 18 maj. Sipas një burimi që punon ngushtë me Ministrinë e Naftës të Iranit, të cilit i është folur ekskluzivisht javën e kaluar nga OilPrice.com, marrëveshjet përfshijnë gjashtë memorandume mirëkuptimi, dy kontrata, një udhërrëfyes më të gjerë të bashkëpunimit ushtarak dhe një udhërrëfyes tjetër në lidhje me bashkëpunimin dypalësh në fushat e industrisë. , transferimi i teknologjisë dhe përmirësimi i rikuperimit të naftës. Në thelb, këto janë një rinovim dhe zgjatje e marrëveshjeve të mëparshme pesëvjeçare dhe 10-vjeçare midis Rusisë dhe Iranit. Këto i lejojnë Rusisë (së bashku me Kinën në marrëveshje të veçanta, të mbulohen në një moment) që të ketë firmat e saj të pranishme në çdo fushë nafte dhe gazi në Iran që Moska zgjedh. Ai gjithashtu lejon shkëmbimin e oficerëve ushtarakë më premtues midis dy vendeve dhe që Rusia të ketë akses të plotë në aeroportet dhe portet detare të Iranit. Për më tepër, ai lejon bashkëpunimin e vazhdueshëm në çështje të tjera ushtarake dhe të sigurisë, duke përfshirë shkëmbimin e inteligjencës, pajisjeve dhe teknologjisë.
Njeriu i Rusisë në Iran – Zëvendëskryeministri dhe bashkëkryetari i Komisionit të Përhershëm Ruso-Iranian për Tregtinë dhe Bashkëpunimin Ekonomik, Alexander Novak – theksoi gjithashtu se të dy vendet po punojnë në ndërveprimet bankare dhe duke përdorur monedhat e tyre kombëtare në transaksionet dypalëshe. Progres i mëtejshëm u arrit gjithashtu në Korridorin e Transportit Veri-Jug (NSTC), me disa marrëveshje të arritura në sektorët e transportit hekurudhor, rrugor, detar dhe ajror. Moska është e interesuar të zhvillojë korridorin deri në Indi dhe më gjerë. Përveç rritjes së tregtisë midis Rusisë dhe Iranit përmes rajoneve të Kaspikut dhe Gjirit Persik, këto rrugë do të ofronin gjithashtu shumë mundësi për përdorim “të dyfishtë” – civil dhe ushtarak – të aeroporteve dhe porteve detare.
Gjithmonë duke kërkuar të bënte një hyrje të madhe, Kina priti që pluhuri të qetësohej përpara se edhe ajo të nënshkruante marrëveshje të reja bashkëpunimi me Iranin më 23 maj. Sipas burimit nga Irani me të cilin foli OilPrice.com, këto marrëveshje thjesht po shënonin disa nga detajet e mbetura mbi bashkëpunimin financiar, investues dhe energjetik të përfshira në ‘Marrëveshjen e Bashkëpunimit Gjithëpërfshirës 25-vjeçar Iran-Kinë’. Në Marrëveshjen 25-vjeçare, Kinës i garantohen çmimet e naftës dhe gazit nga Irani të paktën 30 për qind më të ulëta se standardet përkatëse të çmimit të naftës. Megjithatë, që nga pushtimi rus i Ukrainës në shkurt 2022, Kina ka kërkuar një zbritje shtesë për naftën iraniane në zbritjen prej 30 për qind, me të cilën aktualisht mund të blejë gjithashtu naftë ruse, sipas burimit nga Irani. “Mesatarisht, zbritja kineze për naftën bruto iraniane në standardin ndërkombëtar gjatë 12 muajve të fundit ka qenë rreth 44 për qind,” tha ai. “Por, është edhe më keq për Iranin, pasi – nga 11 nëntori 2022 – Kina e ka paguar Iranin në juan jo të konvertueshëm, domethënë juan që mund të përdoret vetëm brenda Kinës dhe/ose të shpenzohet duke blerë mallra kineze”, shtoi ai. “Më keq akoma është se ndërsa juani është instrumenti kryesor në pagesa, Kina po përdor gjithashtu monedhat e Angolës, Zambisë dhe Kenisë për të paguar Iranin, dhe Kina po e bën këtë si një mjet për të nxitur Iranin të blejë mallra nga këto vende në mënyrë që këto vendet, nga ana tjetër, mund t’i shërbejnë kreditë e tyre Kinës,” përfundoi ai.
/Përkthyer dhe përshtatur për Konica.al nga “OilPrice.com“
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
“Recesioni global është i pashmangshëm”
‘Një brez, një rrugë’/ Kina nuk ka investuar më në Rusi
A do ketë Evropa drita këtë dimër?
