Shumë prej nesh janë acaruar nga veprimet e protestuesve të Just Stop Oil. Tani, unë besoj se këta janë me qëllim të mirë dhe të përkushtuar ndaj kauzës së tyre dhe jam i sigurt se ata mendojnë se po përpiqen të shpëtojnë planetin në mënyrën më të mirë për të cilën ata mund të mendojnë, të fitojnë hapësirë, t’i bëjnë njerëzit të flasin dhe të ndikojnë te politikanët.
Por çfarë do të ndodhte nëse fjalë për fjalë thjesht ndalonim naftën nesër dhe vijonim pa burimet natyrore nga të cilat varen bota, ekonomitë dhe popullsia e saj?
Përgjigja: ka shumë të ngjarë që gjashtë miliardë njerëz do të vdisnin brenda një viti.
Unë do të supozoj se “nafta” në ‘Just Stop Oil’ (Ndaloni naftwn!) do të thotë lëndë djegëse fosile, pra naftë, gaz dhe qymyr. Unë gjithashtu do të supozoj se ne kemi njohuritë dhe infrastrukturën teknologjike të sotme, kështu që ne po flasim për ndalimin e karburanteve fosile tani, jo në një kohë të pacaktuar në të ardhmen.
Dita 1 – nuk ka më shfrytëzim të qymyrit, puset e naftës në botë u mbyllën, po ashtu edhe tubacionet e gazit në botë. Të parët që do të ndjenin ndryshimin do të ishin përdoruesit e gazit.
Rezervat e gazit të mbajtura mbi tokë zakonisht nuk janë aq të larta. Kështu që Mbretëria e Bashkuar do ta vuante shumë shpejt, le të themi se për 10 ose 15 ditë, do të fikte sistemin e saj të shpërndarjes së gazit pasi nuk do të ishte në gjendje të mbante presionin.
Kjo do të nënkuptonte nga ana tjetër se furnizimi i brendshëm do të mbyllej gjithashtu, gazi do të ndalonte rrjedhjen në rreth 21 milionë familje (74 përqind e popullsisë) nuk do të kishin më ngrohje, ujë të ngrohtë dhe pajisje gatimi. Në panikun, njerëzit mund të kthehen tek energjia elektrike për gatim dhe ngrohje, por prisni…
Rrjeti elektrik në Mbretërinë e Bashkuar së paku, mbështetet te gazi natyror si burimi i tij i energjisë. Çdo ditë, kërkesa ndryshon sipas kërkesës së konsumatorit dhe furnizuesi tjetër kryesor i energjisë, burimet e rinovueshme, janë shumë të ndryshueshëm dhe mund të furnizojnë rrjetin vetëm kur gazi po merr pjesën e madhe të hendekut midis prodhimit të tyre dhe kërkesës së konsumatorit.
Pra, në momentin që sistemi kryesor i shpërndarjes së gazit hiqet, sistemi i balancimit të rrjetit dështon dhe pason me ndërprerje të energjisë.
Është e pamundur të matet se sa të gjera do të jenë këto ndërprerje të energjisë, por rrjeti do të komprometohej aq seriozisht, ndoshta fatalisht, saqë ato mund të jenë të përhapura dhe të përhershme.
Kërkesa për energji elektrike do të ishte rritur me kalimin në ngrohjen elektrike të hapësirës, gatimin dhe ngrohjen e ujit, dhe kështu duket shumë e mundshme që kërkesa e tepërt e papritur të jetë e padisponueshme, dhe për këtë arsye rrjeti do të shkojë në një spirale të pakontrollueshme.
Pa energji elektrike do të thotë pa sisteme komunikimi, pa celularë, pa TV dhe pa ujë të rrjedhshëm. Pa energji elektrike dhe pa ngrohje, njerëzit vulnerabël mund edhe të vdesin.
Fillimisht të moshuarit që jetojnë të vetëm në shtëpitë e tyre, më pas në spitale kur gjeneratorët rezervë të naftës mbarojnë për karburant, por më pas shfaqen probleme të reja ekzistenciale për njerëzit e zakonshëm në formën e disponueshmërisë dhe shpërndarjes së ushqimit.
Dita 25 – Me siguri po tregohem bujar me kohën këtu, por nafta dhe benzina ka të ngjarë të kenë mbaruar deri në ditën e 25-të. Kjo do të thotë se shpërndarja e ushqimit do të dështonte, dhe kështu popullsia, shumica e të cilave varet tërësisht nga ushqimi i blerë, fillojnë të vdesin nga uria.
Në emergjenca të rënda kombëtare, ndihma ndërkombëtare është shpesh e afërt, por në këtë rast, ky skenar po ndodh, në mënyra dhe kohë kryesisht identike, në të gjithë botën e zhvilluar dhe në zhvillim. Vetëm komunitetet rurale të izoluara, të vetë-mjaftueshme nga ana bujqësore, do të ishin relativisht të paprekura. Pra, asnjë mision shpëtimi ndërkombëtar.
Dita 50 – në botën urbane, shumë njerëz do të ishin pranë vdekjes nga uria. Në 50 ditë, që nga përfundimi i furnizimit me lëndë djegëse fosile, ligji dhe rendi do të ishin prishur dhe dyshoj se konflikti dhe masakrat masive do të kishin nisur, në kërkim gjithnjë e më të dëshpëruar për mjetet e mbijetesës.
