Për disa orë të çmendura fundjavën e kaluar, presidenca e Vladimir Putin dukej sikur mund të ishte në prag.
Revolta dramatike e grupit mercenar Wagner arriti kulmin me një kolonë të blinduar që shkonte drejt Moskës. Ndërsa autokolona kalonte në vend, në kryeqytet u bënë përgatitjet për një konflikt të afërt.
Ndërsa një rezolutë u ndërmjetësua para përfundimit të fundjavës, ngjarjet mahnitëse kanë ndryshuar narrativën për stabilitetin e sundimit të Putinit.
Tani, po ngrihen pyetje mbi atë që mund të kërcënojë më pas kontrollin e tij prej më shumë se dy dekadash të vendit. Si në të kaluarën, ekonomia është një pjesë e rëndësishme e diskutimit.
Që nga pushtimi i Ukrainës në shkurt 2022, ekonomia ruse ka qenë objektivi kryesor i sanksioneve për vendet perëndimore që kërkojnë të mbështesin Ukrainën.
Megjithatë, për pjesën më të madhe të vitit 2022, vendet evropiane vazhduan të blejnë naftë dhe gaz rus, ndërsa Moska gjeti partnerë të rinj energjetik në Kinë dhe Indi. Kjo e çoi vendin në një suficit tregtar rekord prej 227 miliardë dollarësh (211 miliardë euro). Ato arka të fryra e ndihmuan Putinin të mbante rrjedhjen e parave drejt sektorëve dhe grupeve të ndryshme të interesit.
Një mburojë kundër sanksioneve
Sipas Chris Weafer, një këshilltar investimesh, i cili ka punuar në vend për 25 vjet, kjo pasuri ndihmoi gjithashtu në uljen e ndjenjës anti-Putin.
“Kjo i mundësoi qeverisë të stabilizojë ekonominë dhe të subvencionojë zona si sektori i automjeteve, i cili është politikisht shumë i rëndësishëm sepse është një punëdhënës shumë i madh, veçanërisht në rajonet e Rusisë ku mund të jetë i vetmi punëdhënës,” tha ai për DW, duke iu referuar të mëdha. protesta që u zhvilluan në rajonet prodhuese të makinave gjatë krizës financiare të vitit 2009.
Ka shenja se situata ka filluar të ndryshojë këtë vit. Elina Ribakova nga think tank-i Bruegel, madje sheh një lidhje midis situatës ekonomike dhe grushtit të shtetit të abortuar së fundmi.
Ajo thotë se revolta e udhëhequr nga Yevgeny Prigozhin ishte po aq për aksesin në burime gjithnjë e më të kufizuara sa çdo gjë tjetër. “Nëse do të kishim parë çmime më të larta të naftës, Putini mund të kishte vazhduar me qetësi të jepte fletëpalosje për ish-kuzhinierin e tij, si dhe për shpenzimet sociale”, tha ajo. “Ekonomia e Rusisë për momentin është pothuajse tërësisht e varur nga çmimet më të larta të mallrave.”
Të ardhurat nga energjia kanë qenë padyshim mburoja kryesore e Moskës kundër sanksioneve dhe ato i kanë dhënë Kremlinit mundësinë për të nxitur përpjekjet e tij të luftës dhe për të plotësuar shpenzimet sociale në vend.
Kirill Rogov, një shkencëtar politik rus që themeloi dhe drejton rrjetin e politikave Re: Rusia, shpjegon se si Putin ka përdorur fitimet e parakolpit për të mbajtur grupe të ndryshme në bord.
“Më e rëndësishmja është rishpërndarja e të ardhurave përmes projekteve infrastrukturore dhe projekteve të tjera ekonomike, të cilat përfshijnë shumë njerëz dhe krijojnë aktivitet ekonomik”, tha ai për DW. Një grup tjetër kyç që merr shpenzime bujare sociale janë pensionistët, të cilët përfaqësojnë më shumë se një të tretën e të gjithë popullsisë.
Duke vënë ‘bast të gjithë shtëpinë’ në naftë
Rogov beson se ishin çmimet e larta të naftës që e bindi Putinin se mund të pushtonte Ukrainën në radhë të parë. Pra, nëse çmimet e naftës bien, pasoja natyrore e kësaj varësie ekonomike ka shumë të ngjarë të jetë paqëndrueshmëria e mëtejshme politike në Rusi.
