Amerika nuk ka më nevojë për naftë arabe, por aleatët e saj evropianë dhe aziatikë kanë nevojë. Një krizë serioze në Detin e Kuq do të kishte pasoja serioze në sigurinë ekonomike të Evropës, Japonisë, Koresë së Jugut…
Ngadalë, por me siguri Amerika po rrëshqet drejt një mini-lufte në Lindjen e Mesme: pikërisht ajo që Joe Biden u betua të mos e bënte më kurrë, kur u tërhoq (keq) nga Afganistani në verën e vitit 2021. Kjo e vendos në pozicionin më të keq të mundshëm, nga pikëpamja politike: pak më shumë se nëntë muaj nga zgjedhjet, me sondazhet që e tregojnë atë pas Donald Trump.
Presidentët amerikanë dhe luftërat para zgjedhjeve
“Presidentët amerikanë nisin luftërat për të fituar zgjedhjet”, është një stereotip i vjetër pa konfirmim në realitetin historik. Është më e lehtë të gjesh prova për të kundërtën, për shembull disa luftëra që shkatërruan presidentë si Vietnami për Lyndon Johnson. Edhe një konflikt “perfekt”, me pak viktima amerikane dhe një fitore të shpejtë siç ishte Lufta e parë e Gjirit (1991) për çlirimin e Kuvajtit të pushtuar nga Sadam Huseini, megjithëse u konsiderua një kryevepër ushtarako-diplomatike nga ekspertët, u pasua nga disfata elektorale e George Bush kundër Bill Clinton në 1992. Ideja që djali i tij Xhorxh W. Bush Junior u rizgjodh në vitin 2004 falë luftës së dytë në Irak, u hodh nga demokratët për të maskuar papërshtatshmërinë e kandidatit të tyre, John Kerry.
Era izolacioniste
Ndërsa në përgjithësi nuk ka asnjë provë që luftërat ndihmojnë në fitimin e zgjedhjeve, e kundërta është shumë më e mundshme në atmosferën aktuale politike: me opinionin publik amerikan kryesisht të zhgënjyer, të zhgënjyer apo edhe armiqësor ndaj rolit global të Shteteve të Bashkuara.
Trump me izolacionizmin e tij është më në harmoni me humorin e kohës. Kjo lidh duart e Bidenit dhe kufizon lirinë e tij të manovrimit. Të tjerët mund ta provokojnë vazhdimisht, ai duhet të moderojë përgjigjet e tij. Është parë në Ukrainë. Pas pastrimit të mjegullës ideologjike të demonstratave pseudopacifiste, në të cilat NATO dukej fajtore për atë luftë, tani është e qartë se përgjigja ndaj Putinit nga Perëndimi dhe veçanërisht nga Amerika, është karakterizuar gjithmonë nga kujdesi maksimal. Sidomos në fazat e hershme të luftës, Putin ose disa nga ndihmësit e tij, kërcënuan përdorimin e armëve bërthamore dhe Luftën e Tretë Botërore. Biden dhe liderët e tjerë të NATO-s bënë pikërisht të kundërtën: ata specifikuan se ata kurrë nuk do të dilnin drejtpërdrejt në terren.
Pse jo në Ukrainë, dhe po në Lindjen e Mesme?
Por atëherë pse Lindja e Mesme? Ndërsa ishte në Ukrainë, Biden tha menjëherë – në të vërtetë, që në prag të pushtimit – se asnjë ushtar amerikan nuk do të përfshihej, por pas masakrës së Hamasit më 7 tetor ai vendosi menjëherë një flotë në brigjet e Libanit për të kontrolluar Hezbollahun.
Sa i përket Detit të Kuq, tani amerikanët po luftojnë çdo ditë. Biden mund të shpresojë që ky operacion vetëmbrojtës – i nisur për shkak se Houthi-t kanë sulmuar tashmë rreth pesëdhjetë anije tregtare në Detin e Kuq – të mbetet i kufizuar dhe të jetë i suksesshëm shpejt. Të gjithë shpresojmë kështu, duke pasur parasysh pasojat në tregtinë botërore.
Rreziku i luftës të dalë jashtë kontrollit
Megjithatë, këto konflikte gjithmonë mund të dalin jashtë kontrollit. Houthi-t ndoshta mund të rezultojnë të jenë një armik më këmbëngulës dhe tinëzar sesa pritej (sauditët luftuan kundër tyre për nëntë vjet).