Por sëmundja do të ishte gjithashtu në tërbim, pa energji elektrike, pa furnizim me ujë dhe pa rrjedhje të ujërave të zeza, kështu që kolera, dizenteria dhe të gjitha sëmundjet e tjera viktoriane të grumbullimit do të shfaqeshin.
Dita 100 – vetëm tre muaj apo më shumë që kur bota sapo ndaloi naftën – supozimi im është se rreth gjysma e popullsisë së botës (të themi katër miliardë njerëz) do të kishte vdekur. Të parët që do të vdisnin do të ishin të varfërit, pastaj klasat e mesme dhe të larta, me paratë dhe statusin që bëhen gjithnjë e më të parëndësishme me kalimin e kohës.
Të mbijetuarit do të ishin kryesisht ruralë, në gjendje të jetojnë nga prodhimet bujqësore vendase ose të jetojnë nga pakësimi i rezervave ushqimore.
Qasja në ushqim dhe ujë të sigurt për banorët urbanë (rreth 55 për qind e popullsisë së botës 2023) do të ishte pothuajse e pamundur, pasi të gjitha rrugët normale të shpërndarjes së ushqimit do të kishin dështuar dhe objektet e magazinimit (ftohësit/frigoriferët) gjithashtu do të kishin dështuar pa energji elektrike.
Uji i pompuar do të ishte i padisponueshëm, kështu që qasja në ujë të pastër do të ishte pothuajse e pamundur.
Dita 365 – ndoshta edhe dy miliardë njerëz të tjerë do të kishin vdekur nga uria ose ngrirja, duke lënë, të themi, dy miliardë të mbetur gjallë; rezervat e mbetura ushqimore do të ishin shteruar ose prishur dhe prishja e pashmangshme e rendit dhe ligjit do të kishte bërë që shumë të kishin një fund të dhunshëm.
Konkurrenca për burime të pakta, e zgjidhur në mënyrë kaq elegante nga shpikja e tregjeve dhe çmimeve, do të zëvendësohej me vrasje dhe kaos. Mjetet për të rikthyer eksperimentin e naftës do të ishin zhdukur dhe e ardhmja e njerëzve në planet do të ishte po aq e pasigurt sa në çdo kohë të historisë njerëzore.
Zhdukja masive do t’u kishte grabitur shoqërive kulturat, arsimin dhe teknikat e tyre të mbijetesës. Do të vinte një epokë e re e errët.
Unë kam përmbledhur atë që është një skenar makth. Por gjithçka që unë pretendoj është e mbështetur mirë nga fakti. Për ata që janë të interesuar të kuptojnë ndërthurjen e ndërlikuar të njerëzve dhe lëndëve djegëse fosile, unë do të rekomandoja librin “Si funksionon vërtet bota” e Vaclav Smil.
Ky nuk është një libër i shkruar nga dikush me një interes të veçantë për lëndët djegëse fosile; është thjesht një përshkrim shumë i ekuilibruar i mënyrës sesi qytetërimi modern funksionon në të vërtetë (siç pretendon titulli).
Botës iu deshën dy shekuj për të ndërtuar infrastrukturën e energjisë me bazë karburantet fosile. Kjo infrastrukturë përfaqëson një pjesë materiale të kursimeve të investimeve të botës; ai u siguron njerëzve sasi të mëdha energjie fleksibël dhe të përdorshme me kosto jashtëzakonisht modeste.
Kjo përballueshmëri ka arritur deri te të varfërit e botës dhe po transformon jetën e tyre, Kina dhe India janë shembujt më të spikatur.
Këtu është pyetja ime: A e kuptojnë njerëzit e mirë dhe me qëllime të mira të ‘Just Stop Oil’ se si funksionon bota apo jo? Nëse e bëjnë, ata janë nihilistë; nëse nuk e bëjnë, atëherë pse po prishin mbarëvajtjen e shoqërisë sonë, duke promovuar një rrugë ekstreme veprimi, të cilën ata, as vetë nuk e kuptojnë?
Nëse, meqë ra fjala, analiza ime është e gabuar, ata duhet të na sqarojnë se si një ndalim i menjëhershëm i lëndëve djegëse fosile do të lejojë që qytetërimi të vazhdojë dhe të lulëzojë.
Për të qenë i qartë, nuk po sugjeroj që bota është përgjithmonë nën kontrollin e lëndëve djegëse fosile. Larg qoftë! Historia na tregon se qytetërimi njerëzor është një histori e ndryshimeve të vazhdueshme.
Njerëzit janë shpikës dhe të adaptueshëm, dhe lëndët djegëse fosile janë gjithashtu të fundme. Pra, në kohën e duhur do të zhvillohen burime të reja, të lira, pa lëndë djegëse fosile, mënyra të reja të ruajtjes dhe transportit të energjisë do të perfeksionohen dhe përdorimi i lëndëve djegëse fosile ngadalë do të bëhet një gjë e së kaluarës; një kalim nga një botë në tjetrën.
Por unë supozoj se slogani, “Ndaloni naftën kur ta lejojnë kushtet teknologjike dhe ekonomike, në përputhje me një përmirësim të mirëqenies njerëzore dhe atë të planetit” nuk është një frazë kaq tërheqëse./ The Telegraph
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
“Project Syndicate”: Tragjedia e Liz Truss
“The Economist”: Dubai, qendra e ringjallur e botës!
“Eurozona do të përballet me krizën më të madhe financiare”
