Sipas Fondit Monetar Ndërkombëtar, çmimet globale të mallrave ushqimore u rritën gati 40% në dy vitet para pushtimit të Ukrainës nga Rusia. Sipas Bloomberg Commodity Spot Index, ato arritën një rekord të lartë në maj 2022, dy muaj pas sulmit rus.
Por tani çmimet e mallrave pritet të bien 21% në vitin 2023 nga viti në vit.
Çmimet globale të mallrave kanë qenë në një prirje rënëse për një kohë, vëren Ayhan Kose, zëvendëskryekonomisti i Bankës Botërore.
“Rënia e çmimit të mallrave është pjesërisht për shkak të rritjes së ngadaltë globale, por ato nuk duhet të shihen si sinjale për një recesion global të afërt”, tha Kose për DW.
“Ne presim që ekonomia botërore, ndonëse e dobët, do të shmangë rënien në recesion në 2023-2024. Megjithatë, materializimi i rreziqeve të rënda negative mund të japë ende këtë rezultat,” shtoi ai.
Parashikimet e tij supozojnë se stresi i sektorit bankar në SHBA dhe ekonomitë e tjera të përparuara do të mbetet i përmbajtur.
Një rënie në indeksin e çmimeve të mallrave të Bankës Botërore në pesë muajt e parë të 2023 reflekton një ridrejtim të eksporteve kryesore të mallrave nga Rusia dhe Ukraina, moti i favorshëm i dimrit dhe së fundmi, ngadalësimi i aktivitetit ekonomik global, thotë Kose.
Shpërthimi i digës shton paqëndrueshmërinë e çmimeve të ushqimit
Indeksi i çmimeve të Organizatës së Ushqimit dhe Bujqësisë, i cili gjurmon mallrat ushqimore më të tregtuara në mbarë botën si drithërat, bulmetet dhe vajrat bimore, tregon se çmimet e mallrave ushqimore kanë rënë me 22% gjatë vitit të kaluar.
Çmimet e vajit vegjetal kanë rënë më së shumti, me 48%, duke reflektuar uljen e çmimeve të vajit të palmës, sojës, rapes dhe lulediellit.
Ukraina prodhon pothuajse gjysmën e vajit të lulediellit në botë dhe pushtimi rus rriti çmimet, por ndërsa eksportet janë rikuperuar pjesërisht ato tani po bien përsëri.
Çmimet e drithërave, si gruri dhe misri, kanë rënë me një të katërtën nga nivelet rekord të një viti më parë.
Çmimet e grurit janë ulur me 3.5% në muajin e fundit. Banka Botërore vëren se zgjatja e marrëveshjes së grurit të Detit të Zi deri në korrik 2023 ofron lehtësim të përkohshëm. Por rinegocimet e ardhshme mbeten të pasigurta, duke vendosur kufizime të mundshme të ofertës më vonë këtë vit.
“Përveç kësaj, luftimet midis Rusisë dhe Ukrainës kanë çuar në shkatërrimin e një dige gjigante duke ngritur frikë të reja për furnizimet e Detit të Zi nga zona e shkatërruar nga lufta,” tha për DW Ole Hansen, kreu i strategjisë së mallrave në Saxo Bank.
Rajoni jugor i Ukrainës ku u shemb diga është shtëpia e fushave të mëdha bujqësore dhe rindërtimi i digës do të marrë vite, gjë që mund të pengojë aftësinë e Ukrainës për të trajtuar përmbytjet në shportën e saj të bukës, tha Scott Irwin, një profesor i ekonomisë bujqësore në Universitetin e Illinois.
Çmimet e energjisë lart e poshtë
Lufta në Ukrainë pati efekte të tjera dramatike ekonomike vitin e kaluar. Sektori energjetik i S&P 500 ishte performuesi më i mirë i tregut në 2021 dhe 2022, duke u rritur më shumë se 50% në 2022 pasi pushtimi rus i Ukrainës rriti çmimet e naftës së papërpunuar.
Humori tani ka ndryshuar, me sektorin e energjisë një rënie prej 5% që nga fillimi i vitit krahasuar me një rritje prej 8% për tregun më të gjerë.
Çmimet e energjisë parashikohet të bien me 26% këtë vit. Çmimi i naftës së papërpunuar Brent pritet të jetë mesatarisht 84 dollarë (78 €) për fuçi këtë vit – 16% më poshtë nga mesatarja e vitit 2022.
Çmimet e gazit natyror evropian dhe amerikan parashikohen të përgjysmohen midis 2022 dhe 2023, dhe çmimet e qymyrit pritet të ulen me 42% në 2023.
Nga ana e ofertës, zgjerimi i kapaciteteve të gazit natyror të lëngshëm (LNG) ka ndihmuar në zbutjen e presioneve në tregjet e gazit natyror, sipas Administratës së Informacionit të Energjisë.
Kufizimet e furnizimit në tregjet e naftës mund të ushtrojnë presion në rritje mbi çmimet e naftës së papërpunuar, me rënie të prodhimit të lidhur me ndërprerjen e tubacionit të eksportit në Irak, zjarret në Kanada, protestat në Nigeri dhe punimet e mirëmbajtjes në Brazil, si dhe shkurtimet e prodhimit të OPEC +.
Çmimet e metaleve varen nga Kina
Çmimet e bakrit shënuan nivelin më të ulët të gjashtë muajve këtë javë pasi spekulatorët rritën pozicionet e shkurtra.
Rimëkëmbja e konsumit të brendshëm në Kinë ka qenë më e ngadaltë se sa pritej, duke kontribuar më tej në uljen e çmimeve të metaleve industriale.
Industria e ndërtimit konsumoi 23% të metaleve në Kinë në vitin 2022, kështu që rritja më e dobët ka ndikuar negativisht në kërkesën për çelik, alumin dhe bakër.
Gjithashtu, rritja e ofertës së metaleve kontribuoi në uljen e çmimeve të metaleve. Furnizuesit më të mëdhenj si Rio Tinto, Vale dhe Glencore kanë rritur dërgesat.
Stabiliteti i çmimeve të metaleve në vitin 2023 do të varet nga rritja e sektorit të prodhimit të Kinës, sipas Bankës Botërore.
Shqetësimet për inflacionin vazhdojnë ende
Në përgjithësi, inflacioni i konsiderueshëm vitin e kaluar reflektoi rritje të konsiderueshme në çmimet e energjisë dhe ushqimeve, veçanërisht pas fillimit të pushtimit rus të Ukrainës. Pas arritjes së kulmit në gjysmën e dytë të 2022, ai “ka të ngjarë të bjerë gradualisht gjatë rrjedhës së 2023 pasi rritja globale ngadalësohet, pengesat e ofertës shpërndahen dhe çmimet e mallrave bien”, tha Kose. “Si e tillë, një rënie në çmimet e mallrave sigurisht që do të ndihmojë në uljen e inflacionit global.”
Por inflacioni parashikohet të mbetet mbi objektivin në shumicën e ekonomive të përparuara edhe në vitin 2024, vëren ai.
“Kjo do të thotë se rënia e çmimeve të mallrave, në vetvete, do të jetë vetëm një nga disa faktorë që bankat qendrore do të marrin parasysh ndërsa kalibrin luftën e tyre kundër presioneve të çmimeve.”
/Përkthyer dhe përshtatur për Konica.al nga “Deutsche Welle“
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
‘Lufta’ e perëndimit për naftë do testohet në 2023!
“AlJazeera”: Çfarë e pret botën në 2023?
“Mungesa e punëtorëve po minon rritjen e kompanive”
