Bankierët qendrorë anembanë globit po japin një mesazh: Ngadalshëm dhe qëndrueshëm nuk do të fitojnë garën kundër inflacionit.
“Nëse nuk i rrisim normat tani, inflacioni i lartë mund të qëndrojë me ne për më gjatë,” tha Guvernatori i Bankës së Anglisë, Andrew Bailey, pasi rriti papritur normat e interesit me gjysmë pikë përqindje të enjten.
Edhe pse inflacioni po ngadalësohet në shumë vende pas më shumë se një viti rritje të normave të interesit, ai mbetet mbi nivelin 2% që synojnë shumë banka qendrore.
Rritja e normave të interesit është mjeti kryesor që kanë në dispozicion bankierët qendrorë për të ulur inflacionin. Në të njëjtën kohë, hulumtimi tregon se ka një efekt vonesë prej të paktën 12 muajsh nga momenti kur një bankë qendrore vepron deri në momentin kur veprimet e saj ndihen në të gjithë ekonominë.
Kjo është arsyeja pse Rezerva Federale ndaloi rritjen e normave të interesit në mbledhjen e qershorit pas 10 rritjeve të njëpasnjëshme që nga marsi i kaluar. Megjithatë, shumë zyrtarë të Fed po sinjalizojnë se normat e interesit mund të rriten përsëri muajin e ardhshëm pasi ata, si Bailey, nuk duan të rrezikojnë të humbasin kontrollin e tyre mbi inflacionin nëse nuk veprojnë tani.
Pse tani duket se është një moment kaq kritik?
Bankierët qendrorë kanë një akt balancues shumë delikat. Për një kohë u duk sikur ata mund të rrisnin normat pa dëmtuar ndjeshëm ekonomitë e tyre. Por tani koha po arrin. Dhe me inflacionin ende më të lartë se sa do të donin të ishte, rreziqet e të bërit shumë për të ulur inflacionin janë në të njëjtin nivel me mosbërjen e mjaftueshme.
Christine Lagarde, presidente e Bankës Qendrore Evropiane, kohët e fundit krahasoi rritjen e normave me një aeroplan që fluturon për në një destinacion.
“Në fillim, avioni duhet të ngjitet me pjerrësi dhe të përshpejtohet shpejt,” tha ajo në një fjalim që mbajti në fillim të këtij muaji. “Por ndërsa i afrohet lartësisë së synuar, ai mund të zvogëlojë përshpejtimin dhe të ruajë shpejtësinë ekzistuese të ajrit. Avioni duhet të ngjitet aq lart sa të arrijë destinacionin e tij – por jo aq lart sa ta tejkalojë atë.”
“Aeroplani është ende duke u ngjitur – dhe do të vazhdojë derisa të kemi shpejtësi të mjaftueshme për të rrëshqitur në mënyrë të qëndrueshme dhe për të ulur në destinacionin tonë,” tha Lagarde dy javë përpara se BQE të rriste normat e interesit me një çerek pikë përqindjeje. Çmimet e konsumit në 20 vendet që përdorin euron u rritën me 6.1% në maj, duke u zbutur nga 7% një muaj më parë.
Një mënyrë tjetër për të interpretuar analogjinë e Lagarde është nëse avioni nuk ngjitet mjaftueshëm lart në një lartësi të sigurt lundrimi, ai mund të përballet me turbulenca të panevojshme që e pengojnë atë të arrijë destinacionin e tij prej inflacioni 2%.
Kjo është pikërisht ajo që shqetëson bankierët qendrorë.
Inflacioni ‘ngjitës’ mund të bëhet më ‘i ngjitur’!
Një nga arsyet që bankat qendrore kanë luftuar për të ulur inflacionin është se pjesë të caktuara të ekonomisë nuk po i përgjigjen rritjes së normës. Për shembull, në SHBA çmimet e shërbimeve pa përfshirë energjinë janë rritur me 6.6% krahasuar me vitin e kaluar, sipas të dhënave të Indeksit të Çmimeve të Konsumit në maj. Ndërsa çmimet e vitit të kaluar u rritën me 5.2% krahasuar me vitin 2021, është bërë e qartë se çmimet e larta të shërbimeve janë ngjitëse.
Është më e vështirë për bankat qendrore që të frenojnë inflacionin kur ai bëhet ngjitës, ose vazhdimisht i lartë. Por nuk është e pamundur. Është vetëm një çështje se sa dhimbje janë të gatshëm t’i shkaktojnë një ekonomie përmes rritjes së normave për të arritur inflacionin në nivelin e dëshiruar.
Megjithatë, një kohë e gjatë për të marrë këtë vendim ka pasojat e veta, tha Michael Bordo, një profesor i ekonomisë dhe drejtor i Qendrës për Historinë Monetare dhe Financiare në Universitetin Rutgers.
“Sa më gjatë të presin, aq më shumë shtrëngim do të duhet për të ulur inflacionin”, tha ai për CNN. Kjo për shkak se hulumtimet tregojnë se inflacioni, nëse nuk trajtohet, mund të bëhet edhe më i qëndrueshëm dhe më i vështirë për bankat qendrore për t’u kontrolluar me rritjen e normave.
/Përkthyer dhe përshtatur për Konica.al nga “CNN“
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
“Normat e interesit do qëndrojnë të fiksuara pranë zeros”
‘Tani nuk është koha për rritje taksash’
A do të arrijë inflacioni në eurozonë një nivel të ri historik?