Irani mund të ketë më shumë goditje kundër Amerikës në strategjinë e tijtë destabilizimit dhe shantazhit. Megjithatë, ndryshe nga Ukraina, ku Biden nuk pati kurrë tundimin dhe as rrezikoi realisht të zhytej, në Lindjen e Mesme forcat e armatosura amerikane janë në veprim. Pse ky “mallkim arab”?
Shkëputja renegat
Pas konflikteve të vitit 1991 në Irak, 2001 në Afganistan dhe 2003 përsëri në Irak, dukej se klasa sunduese e SHBA-së kishte vendosur një herë e përgjithmonë: kurrë më. Dy faktorë e shtynë shkëputjen. E para është vetë-mjaftueshmëria energjetike e Shteteve të Bashkuara, e cila ka ndaluar importimin e naftës arabe për më shumë se një dekadë. E dyta është Kina.
Që nga presidenca e parë e Obamës, është teorizuar një “strumbullar drejt Azisë”, nevoja që Amerika të përqendrojë vëmendjen dhe burimet në rivalin e saj të vetëm të përmasave të saj, Republikën Popullore. Biden, kur ishte nënkryetar i Obamës, ndante plotësisht idenë e ripozicionimit strategjik të Amerikës, ndalimit të harxhimit të energjisë në shumë fronte dhe fokusimit në sfidën që do të jetë e rëndësishme në planin afatgjatë. Si zëvendës i Obamës, Biden kishte qenë në ballë të dëshirës për një tërheqje të hershme nga Afganistani. Pastaj Trump e vendosi atë dhe Biden e bëri në mënyrën më të keqe të mundshme. Por logjika ishte gjithmonë e njëjtë: mos u zhyt më kurrë në Lindjen e Mesme. Më e lehtë tha se është bërë? Pse Biden u kthye për të luftuar atje ku u betua të mos e bënte?
Pse Biden përfundoi në kurth?
Të gjitha shpjegimet mund të shpjegohen me temën e “trashëgimisë” ose trashëgimisë perandorake. Unë i përdor termat perandori dhe perandorake me njëfarë lirie, duke e ditur fare mirë se perandoria amerikane nuk është një perandori klasike (në kuptimin që janë ende Rusia dhe Kina, për shembull, me kolonitë e tyre të brendshme). Megjithatë, Amerika ka ushtruar një rol hegjemonist, që nga viti 1945 e në vazhdim, në zona të gjera të planetit, edhe pse jo në të gjitha.
Ky rol nuk mund të shpjegohet me një vizion të ngushtë ekonomik. Një komb udhëheqës nuk vepron vetëm në bazë të interesit të ngushtë ekonomik. Ja një shembull: Amerika nuk ka më nevojë për naftë arabe, por aleatët e saj evropianë dhe aziatikë kanë nevojë. Një krizë serioze në Detin e Kuq do të kishte pasoja serioze në sigurinë ekonomike të Evropës, Japonisë, Koresë së Jugut, të gjithë importuesve të energjisë nga Gjiri dhe zonat përreth. Një vend udhëheqës si Amerika e di se mirëqenia dhe siguria e tij janë më të forta kur edhe aleatët e tij po ecin mirë. Për më tepër, një goditje energjetike në Lindjen e Mesme do të kishte ende pasoja brenda Shteteve të Bashkuara. Nafta dhe gazi amerikan nxirren, rafinohen dhe shpërndahen nga kompani private që kanë lirinë të shesin energji në të gjithë botën; çmimet e tyre janë të lidhura me tregjet globale. Më në fund, një superfuqi si Amerika ka mësuar prej kohësh se gjeopolitika – si fizika – nuk toleron vakum. Nëse ushtria e Shteteve të Bashkuara do të tërhiqej nga Lindja e Mesme, herët a vonë dikush tjetër do ta mbushte boshllëkun.
Duke pasur parasysh injorancën e evropianëve – elektoratët e të cilëve nuk e kuptojnë urgjencën e rritjes së shpenzimeve ushtarake – është pothuajse e sigurt që boshllëkun do ta mbushin Kina, Rusia, Irani, në kombinime të ndryshme.
Së fundi, nuk ka asnjë konflikt tjetër në planet që ka fuqinë për të mprehur dhe acaruar ndarjet e brendshme në shoqërinë amerikane si konflikti izraelito-palestinez. Ukraina lëshoi vetëm një pjesë të çarjeve të dukshme sot në Gaza. Edhe kjo është pjesë e faktorit të “trashëgimisë”. Kjo është arsyeja pse mallkimi i Lindjes së Mesme godet përsëri, dhe në momentin më të keq, një president që ishte betuar se nuk do të binte më pas.
Burimi: “Corriere della Sera”