“Mendoj se në rastin e çmimeve të ulëta të naftës për dy vjet, mund të presim një përkeqësim real të standardit të jetesës dhe më pas protesta”, tha Rogov.
Ai beson se një goditje e jashtme, e cila mund të ulë në mënyrë dramatike çmimet e naftës, mund të jetë fatale për presidencën e Putinit. “Do të destabilizojë sistemin dhe do të ulë besimin e elitës në stabilitetin afatgjatë të Putinit dhe stabilitetin afatgjatë të regjimit të tij.”
Chris Weafer pajtohet se vlera e arkëtimeve mujore të naftës mbetet padyshim faktori më me ndikim që drejton vendimmarrjen në Kremlin.
“Nëse këto shifra ulen, atëherë Putini nuk do të lejojë që ministria e financave të vazhdojë të djegë rezervat financiare, sepse do t’i lërë ato të cenueshme gjeopolitikisht,” tha ai.
Një numër në rënie
Dhe këto të ardhura mujore të naftës po bien në mënyrë dramatike krahasuar me të ardhurat e papritura të vitit 2022.
Muajin e kaluar, ministri i financave të vendit, Anton Siluanov, pranoi se sanksionet perëndimore, të cilat e kanë detyruar Rusinë të shesë naftë me zbritje në vende si India dhe Kina, kanë filluar të godasin të ardhurat.
Sipas shifrave zyrtare, të ardhurat nga energjia ranë me më shumë se 50% në tremujorin e parë të 2023. “Ky është tani problemi kryesor në ekonomi,” tha Weafer. “Në shtator, ne ndoshta do të shohim një rregullim buxhetor për të reduktuar shpenzimet. Kjo nuk mund të ndodhë në ushtri, kështu që atëherë filloni të reduktoni shpenzimet në ekonominë e gjerë.”
Në atë konferencë, ministri i financave pretendoi se të ardhurat joenergjetike ishin “në rrugën e duhur”. Por Elina Ribakova thotë se realiteti është se Rusia tani është një ekonomi lufte pothuajse tërësisht e varur si nga vetë lufta ashtu edhe nga të ardhurat e saj nga nafta.
“Shumica e shpenzimeve industriale po rriten nga shpenzimet ushtarake,” tha ajo, duke shtuar se fusha të tilla si bujqësia dhe prodhimi i makinave janë në vështirësi.
A mund ‘të djegë’ nafta shtëpinë?
Weafer thotë se bisedat rreth një ndryshimi të pushtetit në Kremlin janë bërë shumë më të hapura dhe publike sesa ishin më parë, madje edhe para tentativës për grusht shtet. Ai mendon se një ndryshim në lidership i nxitur nga trazirat ekonomike mbetet një rrugëdalje, por thotë se pozicioni i Putinit varet nga mbajtja e elitave të lumtura.
Ai, Ribakova dhe Rogov të gjithë pajtohen se një kolaps i çmimit të naftës do të rezultonte fatal për Putinin, megjithëse Ribakova është shumë skeptike se vetë sistemi do të ndryshonte. “Nga të gjithë këta skenarë të ndryshëm të një Rusie pas Putinit, probabiliteti i një Rusie demokratike dhe të qëndrueshme është, sipas mendimit tim, shumë i ulët”, përfundoi ajo.
Megjithatë, thotë Weafer, faturat mujore të naftës duhet të shikohen me shumë kujdes nga të gjithë ata që janë të interesuar për ngjarjet në Rusi.
“Është si një avion pa motor,” tha ai. “Buti në mes quhet ‘rrufeja e Jezusit’ sepse gjithçka varet nga ajo në aeroplan. Dhe nëse prishet, personi tjetër me të cilin po flisni është Jezusi.”
“Rrufeja e Jezusit” e Putinit është flukset mujore të naftës. Ky është faktori kritik, duke i varur të gjitha së bashku,” tha Weafer.
/Përkthyer dhe përshtatur për Konica.al nga “Deutsche Welle“
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
“Deutsche Welle”: Çfarë ofrojnë Kombet e BRICS?
“Deutsche Welle”: Davos 2023, pret elitën globale
